Από τότε που ο Donald Trump επέστρεψε στο αξίωμα, μια χώρα έχει γίνει κύρια αποδέκτρια της περισσότερης οργής του. «Όλες οι χώρες του κόσμου αισχροκερδούν εις βάρος μας», δήλωσε τον Απρίλιο, «αλλά η Κίνα είναι η… «αρχηγός της αισχροκέρδειας». Στις 6 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος σκέφτηκε μια νέα ταμπέλα: «βαθύτερη, σκοτεινότερη Κίνα».
Συνδύασε τα λόγια με την πράξη. Οι δασμοί στα κινεζικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των εισφορών που επιβλήθηκαν στη χώρα για τον ρόλο της στο εμπόριο της φαιντανύλης, είναι από τους υψηλότερους της Αμερικής. Τα σύμφωνα με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας στοχεύουν αγαθά για τα οποία υπάρχουν υποψίες ότι «μεταφορτώνονται» από την Κίνα, και η Αμερική στηρίζεται στην ΕΕ για να κρατήσει τα κινεζικά μέταλλα εκτός των εφοδιαστικών της αλυσίδων. Μεγάλο μέρος της ατζέντας του κ. Trump είναι αλλοπρόσαλλο, αλλά η προσπάθεια απομόνωσης της Κίνας μοιάζει με συνεκτικό σχέδιο.
Ο Xi Jinping, ο ηγέτης της Κίνας, αντέδρασε με τους δικούς του δασμούς και τώρα φλερτάρει άλλα μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, της Ινδίας, της Μαλαισίας και του Βιετνάμ. Η πιο τολμηρή επίδειξή του έγινε στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης την 1η Σεπτεμβρίου, όπου πρόβάλε την Κίνα ως εναλλακτική λύση στην Αμερική, προτρέποντας τα μέλη να «αντιταχθούν στη ψυχροπολεμική σκέψη… και τον εκφοβισμό».
Τι σημαίνουν όλα αυτά στην πράξη; Λίγους μήνες μετά την «Ημέρα Απελευθέρωσης» του κ. Trump, τα εμπορικά στοιχεία μας δίνουν μια ένδειξη. Σύμφωνα με τα στοιχεία των κινεζικών τελωνείων, τα τελευταία από τα οποία δημοσιεύθηκαν στις 8 Σεπτεμβρίου, τους τελευταίους τρεις μήνες οι εξαγωγές προς την Αμερική έχουν υποχωρήσει κατά ένα τέταρτο σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα. Το μερίδιο του θείου Σαμ στις εξαγωγές της Κίνας μειώθηκε από 15% σε 10% τον Αύγουστο.
Ωστόσο, η ευρύτερη φιλοδοξία του κ. Trump -να πλήξει την εμπορική μηχανή της Κίνας- δεν πετυχαίνει. Από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, οι συνολικές αποστολές της Κίνας αυξήθηκαν κατά 6% σε ετήσια βάση. Οι πωλήσεις προς την Αφρική αυξήθηκαν κατά ένα τρίτο, οι εξαγωγές προς την Ένωση Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) σκαρφάλωσαν κατά ένα πέμπτο και οι αποστολές προς την Ευρώπη αυξήθηκαν κατά σχεδόν ένα δέκατο. Πριν από ένα χρόνο η ΕΕ και η Αμερική απορροφούσαν παρόμοιο μερίδιο των αγαθών της Κίνας. Σήμερα η Ευρώπη απορροφά πάνω από 60% περισσότερο.
Ο κόσμος πέρα από την Αμερική, λοιπόν, απορροφά περισσότερα κινεζικά προϊόντα από ποτέ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον παγκόσμιο Νότο, όπου η κινεζική πρωτοβουλία Ένας Δρόμος, Μία Ζώνη, (Belt and Road Initiative), που θεσπίστηκε το 2013, έχει θέσει γερά θεμέλια. Ο ρυθμός της πρωτοβουλίας έχει επιταχυνθεί από τότε που ο κ. Trump επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Griffith Asia Institute, ένα ερευνητικό σχήμα, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, η δραστηριότητα της πρωτοβουλίας Ένας Δρόμος, Μία Ζώνη, έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ, με πάνω από 120 δισ. δολάρια σε νέες συμβάσεις και επενδύσεις που μοιράστηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος. Σχεδόν οι μισές από τις κατασκευαστικές συμβάσεις της πρωτοβουλίας, οι οποίες ανατίθενται σε κινεζικές εταιρείες, αφορούν έργα στην Αφρική. Αυτά ανήλθαν σε περισσότερα από 30 δισ. δολάρια, πενταπλάσια από το ποσό της ίδιας περιόδου του προηγούμενου έτους.
Οι συμφωνίες αυτές τροφοδοτούν το εμπόριο. Οι κινεζικές εξαγωγές προς τη Νιγηρία σημείωσαν άλμα πάνω από το μισό τους τελευταίους τρεις μήνες σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, καθοδηγούμενες από τη ζήτηση εξοπλισμού για την κατασκευή σιδηροδρόμων και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που χρηματοδοτούνται από την Κίνα. Η Αίγυπτος έχει επίσης αξιοποιήσει τα δάνεια της πρωτοβουλίας. Όμως, η κινεζική χρηματοδότηση σημειώνει πρόοδο και σε άλλους τομείς. Η Κένυα σχεδιάζει να μετατρέψει κινεζικά δάνεια από δολάρια σε γιουάν. Η Αίγυπτος, η Νιγηρία και η Νότια Αφρική έχουν υπογράψει συμφωνίες ανταλλαγής.
Παράλληλα, η Κίνα ενισχύει σταθερά τη θέση της στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, οι αποστολές προς την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ ήταν κατά περίπου ένα τέταρτο υψηλότερες σε σύγκριση με πέρυσι. Η μεγαλύτερη άνοδος καταγράφηκε στα ηλεκτρονικά είδη και τα μηχανήματα, με τις ροές προς τις δύο χώρες να εκτοξεύονται πάνω από 40%. Ορισμένες κινήσεις μπορεί να είναι «εμπροσθοβαρείς», ή να σχετίζονται με την αποφυγή εισφορών. Όμως οι πιο καθοριστικές μεταβολές συντελούνται στο παρασκήνιο: η Κίνα μεταφέρει ολοένα και περισσότερη παραγωγή εντός της ASEAN, σε χώρες όπως η Ινδονησία, η Μαλαισία και το Βιετνάμ, προκειμένου να ανταποκρίνεται στους κανόνες προέλευσης του μπλοκ. Έτσι, ενώ περιορίζεται η ανάγκη για μεταφόρτωση, εδραιώνεται ακόμα περισσότερο η επιρροή των κινεζικών επιχειρήσεων στο περιφερειακό εμπόριο.
Η εξαίρεση σε αυτή την εικόνα βρίσκεται πιο κοντά στην Αμερική. Από τον Μάιο έως τον Ιούλιο, οι μεξικανικές εισαγωγές από την Κίνα μειώθηκαν κατά 6% σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα. Σύντομα μπορεί να μειωθούν περαιτέρω. Στις 4 Σεπτεμβρίου η πρόεδρος του Μεξικού Claudia Sheinbaum ανακοίνωσε σχέδια για νέους δασμούς στα κινεζικά αυτοκίνητα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα πλαστικά, οι οποίοι αποσκοπούν τόσο στη θωράκιση των τοπικών επιχειρήσεων όσο και στον κατευνασμό του κ. Trump, ο οποίος εδώ και καιρό πιέζει για τη δημιουργία ενός «Φρουρίου Βόρεια Αμερική».
Θα πρέπει να γνωρίζει, ωστόσο, ότι τα φρούρια σπάνια αποτελούν ένδειξη εμπιστοσύνης. Τον 15ο αιώνα η δυναστεία Μινγκ της Κίνας στράφηκε προς τα μέσα, περιορίζοντας το εμπόριο και κατασκευάζοντας το Σινικό Τείχος. Η εσωστρέφεια κατέστρεψε τη ζωτικότητα της χώρας και επιτάχυνε την παρακμή της. Χτίζοντας τα δικά της τείχη, η Αμερική κινδυνεύει – όπως δείχνουν ήδη τα εμπορικά στοιχεία – να κάνει το ίδιο λάθος σήμερα.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
