Υπό κανονικές συνθήκες, κανείς δεν θα έπρεπε να επιθυμεί τη διακυβέρνηση της Γάζας. Η περιοχή έχει μετατραπεί σε κολαστήριο: τα ισραηλινά τανκς ισοπέδωσαν τις πόλεις της και κατέστρεψαν τις υποδομές της. Μόνο την περασμένη εβδομάδα, μισό εκατομμύριο κάτοικοι εκδιώχθηκαν από την πόλη της Γάζας. Κι όμως, ενώ το Ισραήλ διεξάγει — όπως το ίδιο δηλώνει — την τελευταία του εκστρατεία εκεί, στο παρασκήνιο έχει ήδη ανάψει μια διαφορετική μάχη: αυτή για το ποιος θα αναλάβει τα ηνία της ερημωμένης πλέον λωρίδας.
Την ώρα που οι δυτικές δυνάμεις αναγνωρίζουν η μία μετά την άλλη το παλαιστινιακό κράτος στον ΟΗΕ, παρασκηνιακά διεξάγεται ένας έντονος αγώνας για το ποιος θα αναλάβει τον έλεγχο της Γάζας. Από την έκρηξη του πολέμου τον Οκτώβριο του 2023, περισσότερες από δώδεκα κυβερνήσεις αλλά και κρατικά χρηματοδοτούμενα κέντρα μελετών έχουν καταθέσει τις δικές τους προτάσεις για την «επόμενη μέρα» της περιοχής. Οι ιδέες κυμαίνονται από τη λιτή, επτασέλιδη «Διακήρυξη της Νέας Υόρκης» που παρουσίασαν τον Ιούλιο στον ΟΗΕ ο Emmanuel Macron και ο Σαουδάραβας ΥΠΕΞ Faisal al-Saud, μέχρι μια ογκώδη «Πράσινη Βίβλο» 200 σελίδων που δημοσίευσε τον Ιανουάριο η Χαμάς, οι ισλαμιστές μαχητές που εξακολουθούν να διατηρούν επιρροή στη λωρίδα. Σχέδια έχουν επεξεργαστεί επίσης οι κυβερνήσεις της Βρετανίας, της Δανίας, της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Παλαιστίνης και των ΗΠΑ, ενώ στη συζήτηση μπαίνουν και κέντρα μελετών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, αλλά και επιχειρηματικοί κύκλοι από πρωτεύουσες της Δύσης και της Μέσης Ανατολής.
Ίσως ο πιο δραστήριος όλων είναι ο Tony Blair, πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας. Μέσα σε λίγες εβδομάδες από το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, είχε πραγματοποιήσει επανειλημμένες επισκέψεις στην Ιερουσαλήμ και είχε βάλει το ίδρυμά του με έδρα το Λονδίνο να συντάξει ένα σχέδιο για μια μεταπολεμική εντολή. Σύμφωνα με πολλαπλές πηγές που εμπλέκονται με το σχέδιο, ο κ. Blair θα μπορούσε να ηγηθεί ενός φορέα που θα ονομαζόταν Διεθνής Μεταβατική Αρχή της Γάζας (GITA). Θα ζητούσε μια εντολή από τον OHE να είναι η «ανώτατη πολιτική και νομική αρχή» της Γάζας για πέντε χρόνια. Εάν εγκριθεί, ο κ. Blair θα έχει μια γραμματεία έως 25 ατόμων και θα προεδρεύει ενός επταμελούς συμβουλίου που θα επιβλέπει ένα εκτελεστικό όργανο που θα διοικεί την περιοχή. Τα κράτη του Κόλπου θα πληρώσουν. «Είναι πρόθυμος να θυσιάσει τον χρόνο του. Θέλει πραγματικά να τερματίσει τον πόλεμο», δηλώνει πηγή που γνωρίζει τον κ. Blair.
Το σχέδιο του κ. Blair έχει ισχυρούς υποστηρικτές, από τους ηγέτες του Κόλπου μέχρι τον Jared Kushner, τον γαμπρό του Αμερικανού προέδρου. Ίσως το σημαντικότερο, σε αντίθεση με άλλα σχέδια, φαίνεται να έχει την ευλογία του Donald Trump. Ο κ. Blair, ο κ. Kushner και ο Steve Witkoff, απεσταλμένος του προέδρου για τη Μέση Ανατολή, υποστήριξαν το σχέδιο σε συνάντηση με τον πρόεδρο στις 27 Αυγούστου. (Ο Ron Dermer, έμπιστος του Ισραηλινού πρωθυπουργού και υπουργός Στρατηγικών Υποθέσεων, συμμετείχε τηλεφωνικά). Στις 23 Σεπτεμβρίου ο κ. Trump λέγεται ότι παρουσίασε την ιδέα στους ηγέτες της Τουρκίας, του Πακιστάν, της Ινδονησίας και πέντε αραβικών χωρών. «Ίσως μπορούμε να τον τερματίσουμε [τον πόλεμο στη Γάζα] τώρα αμέσως», είπε ο κ. Trump.
Για τους Παλαιστίνιους, το σχέδιο αποτελεί σαφή βελτίωση του οράματος που διαφήμισε ο κ. Trump τον Φεβρουάριο. Τότε, είχε υποστηρίξει την εξορία των κατοίκων της Γάζας και την οικοδόμηση μιας αμιγούς «Ριβιέρας» μόλις φύγουν. Σύμφωνα με τις έρευνες που δημοσίευσε η ομάδα του κ. Blair τον Μάιο, πάνω από το ένα τέταρτο των κατοίκων της Γάζας τάσσονται υπέρ κάποιας μορφής διεθνούς διακυβέρνησης, έναντι του ενός τρίτου που τάσσεται υπέρ της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ), της διοίκησης του προέδρου Mahmoud Abbas στη Δυτική Όχθη. Σχεδόν κανείς δεν ήθελε να παραμείνει επικεφαλής η Χαμάς, η οποία διοικεί τη Γάζα από το 2007. Οι περισσότεροι δεν νοιάζονται ποιος κυβερνά, αρκεί να σταματήσουν οι βομβαρδισμοί και να υπάρχει φαγητό, λέει ένας πρώην δημόσιος υπάλληλος που έφυγε από την πόλη της Γάζας.
Ενημερωμένες πηγές λένε ότι η GITA έχει ως πρότυπο τις διεθνείς διοικήσεις που επέβλεψαν τη μετάβαση του Ανατολικού Τιμόρ και του Κοσσυφοπεδίου στην κρατική τους υπόσταση. Αρχικά θα μπορούσε να εδρεύει στο ελ-Αρίς, μια αιγυπτιακή επαρχιακή πρωτεύουσα κοντά στα νότια σύνορα της Γάζας. Η GITA θα εισέλθει στη Γάζα, μόλις η λωρίδα σταθεροποιηθεί, συνοδευόμενη από μια πολυεθνική δύναμη. Σύμφωνα με το σχέδιο, επιμένουν οι πηγές αυτές, οι Παλαιστίνιοι δεν θα ενθαρρύνονταν να εγκαταλείψουν τη Γάζα. η Γάζα και η Δυτική Όχθη θα επανενωνόταν και η Γάζα θα παραδιδόταν σταδιακά στην Παλαιστινιακή Αρχή.
Ωστόσο, τέτοιες εντολές έχουν τη συνήθεια να διαρκούν περισσότερο από το προγραμματισμένο. Τον Νοέμβριο του 1917 η Βρετανία εξέδωσε τη Διακήρυξη Μπάλφουρ υποσχόμενη στους Εβραίους πατρίδα στην Παλαιστίνη. Την ίδια μέρα κατέλαβε γρήγορα τη Γάζα. Χρησιμοποίησε τη Γάζα ως αεροπορική βάση και ενδιάμεσο σταθμό για την Imperial Airways (πρόδρομος της British Airways). Παρέμεινε εκεί για 30 χρόνια. Τώρα ορισμένοι Παλαιστίνιοι φοβούνται ότι η Βρετανία επαναλαμβάνει την άσκηση.
Το παρελθόν του κ. Blair στην περιοχή δύσκολα τον κάνει συμπαθή. Ως πρωθυπουργός συμφώνησε με την Αμερική στην εισβολή στο Ιράκ το 2003. Στα οκτώ χρόνια που ήταν απεσταλμένος του Κουαρτέτου, μιας ομάδας που αποτελείται από την Αμερική, την ΕΕ, τη Ρωσία και τον ΟΗΕ, επιφορτισμένης με την εφαρμογή ενός οδικού χάρτη για την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, το Ισραήλ σφυροκόπησε τη Γάζα τέσσερις φορές και σκλήρυνε τη στάση του στα παλαιστινιακά εδάφη.
Το να πειστεί τον κ. Abbas θα είναι δύσκολο. Έχει την υποστήριξη των αραβικών κρατών για να διοικήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο και φαίνεται πρόθυμος να απομακρύνει τους αμφισβητίες. Όταν ένας Παλαιστίνιος επιχειρηματίας, ο Samir Hulileh, πρότεινε να γίνει κυβερνήτης της Γάζας, ο κ. Abbas τον φυλάκισε. Μια άλλη κατοχή προμηνύεται, προειδοποιεί ένας σύμβουλος του κ. Abbas για το σχέδιο του κ. Blair.
Αν υπήρχε ένα πολιτικό όραμα, υποστηρίζουν οι Αιγύπτιοι μεσολαβητές, η Χαμάς θα παρέδιδε τα όπλα της και θα άφηνε μια τεχνοκρατική παλαιστινιακή κυβέρνηση να διαχειριστεί τη λωρίδα. Ωστόσο, αν απαγορευτεί στα μέλη της να εργαστούν στην εκπαίδευση και τις υπηρεσίες υγείας, όπως αναφέρουν οι πηγές μας, η ομάδα μπορεί να διστάσει.
Και φυσικά, υπάρχει και το Ισραήλ. Έπειτα από μια αιματηρή και δαπανηρή εκστρατεία, ορισμένοι από τους πιο ακραίους, μεσσιανικούς υπουργούς του επιθυμούν να διατηρήσουν τον έλεγχο της Γάζας. Ο υπουργός Οικονομικών, Bezalel Smotrich, τη χαρακτηρίζει «χρυσορυχείο ακινήτων», πιστεύοντας ότι αργά ή γρήγορα η διεθνής κοινότητα θα λυπηθεί τον πληθυσμό της και θα τον μεταφέρει αλλού. Την ίδια ώρα, ο κ. Blair τηλεφωνεί συχνά στον πρωθυπουργό Binyamin Netanyahu, ελπίζοντας να τον πείσει να υιοθετήσει το δικό του όραμα για το μέλλον. Ωστόσο, όπως και με τη λύση των δύο κρατών, υπάρχει ο κίνδυνος όλες αυτές οι συζητήσεις για το μέλλον να αποδειχθούν απλώς ένας τρόπος το Ισραήλ χρόνο να κερδίσει, ώστε να εδραιώσει νέα δεδομένα στο παρόν.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
