Είναι τέτοια η καταστροφή, που μοιάζει να μην έχει απομείνει τίποτα για να πολεμήσει κανείς. «Χειρότερα από τη Χιροσίμα, χειρότερα από τη Δρέσδη», λέει ένας Παλαιστίνιος στη Γάζα. Κι όμως, δεν πρόλαβε να ανακοινωθεί η κατάπαυση του πυρός, και η μάχη για τον έλεγχο της μεταπολεμικής Γάζας έχει ήδη αρχίσει. Ξεκίνησε στο έδαφος, όπου οι φυλές της συγκρούονται με τη Χαμάς, αφήνοντας δεκάδες νεκρούς μέσα σε μία μόνο μέρα. Μα και πολύ πέρα από τα σύνορα, πολιτικοί, εργολάβοι και ξένοι σύμβουλοι διεκδικούν την επιρροή τους, εποφθαλμιώντας τα 70 δισ. δολάρια που, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, χρειάζονται για την ανοικοδόμηση της ισοπεδωμένης λωρίδας — και την υποστήριξη, περιφερειακή και δυτική, που θα καθορίσει ποιος θα την διαχειριστεί.
Για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα, όλα θυμίζουν την αποχώρηση του Ισραήλ το 2005. Τότε, οι ηγέτες τους υποσχέθηκαν πως η λωρίδα θα γινόταν η «Σιγκαπούρη της Μέσης Ανατολής». Αντ’ αυτού, βυθίστηκε γρήγορα σε αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν falatan amni — χάος ασφαλείας. Αντίπαλες φράξιες και φατρίες λεηλατούσαν, απήγαγαν, πυροβολούσαν η μία την άλλη. Στο τέλος, η Χαμάς κατέλαβε την εξουσία, πετώντας τους αντιπάλους της από τις ταράτσες. Ακολούθησαν δύο δεκαετίες σχεδόν απόλυτης κυριαρχίας της.
Παρά τη φαινομενική συμφωνία να παραχωρήσει τον έλεγχο, η Χαμάς είναι, και πάλι, τώρα ο ισχυρότερος διεκδικητής. Με λιγότερα πολυώροφα κτίρια στη Γάζα σήμερα, η προτιμώμενη μέθοδος επιβολής της είναι η δημόσια εκτέλεση αντιπάλων με συνοπτικές διαδικασίες. Η μεγαλύτερη φατρία μπορεί να συγκεντρώσει 200 μαχητές. Η Χαμάς ισχυρίζεται ότι έχει στείλει 7.000 στους δρόμους μετά την κατάπαυση του πυρός. Η φατρία Mujayda σκότωσε 11 μαχητές της Χαμάς την παραμονή της κατάπαυσης του πυρός, αλλά εγκαταλελειμμένη από το Ισραήλ, παρέδωσε τα όπλα της στους ισλαμιστές μαχητές στις 14 Οκτωβρίου. Η κριτική στη Χαμάς, όλο και πιο συχνή στη Γάζα κατά τη διάρκεια του πολέμου, έχει εξασθενίσει καθώς ο φόβος της τιμωρίας επιστρέφει.
Όπως και το Ισραήλ, η Χαμάς έχει μέχρι στιγμής υπογράψει μόνο την πρώτη φάση του σχεδίου 20 σημείων του προέδρου Donald Trump για την ειρήνη. Και σε αυτή τη σύγκρουση, όπως και σε άλλες, οι ενδιάμεσες διευθετήσεις συνηθίζουν να κολλάνε. «Μέχρι να συμφωνήσουμε για τη δεύτερη φάση, η Χαμάς συνεχίζει να κυβερνά», λέει ένας διαπραγματευτής. Ακόμα και ο κ. Trump φάνηκε να το αποδέχεται. «Δώσαμε [στη Χαμάς] έγκριση για ένα χρονικό διάστημα», δήλωσε κατά την πτήση του προς τη Μέση Ανατολή.
Κάποιοι στο Ισραήλ, επίσης, μπορεί να βρίσκουν οφέλη βλέποντας τον εχθρό τους να διατηρεί τον έλεγχο της Γάζας, όπως έκαναν μετά το 2007. Όπως και πριν, μπορεί να υποστηρίξουν ότι η κυριαρχία της Χαμάς εμποδίζει την επανάληψη μιας πολιτικής διαδικασίας προς ένα παλαιστινιακό κράτος. Το Ισραήλ με τη σειρά του, θα μπορούσε επίσης να συνεχίσει να έχει έναν καλό λόγο να χτυπά τη Γάζα.
Ωστόσο, ο πόλεμος άλλαξε τους υπολογισμούς για τη Χαμάς. Το 2007 η Γάζα είχε πόλεις, πανεπιστήμια και ξενοδοχεία. Τώρα είναι μια έρημος από συντρίμμια. Αν δεν ανοικοδομηθεί, η ομάδα θα χάσει την ελάχιστη λαϊκή υποστήριξη που εξακολουθεί να έχει. Όμως, εκείνοι που θα μπορούσαν να πληρώσουν γι’ αυτή την ανοικοδόμηση είναι απίθανο να το κάνουν αν η Χαμάς είναι επικεφαλής. Ο Suhail al-Saqqa, ένας μεγαλοκατασκευαστής από τη Γάζα, λέει ότι δεν θα μετακινήσει «ούτε μια πέτρα» αν αυτοί συνεχίσουν να διευθύνουν τα πράγματα.
Υπό τέτοιες συνθήκες, η Χαμάς θα μπορούσε να πειστεί να παραχωρήσει την εξουσία σε «μια τεχνοκρατική, απολιτική παλαιστινιακή επιτροπή» που θα εποπτεύεται από ένα διεθνές «συμβούλιο ειρήνης», όπως ορίζεται στο σχέδιο του κ. Trump. Η Χαμάς, το Ισραήλ και οι διαμεσολαβητές τους έχουν συμφωνήσει σε τουλάχιστον 14 ονόματα για την παλαιστινιακή επιτροπή.
Δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί, αλλά έχει αναφερθεί ο Majed Abu Ramadan, γιατρός και υπουργός Υγείας στην παλαιστινιακή κυβέρνηση του προέδρου Mahmoud Abbas στη Δυτική Όχθη. Κατάγεται από τη Γάζα και ένας από τους αδελφούς του διευθύνει το εμπορικό επιμελητήριο της Γάζας. Ο Nasser al-Kidwa, ανιψιός του πρώτου Παλαιστίνιου προέδρου, του Yasser Arafat, εκδιώχθηκε από τη Φατάχ, την πολιτική παράταξη του κ. Abbas, το 2021. Συμφιλιώθηκε με τον κ. Abbas τον Οκτώβριο και έχει επίσης προταθεί ως εκπρόσωπος των Παλαιστινίων στο διοικητικό συμβούλιο του κ. Trump. Οι διορισμοί τους «θα είναι σαν να επιστρέφει η Φατάχ στη Γάζα», λέει ένας αξιωματούχος (η Χαμάς εκδίωξε τη Φατάχ στη Γάζα το 2007). Ο ίδιος ο κ. Abbas, γερασμένος πια, μπορεί ακόμη να επιθυμεί έναν ρόλο. Ο κ. Trump τον σνομπάρει αρνούμενος να του χορηγήσει βίζα για τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη τον περασμένο μήνα. Αλλά στο Σαρμ ελ Σέιχ φάνηκε να το ξανασκέφτηκε. Οι δύο άνδρες έσφιξαν τα χέρια και συνομίλησαν.
Η επιτυχία οποιουδήποτε νέου διοικητικού οργάνου θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση ασφαλείας. Αυτή θα βασιστεί σε μια νέα παλαιστινιακή αστυνομική δύναμη που θα υποστηρίζεται από μια «διεθνή δύναμη σταθεροποίησης» (ISF). Η Αίγυπτος εκπαιδεύει τη δύναμη και θα διαθέσει το μεγαλύτερο μέρος των στρατευμάτων της, λέει ένας Παλαιστίνιος που βρίσκεται κοντά στις διαβουλεύσεις. Ωστόσο, και σε αυτό, ο ρόλος της Χαμάς θα είναι κρίσιμος. Εάν η ISF παρέχει ένα ανάχωμα έναντι του Ισραήλ, οι ένοπλες ομάδες της Γάζας, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, θα μπορούσαν να την αποδεχθούν, λέει ένας από τους ηγέτες μιας ομάδας που πολέμησε στο πλευρό της Χαμάς. Όμως, αν η δύναμη επικεντρωθεί στον αφοπλισμό της Χαμάς και στην καταστροφή της στρατιωτικής υποδομής της, συμπεριλαμβανομένων των σηράγγων της, όπως ορίζεται στο σχέδιο Trump, η Χαμάς και άλλοι έχουν πολλούς τρόπους να δράσουν ως φθορείς.
Έχουν προταθεί και διάφορες άλλες λύσεις. Η Βρετανία προσφέρθηκε να βοηθήσει στην εξεύρεση μιας μέσης οδού με την εμπειρία της από τον παροπλισμό στη Βόρεια Ιρλανδία. Τα όπλα θα μπορούσαν να παραδοθούν σε ένα τρίτο μέρος, όχι στο Ισραήλ, λέει δυτικός διπλωμάτης. Οι μαχητές της Χαμάς θα μπορούσαν να εκπαιδευτούν και να ενσωματωθούν στη νέα αστυνομική δύναμη. Και όπως ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός και το Sinn Féin, η Χαμάς θα μπορούσε να επαναπροσδιοριστεί ως ένας νέος πολιτικός φορέας. «Δεν έχουμε την πολυτέλεια να τους αφήσουμε έξω», λέει ο διπλωμάτης. Ορισμένοι ένοπλοι φαίνονται δεκτικοί. «Η Γάζα χρειάζεται ένα διάλειμμα και μια ανάπαυλα», λέει ο Jamil Mazhar, ο αναπληρωτής ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, μιας άλλης ένοπλης ομάδας, και ένας από αυτούς που διαπραγματεύονται με τη Χαμάς.
Πίσω από τους ένοπλους και τους πολιτικούς, οι εργολάβοι δίνουν τη δική τους μάχη για πλεονέκτημα. Πολλοί έχουν ήδη εγκατασταθεί στο Κάιρο, την πύλη εισόδου για τις προσπάθειες ανοικοδόμησης της Γάζας. Ορισμένοι αντιμετωπίζουν με καχυποψία τις διεθνείς πρωτοβουλίες για την ανασυγκρότηση του θύλακα. «Θα αντιταχθούμε σε κάθε μορφή διεθνούς κηδεμονίας, εκτός αν περάσει από εμάς, τους κατοίκους της Γάζας», επιμένει ο Zaher Kyle, πολιτικός μηχανικός από τη Γάζα που βρίσκεται τώρα στο Κάιρο. Άλλοι εργολάβοι, αντίθετα, βλέπουν θετικά την επιρροή που φέρνει ο κ. Trump, ελπίζοντας πως θα συγκεντρώσει κεφάλαια και θα παρακάμψει την πολιτική. «Μην μου μιλάτε για την Ιερουσαλήμ ή για την κρατική υπόσταση. Το ζήτημα είναι να ξανανιώσω άνθρωπος στη Γάζα», λέει ο κ. Saqqa.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
