Είναι εύκολο να προσπεράσει κανείς την ταπεινή ορειχάλκινη πινακίδα στην πόρτα της οδού Arsenalsgatan 8C, στο κέντρο της Στοκχόλμης. Πάνω της αναγράφεται απλώς «Investor AB» — το όνομα της εταιρείας χαρτοφυλακίου που ελέγχεται, μέσω διαφόρων ιδρυμάτων, από τη σουηδική οικογένεια Wallenberg. Η διακριτική αυτή πινακίδα αντανακλά το παλιό οικογενειακό τους μότο: Esse, non videri — «Να είσαι, να μην φαίνεσαι». Όμως, όταν ελέγχεις το 35% της αξίας του εθνικού χρηματιστηρίου, όπως οι Wallenberg, το να μη φαίνεσαι είναι σχεδόν αδύνατο.
Ελάχιστες άλλες οικογένειες, στη Δύση τουλάχιστον, έχουν ανάλογη επιρροή στις χώρες τους. Αν και τα ιδρύματα Wallenberg κατέχουν μόλις το 23% της Investor AB, η οποία είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο, ελέγχουν λίγο πάνω από τα μισά δικαιώματα ψήφου της. Η εταιρεία χαρτοφυλακίου κατέχει με τη σειρά της σημαντικά μερίδια σε πολλές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Σουηδίας, όπως η Atlas Copco (μεταποίηση), η Saab (άμυνα), η Electrolux (οικιακές συσκευές) και η Ericsson (τηλεπικοινωνίες). Η οικογένεια ελέγχει επίσης την SEB, τη μεγαλύτερη τράπεζα της Σουηδίας, η οποία ιδρύθηκε από τον André Oscar Wallenberg, τον ιδρυτή της δυναστείας, το 1856. Επιπλέον, τα ιδρύματα των Wallenberg συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον φιλανθρωπικών της Ευρώπης. Πέρυσι διέθεσαν 300 εκατ. δολάρια για την έρευνα και την εκπαίδευση, γεγονός που τα καθιστά τον μεγαλύτερο δωρητή στα πανεπιστήμια της ηπείρου μετά το βρετανικό Wellcome Trust.
Η οικογένεια Wallenberg διοικείται σήμερα από τρία μέλη της πέμπτης γενιάς της: τον Jacob, πρόεδρο της Investor AB, τον αδελφό του Peter και τον ξάδελφό τους Marcus, ο οποίος προεδρεύει της SEB. Και οι τρεις βρίσκονται πλέον πολύ μετά τα 60 τους, γεγονός που σηματοδοτεί ότι η μετάβαση στη νέα γενιά —μια διαδικασία που ολόκληρη η Ευρώπη παρακολουθεί με ενδιαφέρον— βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
«Πολλά στην πρώιμη ιστορία μας συνέβησαν από συγκυρίες και όχι από σχεδιασμό», λέει ο Jacob. Η θέση των Wallenbergs στην κορυφή των σουηδικών επιχειρήσεων προέκυψε σε μεγάλο βαθμό λόγω της οικονομικής κρίσης το 1877. Αρκετές μεγάλες σουηδικές εταιρείες χρειάστηκε να δανειστούν από τη SEB, η οποία πήρε μετοχές αντί να τις δει να χρεοκοπούν. Το 1916 ιδρύθηκε η Investor AB ως απάντηση σε έναν νέο νόμο που δυσκόλευε τις τράπεζες να κατέχουν μετοχές άλλων εταιρειών.
Το Knut and Alice Wallenberg Foundation (KAW), το πρώτο και μεγαλύτερο από τα 16 ιδρύματα που ίδρυσε η οικογένεια, δημιουργήθηκε το 1917 από τον Knut, γιο του André Oscar, και τη σύζυγό του Alice, η οποίοι δεν είχαν παιδιά. Με την πάροδο των γενεών τα ιδρύματα συνέβαλαν στη θωράκιση του πλούτου της οικογένειας από τους φόρους κληρονομιάς. «Η ίδρυση του KAW ήταν μια αριστοτεχνική κίνηση», υποστηρίζει ο Gunnar Wetterberg, συγγραφέας ενός βιβλίου για την οικογένεια. Παρόλο που η Σουηδία κατάργησε τους φόρους κληρονομιάς στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα ιδρύματα εξακολουθούν να απολαμβάνουν φορολογικά οφέλη.
Η οικογένεια μπορεί να είχε μεγάλη τύχη, αλλά οι προηγούμενες διαδοχές δεν πήγαιναν πάντα σύμφωνα με το σχέδιο. Ο Marcus, ο παππούς της τριάδας που είναι τώρα επικεφαλής, ήθελε ο γιος του Marc να είναι ο επόμενος ηγέτης. Δυστυχώς, ο Marc αυτοκτόνησε- λέγεται ότι υπέκυψε στην πίεση του να είναι ο χρισμένος διάδοχος. «Αυτή η τραγωδία έδωσε στα ξαδέλφια ιδέες για τη διαχείριση της διαδοχής», λέει ο κ. Wetterberg.
Ενώ οι προηγούμενες γενιές έκαναν ό,τι τους έλεγαν, η έκτη ενθαρρύνθηκε να επιλέξει μόνη της. Το γεγονός ότι είναι 30 (όλα παιδιά ή θετά τέκνα του τρίο και των αδελφών τους), βοηθάει. Η άνοδός τους άρχισε σοβαρά αυτή την άνοιξη, όταν έξι εντάχθηκαν στο Wallenbergsfaren, ή «σφαίρα Wallenberg», όπως αποκαλούν οι Σουηδοί το δίκτυο ιδρυμάτων και εταιρειών που ελέγχει η οικογένεια.
«Εκπλαγήκαμε από το πόσο θετική ήταν η αντίδραση σε αυτό το πρώτο βήμα», λέει ο Jacob, ο οποίος περίμενε γκρίνιες. Οι θεσμικοί επενδυτές φάνηκε να καλωσορίζουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την επόμενη γενιά. Στους έξι περιλαμβάνονται ο Jacob junior, ο γιος του Jacob (ο οποίος μπήκε στο διοικητικό συμβούλιο της EQT, ενός ιδιωτικού επενδυτικού ταμείου που συνιδρύθηκε από την Investor AB), και ο γιος του Marcus, ο Fred (στο διοικητικό συμβούλιο της Investor AB). Για πρώτη φορά, οι γυναίκες συμμετέχουν επίσης στη διαδικασία διαδοχής. Μεταξύ αυτών είναι η Stéphanie Gandet, η οποία εντάχθηκε στο διοικητικό συμβούλιο της KAW, ενώ περισσότερες αναμένεται να ενταχθούν στην πρώτη εξάδα στις ανώτερες βαθμίδες.
Πριν από επτά χρόνια η οικογένεια συνέταξε μια χάρτα που καθορίζει τις αξίες και τους στόχους της. Παραμένουν σε στενή επαφή, συναντιούνται μια φορά το χρόνο το Μάιο σε μια βίλα σε ένα από τα πολλά νησιά της Στοκχόλμης. Κάθε έξι εβδομάδες η τριάδα (στη φωτογραφία) συναντά τρία από τα 30 μέλη της έκτης γενιάς, εκ περιτροπής.
«Οι Wallenbergs αποτελούν πρότυπο οικογενειακής διαδοχής», λέει ο Morten Bennedsen του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, συν-συγγραφέας ενός βιβλίου για τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Πιστεύει ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικογενειακές επιχειρήσεις είναι γενικά καλά προετοιμασμένες για τη μετάβαση. Όμως, πολλές μεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις της ηπείρου δυσκολεύονται όλο και περισσότερο (ιδίως εκείνες που βρίσκονται σε επαρχιακά απομακρυσμένα μέρη, τα οποία οι πλούσιοι κληρονόμοι προτιμούν να εγκαταλείψουν). Μια έρευνα του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Ifo, που εδρεύει στο Μόναχο, διαπίστωσε ότι το 42% των επιχειρήσεων στη γερμανική Mittelstand δεν έχουν κάποιο μέλος της οικογένειας να αναλάβει τα ηνία. Με 30 πιθανούς υποψήφιους, οι Wallenbergs μάλλον θα έχουν το αντίθετο πρόβλημα.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
