Η κλίμακα της επανάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κίνα είναι ασύλληπτα μεγάλη για να τον ανθρώπινο νου. Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, η χώρα είχε εγκαταστήσει 887 γιγαβάτ ηλιακής ισχύος – σχεδόν διπλάσια από το συνολικό δυναμικό της Ευρώπης και της Αμερικής. Οι 22 εκατ. τόνοι χάλυβα που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή νέων ανεμογεννητριών και ηλιακών συλλεκτών το 2024 θα ήταν αρκετοί για την κατασκευή της γέφυρας Golden Gate κάθε εργάσιμη ημέρα κάθε εβδομάδας εκείνης της χρονιάς. Το 2024, η Κίνα παρήγαγε 1.826 τεραβατώρες αιολικής και ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας, πέντε φορές περισσότερη από την ενέργεια που περιέχεται και στα 600 πυρηνικά της όπλα.
Στο πλαίσιο του ψυχρού πολέμου, το χαρακτηριστικό μέτρο μιας «υπερδύναμης» ήταν ο συνδυασμός ηπειρωτικής έκτασης και ενός παγκοσμίως απειλητικού πυρηνικού οπλοστασίου. Η συνύπαρξη της τεράστιας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας και της αδηφάγου όρεξής της για άφθονη, φθηνή, εγχώρια παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια αξίζει να εξεταστεί υπό το πρίσμα ενός παρόμοια μεταβαλλόμενου παγκόσμιου περιβάλλοντος. Έχουν καταστήσει την Κίνα έναν νέο τύπο υπερδύναμης: μια υπερδύναμη που αναπτύσσει καθαρή ηλεκτρική ενέργεια σε πλανητική κλίμακα.
Με άλλα λόγια, η Κίνα αναδιαμορφώνει τις ενεργειακές προοπτικές του κόσμου, τη γεωπολιτική του και την δυνατότητά του να περιορίσει τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ο κύριος λόγος για τον οποίο οι χώρες δεν έχουν ακόμη απεξαρτήσει τις οικονομίες τους από τον άνθρακα είναι ότι δεν διαθέτουν τα μέσα για να το πράξουν. Αυτό διορθώνει η Κίνα. Παρέχει όλο και μεγαλύτερες ποσότητες καθαρής ενεργειακής ικανότητας στον κόσμο σε τιμές που είναι φθηνότερες από κάθε εναλλακτική λύση, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα και του φυσικού αερίου.
Σε ένα χρόνο, η Κίνα μπορεί να παράγει σχεδόν ένα τεραβάτ δυναμικότητας ανανεώσιμης ενέργειας, όση παράγουν περισσότερα από 300 μεγάλα πυρηνικά εργοστάσια, ενώ η δυναμική που δημιούργησε όλη αυτή την παραγωγική ικανότητα δεν φαίνεται να εξαντλείται. Η τεράστια ζήτηση της Κίνας -παράγει το ένα τρίτο της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας- καλύπτεται από μια ολοένα και πιο αποτελεσματική παραγωγή, η οποία καθιστά το τελικό προϊόν όλο και φθηνότερο, γεγονός που επιτρέπει την κάλυψη ακόμα μεγαλύτερης ζήτησης, και ούτω καθεξής. Οι επιδοτήσεις που άρχισαν να ενεργοποιούν αυτόν τον ενάρετο κύκλο είναι όλο και περισσότερο άνευ ουσίας. Μάλιστα, πολλές από αυτές αποσύρονται.
Χάρη σε αυτή την ικανότητα -και την τάση να θέτει στον εαυτό της εύκολους στόχους- η Κίνα έχει υπερβεί, ή πρόκειται να υπερβεί, τις περισσότερες από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει βάσει της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή από την υπογραφή της συμφωνίας του Παρισιού πριν από δέκα χρόνια. Οι πολιτικοί, οι διαπραγματευτές, οι ομάδες λόμπι και οι παρατρεχάμενοι που συγκεντρώνονται στη Βραζιλία για την 30ή σύνοδο κορυφής της UNFCCC θα το κάνουν σε ένα πλαίσιο που διαμορφώνεται από τις τελευταίες δεσμεύσεις της Κίνας να υπερδιπλασιάσει την ικανότητα της χώρας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να προβεί σε μια μέτρια αλλά ποσοτικοποιημένη μείωση των εκπομπών μέχρι το 2035. (Και οι δύο στόχοι μπορούν κάλλιστα να ξεπεραστούν).
Εξίσου σημαντικό είναι ότι η Κίνα εξάγει την επανάστασή της στον υπόλοιπο κόσμο. Η σημερινή κυβέρνηση της Αμερικής απορρίπτει τις τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στην Ευρώπη η βιομηχανία αποψιλώνεται και οι ψηφοφόροι εξεγείρονται κατά των ακριβών πράσινων πολιτικών, αλλά εκεί που θα κερδηθεί ή θα χαθεί ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής είναι στις αναπτυσσόμενες χώρες, κι εκεί οι κινεζικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα κάνουν τη μεγαλύτερη διαφορά.
Πλέον, η Κίνα κερδίζει περισσότερα χρήματα από την εξαγωγή πράσινης τεχνολογίας από ό,τι η Αμερική από την εξαγωγή ορυκτών καυσίμων. Η τάση αυτή θα συνεχιστεί μόνο και μόνο επειδή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι φθηνές. Αν αμφιβάλλετε για την ελκυστικότητα, μετρήστε τους ηλιακούς συλλέκτες στις στέγες των Πακιστανών. Το έργο που επιτελεί η Κίνα για τη μείωση των εκπομπών στο εσωτερικό της -φθηνότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αφθονότερη αποθήκευση που καθιστά αυτές τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πιο χρήσιμες, καλύτερες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, μεγάλες γραμμές μεταφοράς και όλα τα είδη της σχετικής τεχνογνωσίας- θα είναι έτσι όλο και σημαντικότερο και θα μπορεί να πωληθεί και εκτός των συνόρων της.
Αυτή η μηχανή κατά των εκπομπών τροφοδοτείται από το προσωπικό συμφέρον. Περισσότερη καθαρή τεχνολογία αλλού μειώνει τους κλιματικούς κινδύνους της Κίνας μειώνοντας τις παγκόσμιες εκπομπές. Ταυτόχρονα αποφέρει οικονομικά οφέλη. Για πολλά χρόνια τα οικονομικά και κλιματικά συμφέροντα των χωρών θεωρούνταν συχνά ότι αποκλίνουν, ενθαρρύνοντας το πρόβλημα του «ελεύθερου καβαλάρη» (free-rider problem), στο πλαίσιο του οποίου επιδιώκουν τα οφέλη από την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής, αποφεύγοντας το κόστος της. Σήμερα τα οικονομικά και κλιματικά κίνητρα του μεγαλύτερου κατασκευαστή στον κόσμο και πολλών από τις εξαγωγικές αγορές του ευθυγραμμίζονται όλο και περισσότερο.
Η ιδέα ενός μέλλοντος με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα χάρη στη βιομηχανική ικανότητα της Κίνας προκαλεί ανησυχίες. Εν πρώτοις, η Κίνα εξακολουθεί να μην φαίνεται πρόθυμη να εγκαταλείψει τον άνθρακα τόσο γρήγορα όσο θα μπορούσε. Εάν δεσμευτεί με μεγαλύτερη αφοσίωση στην αναδιαμόρφωση της υποδομής του δικτύου της και των ενεργειακών αγορών της και εάν επιβάλει μια τιμή στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, θα μπορούσε να μετακινηθεί από τις ανανεώσιμες ως συμπλήρωμα των ορυκτών καυσίμων της χώρας στις ανανεώσιμες ως μέσο για τον αφανισμό τους.
Ο υπόλοιπος κόσμος, ανησυχεί για την ασφάλεια. Η μονοκομματική Κίνα, υπό την απεριόριστη ηγεσία του Xi Jinping, είναι καταπιεστική στο εσωτερικό και αδίστακτα ιδιοτελής στο εξωτερικό. Ο τρόπος με τον οποίο εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματά της, όπως αυτά που έχει δημιουργήσει στην προμήθεια σπάνιων γαιών και άλλων κρίσιμων ορυκτών, καθιστά τρομακτική την προοπτική να βασιστεί κανείς σε αυτήν για οτιδήποτε πολύτιμο.
Η Κίνα μπορεί να καθησυχάσει αυτές τις ανησυχίες μεταφέροντας μεγαλύτερα τμήματα της παραγωγικής της βάσης και της σχετικής τεχνολογίας σε εταιρείες στις οποίες επενδύει αλλού. Το να δεσμεύει φτωχές χώρες με χρέη, όπως έχει κάνει σε ορισμένα μέρη η πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος», βλάπτει τις εμπορικές της προοπτικές. Ωστόσο, οι ανησυχίες της εποχής των ορυκτών καυσίμων -ότι κάποιος, κάπου, θα κλείσει την στρόφιγγα- δεν ισχύουν για τις τεχνολογίες που, αφού εγκατασταθούν, παράγουν ενέργεια ανεξάρτητα από το τι λένε οι κατασκευαστές τους. Οι ηλιακές κυψέλες δεν μπορούν να υπονομευτούν με τον τρόπο που μπορούν τα τσιπ πυριτίου.
Και τα οφέλη θα μπορούσαν να είναι τεράστια. Παρόλο που η δυνατότητα να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου τόσο δραματικά ώστε να περιοριστεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε μόλις 1,5°C -που υποστηρίχθηκε στο Παρίσι – ανήκει πλέον στο παρελθόν, η ηλιακή και η αιολική ενέργεια προσφέρουν την καλύτερη ελπίδα για τον περιορισμό της περαιτέρω αύξησης. Και ακόμα και αν η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί προτεραιότητά για κάποιους, η προοπτική φθηνής, άφθονης καθαρής ενέργειας και η υπόσχεσή της να βελτιώσει τη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων στις αναπτυσσόμενες χώρες οφείλει να πυροδοτεί τον ενθουσιασμό. Ο κόσμος χρειάζεται αυτά που έχει να προσφέρει η Κίνα και θα πρέπει να δεχτεί την προσφορά της.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
