Τα αφεντικά της τεχνολογίας σπάνια συγκρατούνται όταν συζητούν για την τεχνητή νοημοσύνη. Τον τελευταίο χρόνο έχουν γεμίσει τις αίθουσες συνεδρίων και τις ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με οράματα σχετικά με την αποκάλυψη που έρχεται στις θέσεις εργασίας με τεχνητή νοημοσύνη. Ο Sam Altman, το αφεντικό της OpenAI, προειδοποίησε ότι «ολόκληρες κατηγορίες θέσεων εργασίας θα εξαφανιστούν». Ο Dario Amodei, διευθύνων σύμβουλος της Anthropic, προβλέπει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να εξαφανίσει τις μισές από όλες τις θέσεις εργασίας για ανειδίκευτους υπαλλήλους γραφείου και να οδηγήσει την ανεργία σε διψήφια ποσοστά. Ο Elon Musk, που πάντοτε «πρωτοπορεί» με τις δηλώσεις του, δήλωσε πρόσφατα ότι «η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ θα αντικαταστήσουν όλες τις θέσεις εργασίας».
Τώρα φαίνεται ότι η ώρα του ξεκαθαρίσματος έφτασε. Εταιρικοί κολοσσοί, όπως η Amazon, η Target και η UPS, ανακοίνωσαν από κοινού σχέδια για την κατάργηση περισσότερων των 30.000 θέσεων εργασίας υπαλλήλων γραφείου. Η Amazon δήλωσε ότι, καθώς ρίχνει χρήματα στην τεχνητή νοημοσύνη, πρέπει να λειτουργήσει «πιο λιτά». Η UPS έχει μειώσει τους διευθυντικούς βαθμούς προκειμένου να μειώσει το κόστος. Η Meta, επίσης, περιόρισε τη «διογκωμένη» μονάδα τεχνητής νοημοσύνης της. Οι περικοπές αφορούσαν κυρίως το προσωπικό γραφείου – δηλαδή τους εργαζόμενους που η Silicon Valley προέβλεπε εδώ και καιρό ότι θα υποφέρουν από την εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης.
Σε ολόκληρη την αμερικανική οικονομία, οι επιχειρήσεις έχουν ανακοινώσει σχεδόν 1 εκατ. περικοπές θέσεων εργασίας φέτος, περίπου 50% περισσότερες από ό,τι την ίδια στιγμή πέρυσι. Τους τελευταίους τρεις μήνες ο ρυθμός προσλήψεων έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο της δεκαετίας (εκτός από την πανδημία). Περισσότερο από το ένα τέταρτο των ανέργων είναι χωρίς δουλειά για τουλάχιστον έξι μήνες, επίπεδο που σπάνια παρατηρείται παρά μόνο μετά από ύφεση. Οι νέοι πτυχιούχοι αισθάνονται ιδιαίτερα την πίεση. Το ποσοστό ανεργίας μεταξύ των ατόμων ηλικίας 22 έως 27 ετών με πτυχίο έχει αυξηθεί κατά περισσότερες από δύο ποσοστιαίες μονάδες από το 2023. Για πολλούς, η χρονική συγκυρία είναι αποκαλυπτική: καθώς οι επιχειρήσεις διατυμπανίζουν τις επενδύσεις τους στην τεχνητή νοημοσύνη, η πίεση γίνεται αισθητή σε εκείνους των οποίων η εργασία φαίνεται να είναι περισσότερο αυτοματοποιήσιμη. Ακόμα και ο Jerome Powell, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, έχει σχολιάσει το γεγονός ότι οι εταιρείες που «είναι σε θέση να χρησιμοποιούν την ΤΝ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν» μπορεί τελικά να προσλαμβάνουν λιγότερους πτυχιούχους.
Ορισμένες μελέτες φαίνεται να υποστηρίζουν την άποψή του. Έρευνα του Erik Brynjolfsson του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και των συν-συγγραφέων του διαπιστώνει ότι στις θέσεις εργασίας που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην ΤΝ, όπως η ανάπτυξη λογισμικού, η απασχόληση μεταξύ των εργαζομένων ηλικίας 22 έως 25 ετών μειώθηκε κατά 13% από τα τέλη του 2022 έως τις αρχές του 2025 σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία συναδέλφους τους. Μεταξύ των λιγότερο εκτεθειμένων θέσεων εργασίας, οι νέοι και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι είδαν συγκρίσιμα κέρδη. Ο Guy Lichtinger και ο Seyed Hosseini, αμφότεροι από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, καταλήγουν σε παρόμοιο συμπέρασμα. Βασιζόμενοι σε προφίλ στο LinkedIn και σε δεδομένα δημοσίευσης θέσεων εργασίας από την Revelio Labs, μια εταιρεία πληροφοριών για το εργατικό δυναμικό, διαπιστώνουν ότι οι εταιρείες που προσλαμβάνουν υπαλλήλους διαφόρων ειδικοτήτων στον τομέα της γεννητικής τεχνητής νοημοσύνης έχουν μειώσει τις προσλήψεις σε κατώτερα επίπεδα πιο απότομα από ό,τι οι ομότιμοί τους.
Ωστόσο, ευρύτερα στοιχεία δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το κέντρο μελετών Economic Innovation Group υπολογίζει ότι από το 2022 έως τα μέσα του 2025 το ποσοστό ανεργίας για το πέμπτο τμήμα των εργαζομένων που είναι περισσότερο εκτεθειμένο στην ΤΝ αυξήθηκε μόνο κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες, έναντι σχεδόν μιας ποσοστιαίας μονάδας για το λιγότερο εκτεθειμένο τμήμα. Διαπιστώνουν μια παρόμοια υποτονική επίδραση για τους νέους πτυχιούχους στις θέσεις εργασίας που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην ΤΝ. Οι ερευνητές του Yale Budget Lab βρίσκουν επίσης ελάχιστα σημάδια τεχνολογικής ανατροπής. Εξετάζοντας τις αλλαγές στο μείγμα των επαγγελμάτων από το ντεμπούτο του ChatGPT, δεν ανακαλύπτουν καμία διακριτή μεταβολή στην αγορά εργασίας της Αμερικής. Οι αναλυτές ήταν επιφυλακτικοί ως προς το ότι οι πρόσφατες περικοπές θέσεων εργασίας από εταιρείες όπως η Amazon άγονται πραγματικά από την τεχνητή νοημοσύνη και όχι από τις συνήθεις επιχειρηματικές επιταγές.
Αν δεν φταίει η Τεχνητή Νοημοσύνη, τότε τι φταίει; Η απλούστερη εξήγηση είναι ότι η οικονομία των υπαλλήλων γραφείου υποχωρεί μετά από ένα μεταπανδημικό υψηλό. Οι τομείς που απασχολούν πολλούς πτυχιούχους, όπως οι υπηρεσίες πληροφοριών (συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης και των υπηρεσιών δεδομένων) και οι επαγγελματικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες (λογιστικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες), αναπτύχθηκαν πολύ γρήγορα το 2021 και το 2022. Η πρόσφατη υποχώρησή τους δεν μοιάζει τόσο με ανατροπή εξαιτίας της ΤΝ όσο με επιστροφή στην κανονικότητα. Ακόμα και η ανάπτυξη λογισμικού, μεταξύ των εργασιών που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην ΤΝ, παρουσιάζει παρόμοιο μοτίβο άνθησης και πτώσης. Οι θέσεις εργασίας προγραμματιστών υπερδιπλασιάστηκαν μετά την πανδημία και στη συνέχεια κατέρρευσαν. Ο Martin Casado, της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων Andreessen Horowitz, λέει ότι η φρενίτιδα που εκτίναξε στα ύψη τις αποτιμήσεις των νεοφυών επιχειρήσεων λογισμικού οδήγησε τις εταιρείες σε «υπερβολικές προσλήψεις» – μια κραιπάλη που εξακολουθεί να ανατρέπεται σήμερα. Οι βιομηχανίες φροντίδας, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η κοινωνική βοήθεια, οι οποίες αυξάνονταν σταθερά, μόλις τώρα έφτασαν την τάση (βλ. διάγραμμα).
Μια άλλη εξήγηση είναι η κυκλικότητα. Η κυκλοφορία του ChatGPT συνέπεσε με την πιο σφιχτή αγορά εργασίας της Αμερικής εδώ και δεκαετίες: το καλοκαίρι του 2022 υπήρξε ρεκόρ δύο ανοιχτών θέσεων εργασίας για κάθε άνεργο εργαζόμενο. Έκτοτε οι συνθήκες έχουν αλλάξει και οι νέοι πλήττονται περισσότερο όταν η οικονομία επιβραδύνεται. Η ανάλυσή μας διαπιστώνει ότι η ανεργία των νέων συνήθως αυξάνεται περίπου μιάμιση έως δύο φορές ταχύτερα από το συνολικό ποσοστό ανεργίας όταν ο οικονομικός κύκλος γυρίζει. Η τρέχουσα τάση ταιριάζει στο μοτίβο.
Ωστόσο, για τους νέους πτυχιούχους διαφαίνονται βαθύτερα προβλήματα. Οι απολαβές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν συρρικνωθεί. Η πριμοδότηση του μισθού των κολεγίων στην Αμερική έχει μείνει στάσιμη εδώ και δύο δεκαετίες. Οι απόφοιτοι αποτελούν πλέον το ένα τρίτο όσων παραμένουν άνεργοι για τουλάχιστον έξι μήνες —έναντι ενός πέμπτου πριν από μία γενιά. Η τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται σύντομα να προσθέσει ένα ακόμη εμπόδιο. Αν και η τεχνολογία δεν αφαιρεί προς το παρόν τις θέσεις εργασίας των νέων επαγγελματιών, είναι πιθανό, όταν η οικονομία αρχίσει να ανακάμπτει, να υπάρχουν λιγότερες θέσεις για να καλυφθούν.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
