Όταν ο Peter Kurrild-Klitgaard και η οικογένειά του μετακόμισαν στο Frederiksberg, μια καταπράσινη γειτονιά της Κοπεγχάγης, πριν από 17 χρόνια, είχαν πέντε ή έξι ταχυδρομικές θυρίδες σε απόσταση λίγων λεπτών με τα πόδια. Σήμερα δεν υπάρχει καμία. Καταργήθηκαν σταδιακά από την PostNord, την κρατική ταχυδρομική υπηρεσία. Στις 30 Δεκεμβρίου η PostNord θα προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα: μετά από 400 χρόνια, θα σταματήσει εντελώς τη συλλογή και παράδοση επιστολών.
Η Δανία θα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που θα κάνει κάτι τέτοιο. Η απόφασή της οφείλεται στη ζήτηση: τα τελευταία 25 χρόνια ο όγκος των επιστολών έχει μειωθεί κατά 90% (βλ. διάγραμμα). Μόνο το 2024 μειώθηκε κατά 30%, αποτέλεσμα ενός νέου νόμου που τερμάτισε την υποχρέωση παροχής καθολικής υπηρεσίας στη Δανία (η οποία υποχρέωνε τις ταχυδρομικές εταιρείες να παρέχουν υπηρεσίες προσβάσιμες σε όλους σε προσιτή τιμή) και άνοιξε την αγορά στους ανταγωνιστές. Κατάργησε επίσης την απαλλαγή των ταχυδρομικών υπηρεσιών από τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Τα ταχυδρομικά τέλη για μια τυπική εγχώρια επιστολή εκτοξεύτηκαν στις 29 κορώνες (4,50 δολάρια), και στις 39 κορώνες για παράδοση την επόμενη ημέρα, μια κίνηση που σφράγισε τη μοίρα των επιστολών. «Το 2023 εξακολουθούσαμε να λαμβάνουμε 50 χριστουγεννιάτικες κάρτες με το ταχυδρομείο», λέει ο κ. Kurrild-Klitgaard. Πέρυσι η οικογένεια έλαβε μία.
Τα ταχυδρομεία σε όλο τον κόσμο έχουν δει τον όγκο των επιστολών να καταρρέει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα γραπτά μηνύματα και οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης αντικαθιστούν το χαρτί. Η πανδημία επιδείνωσε την τάση: οι άνθρωποι που βρίσκονταν στο σπίτι επικοινωνούσαν περισσότερο διαδικτυακά από ποτέ. Εν τω μεταξύ, το ηλεκτρονικό εμπόριο απογειώθηκε, ενώ ο αριθμός των δεμάτων συνεχίζει να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Το 2022 ο αριθμός των δεμάτων που στάλθηκαν παγκοσμίως ήταν 161 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το 2027 προβλέπεται να φτάσει τα 256 δισ. ευρώ.
Ορισμένα ταχυδρομεία έχουν επανεφεύρει τον εαυτό τους. Οι ιδιωτικοποιημένες υπηρεσίες, όπως αυτές της Μάλτας και της Πορτογαλίας, βρίσκονται γενικά σε καλύτερη κατάσταση από τις κρατικές. Η εν μέρει ιδιωτικοποιημένη ιταλική Poste Italiane της Ιταλίας είχε μια καλή πορεία υπό τον Matteo Del Fante, έναν πρώην τραπεζίτη. Η κερδοφόρα εταιρεία, εκτός από τη διανομή επιστολών και δεμάτων, παρέχει τραπεζικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες. Η υπηρεσία Postepay – προπληρωμένες χρεωστικές κάρτες – που δημιουργήθηκε το 2003, έγινε γρήγορα πολύ δημοφιλής, με περίπου 7,2 εκατομμύρια σε χρήση.
Ο γερμανικός όμιλος Deutsche Post DHL, μια εισηγμένη εταιρεία της οποίας ο μεγαλύτερος μέτοχος είναι η κρατική αναπτυξιακή τράπεζα της Γερμανίας, είναι επίσης κερδοφόρος και, το 2024, ψηφίστηκε ως η καλύτερη ταχυδρομική υπηρεσία στον κόσμο μαζί με της Ελβετίας. Μετά την ιδιωτικοποίησή της το 1995, η Deutsche Post επαναπροσδιορίστηκε ως εταιρεία logistics που, παράλληλα, παρέχει υπηρεσίες μεταφοράς εμπορευμάτων και διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας (αποθήκευση και διανομή). Η Royal Mail της Βρετανίας, αν και ιδιωτικοποιήθηκε εν μέρει -ο κύριος ιδιοκτήτης της είναι ο Daniel Kretinsky, ένας Τσέχος επιχειρηματίας – δεν τα πήγε το ίδιο καλά. Τον Αύγουστο ανακοίνωσε για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια, λειτουργικά κέρδη. Όταν ,όμως, συμπεριέλαβε το κόστος των εθελούσιων απολύσεων, εξακολουθούσε να παρουσιάζει ζημίες.
Εν τω μεταξύ, πολλές ανάλογες υπηρεσίες υποφέρουν. Στις 3 Νοεμβρίου τα ζημιογόνα ελληνικά ταχυδρομεία έκλεισαν 204 από τα 456 υποκαταστήματά τους, γεγονός που προκάλεσε πανεθνική κατακραυγή, με τους πολιτικούς της αντιπολίτευσης να υποστηρίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνική συνοχή και την εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων Ελλήνων σε απομακρυσμένες περιοχές. Από τον Σεπτέμβριο, οι εργαζόμενοι στα κρατικά ταχυδρομεία του Καναδά απεργούν κατά διαστήματα, σε μια διαμάχη για τους μισθούς, τα επιδόματα και την ασφάλεια της εργασίας. Η Ταχυδρομική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών (USPS) εξυπηρετεί τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά του κόσμου: Η Βόρεια Αμερική αντιπροσωπεύει το 37% των παγκόσμιων ταχυδρομικών εσόδων. Στις 14 Νοεμβρίου ανακοίνωσε ετήσιες ζημίες ύψους 9 δισ. δολαρίων, ενώ οι σωρευτικές ζημίες της από το 2007 ξεπερνούν τα 100 δισ. δολάρια. Ο Donald Trump αποκάλεσε την υπηρεσία «κοροϊδία», και φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να εντάξει τους 635.000 εργαζομένους της στο Υπουργείο Εμπορίου.
Οι επιστολές δεν έχουν πεθάνει ακόμα. «Ο ρυθμός μείωσης του όγκου των επιστολών διαφέρει ανάλογα με το επίπεδο ψηφιοποίησης της χώρας», λέει ο Armen Ghalumyan της εταιρείας ερευνών Cullen International. Εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος των ταχυδρομικών εσόδων. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση (UPU), μέχρι πρόσφατα η Ινδία και η Βραζιλία εξακολουθούσαν να έχουν αυξανόμενο όγκο επιστολών λόγω της αυξανόμενης μεσαίας τάξης τους.
Η Δανία, ωστόσο, συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με το μεγαλύτερη διείσδυση του διαδικτύου. Το 2024 τα Ηνωμένα Έθνη κατέταξαν για τέταρτη συνεχή χρονιά την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα της ως την καλύτερη στον κόσμο. Σύμφωνα με τον Kim Pedersen, διευθύνοντα σύμβουλο της PostNord, «η αγορά των επιστολών δεν είναι πλέον κερδοφόρα». Όσο λιγότερες αποστέλλονται, τόσο υψηλότερο είναι το μοναδιαίο κόστος διαχείρισής τους.
Ο Henrik Ballebye Okholm της εταιρείας συμβούλων Copenhagen Economics προβλέπει ότι κι άλλες χώρες θα ακολουθήσουν τη Δανία – όχι αμέσως, αλλά ίσως σε μια δεκαετία. Οι Δανοί θα εξακολουθούν να μπορούν να στέλνουν επιστολές (ή να τις λαμβάνουν από το εξωτερικό) μέσω της DAO, μιας ιδιωτικής εταιρείας, αλλά θα πρέπει να πηγαίνουν σε ένα υποκατάστημα της. Τα φωτεινά κόκκινα ταχυδρομικά κουτιά με το ταχυδρομικό κέρας και το δανέζικο στέμμα κοσμούν τους δρόμους της χώρας από τα μέσα του 1800. Από το επόμενο έτος θα κοσμούν και τα μουσεία της.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
