Την ίδια ημέρα που οι Αμερικανοί διπλωμάτες συναντήθηκαν στη Μόσχα με τον Vladimir Putin για να συζητήσουν θέματα πολέμου και ειρήνης στην Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι ομόλογοί τους συναντήθηκαν -όχι με τη θέλησή τους- για μια συζήτηση με τους αξιωματικούς του τμήματος ερευνών της βελγικής αστυνομίας. Η ταπείνωση να αποκλειστεί κανείς από μια πεντάωρη σύνοδο κορυφής μεταξύ του Ρώσου προέδρου και των απεσταλμένων του Trump για το πώς θα τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν μεγάλη, καθώς η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να πείσει ούτε την Αμερική ούτε τη Ρωσία ότι έχει το ειδικό βάρος για να προσκαλείται σε τέτοιου είδους συνομιλίες. Και το γεγονός ότι οι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες υποβλήθηκαν στις 2 Δεκεμβρίου σε αστυνομική επιδρομή στα γραφεία τους ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Δύο μεγαλοστελέχη της εξωτερικής πολιτικής των Βρυξελλών συνελήφθησαν από την αστυνομία και στη συνέχεια χαρακτηρίστηκαν επίσημα ύποπτοι. Η Federica Mogherini ήταν κάποτε επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Stefano Sannino είναι ένας από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ισχυρισμοί περί διαφθοράς, εκτός του ότι πλήττουν την αξιοπιστία της ΕΕ, απειλούν να μετατραπούν σε σοβαρή κρίση.
Οι πελατειακές σχέσεις που διερευνώνται σχετίζονται με την ίδρυση ακαδημίας για νέους διπλωμάτες. Μεγάλο μέρος της εξωτερικής πολιτικής της Ευρώπης ασκείται σε εθνικό επίπεδο, αλλά η ΕΕ επιθυμεί να έχει και κάποια δικιά της. Από το 2011 η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, ένα όνομα που παραπέμπει ανακριβώς σε μια εκδοχή των Avengers των Βρυξελλών, λειτουργεί ως ένα είδος πρωτο-υπουργείου Εξωτερικών. Το 2021 η ΕΥΕΔ πρότεινε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να «κατηχήσει» τους εκκολαπτόμενους εθνικούς διπλωμάτες πως να θέτουν το ευρωπαϊκό συμφέρον πάνω απ’ όλα. Λίγο μετά την αποχώρησή της από το τιμόνι της ΕΥΕΔ το 2019 η κα Mogherini ανέλαβε «ουρανοκατέβατα» την ηγεσία του Κολλεγίου της Ευρώπης στη Μπριζ, το οποίο είναι γνωστό ως σχολείο αποφοίτησης για επίδοξους ευρωκράτες. Ένας δημόσιος διαγωνισμός, που οργανώθηκε από τους πρώην συναδέλφους της κας Mogherini στην ΕΥΕΔ, για τα πανεπιστήμια που υπέβαλαν αίτηση για να φιλοξενήσουν τη διπλωματική σχολή φαίνεται ότι είχε σχεδιαστεί για να διασφαλίσει ότι μόνο το Κολέγιο θα μπορούσε να πάρει τη σύμβαση. Εν πάση περιπτώσει, έτσι εξελίχθηκαν τα πράγματα, και η κα Mogherini ηγείται τώρα της εν λόγω διπλωματικής σχολής.
Σε αυτό το σημείο, πρόκειται απλώς για ισχυρισμούς. Όλοι οι ύποπτοι που κατονομάζονται θεωρούνται αθώοι, και κανείς δεν έχει πει πολλά δημόσια. Ακόμα και αν αποδειχθεί, θα πρόκειται για διαφθορά παγκόσμιου επιπέδου; Δύσκολα. Σε σύγκριση με το τι συμβαίνει στην Ουάσιγκτον αυτές τις μέρες, το να γέρνει η ζυγαριά έτσι ώστε ένα δημόσια χρηματοδοτούμενο ίδρυμα που διευθύνεται από έναν καταξιωμένο εσωτερικό υπάλληλο να κερδίσει μια κυβερνητική σύμβαση είναι πταίσμα. Σύμφωνα με την Euractiv, έναν ειδησεογραφικό ιστότοπο, ο υποτιθέμενος ύποπτος διαγωνισμός αφορούσε λιγότερο από 1 εκατ. ευρώ (1,16 εκατ. δολάρια) και δεν υπάρχουν κατηγορίες για πλουτισμό πέραν ίσως ενός παχυλού μισθού. Παρόλα αυτά, η επιθυμία για έντιμη διοίκηση είναι μεγάλη. Η ΕΕ είναι ένας σχολαστικός φορέας επιβολής των κανόνων στις εθνικές κυβερνήσεις, τουλάχιστον όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις. Το γεγονός ότι το ίδιο το προσωπικό της έκανε φαινομενικά αρκετά σοβαρά λάθη ώστε να προσελκύσει την προσοχή των εισαγγελέων είναι τουλάχιστον απρόσεκτο και ντροπιαστικό.
Μια τέτοια αναποδιά θα μπορούσε εύκολα να ξεπεραστεί από ένα θεσμικό όργανο που κατά τα άλλα κάνει εξαιρετική δουλειά. Δυστυχώς, η ΕΥΕΔ δεν είναι. Η σημερινή επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής, Kaja Kallas, ανέλαβε τη θέση μετά τα γεγονότα που ερευνά η αστυνομία, οπότε δεν εμπλέκεται προσωπικά στον τρέχοντα έλεγχο. Όμως, όπως και οι τρεις προκάτοχοί της που κατέχουν τη θέση από το 2009, κυβερνά μια δυσλειτουργική αυτοκρατορία. Οι 27 εθνικές κυβερνήσεις της ΕΕ διαφυλάσσουν ζηλότυπα το δικαίωμά τους στη δική τους εξωτερική πολιτική -ακόμα και όταν επικροτούν το πόσο σημαντικό είναι το μπλοκ να μιλάει με μια φωνή. Η ΕΥΕΔ είναι επομένως μια θεσμική χίμαιρα, η οποία λογοδοτεί κυρίως στα κράτη μέλη, αλλά συνδέεται και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (της οποίας η κα Kallas, όπως και η κα Mogherini πριν από αυτήν, είναι αντιπρόεδρος). Κανείς δεν έχει επιτύχει να την διοικήσει. Τα κοκτέιλ πάρτι των Βρυξελλών έχουν ζωντανέψει τον τελευταίο καιρό με συζητήσεις γύρω από έναν μικροπρεπή πόλεμο που στρέφει την κ. Kallas εναντίον της Επιτροπής και της προέδρου της, Ursula von der Leyen.
Το κερασάκι της διαφθοράς έρχεται σε μια δύσκολη στιγμή για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ένα σχέδιο που πρωτοεμφανίστηκε πριν από μήνες για να χορηγηθούν στην Ουκρανία περίπου 140 δισ. ευρώ από ένα κονδύλι που υποστηρίζεται από δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα έπρεπε μέχρι τώρα να είχε ολοκληρωθεί. Αντιθέτως, η ιδέα παραμένει βυθισμένη στην αβεβαιότητα, εν αναμονή της συνόδου κορυφής των ηγετών της ΕΕ στις 18 Δεκεμβρίου. Τέτοιες υπεκφυγές αποτελούν «βούτυρο στο ψωμί» εκείνων στην Ουάσινγκτον και αλλού που θεωρούν την Ευρώπη μια ψευδοδύναμη που νουθετεί τους άλλους αλλά είναι ανίκανη να κάνει πράγματα.
Τελευταία, για τους αξιωματούχους της ΕΕ, τα ζητήματα δωροδοκίας και κακής διοίκησης συσσωρεύονται. Μια εκτεταμένη έρευνα σχετικά με τις υποτιθέμενες δωροδοκίες που καταβλήθηκαν από το Κατάρ σε μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει τραβήξει για χρόνια, αν και χωρίς καταδίκες. Τον Απρίλιο οι Βέλγοι εισαγγελείς εξέτασαν οκτώ άτομα για διαφθορά και άλλα παραπτώματα στο πλαίσιο έρευνας για την άσκηση πίεσης από την Huawei, – και πάλι χωρίς τελικές καταδίκες και με άρνηση των αδικημάτων από όλες τις πλευρές. Η ίδια η κα von der Leyen βρέθηκε επισήμως να έχει παραβιάσει τους κανόνες της ΕΕ επειδή δεν έδωσε στη δημοσιότητα το περιεχόμενο των γραπτών μηνυμάτων που αντάλλαξε με το αφεντικό της Pfizer, όταν το 2021, διαπραγματευόταν την αγορά από το μπλοκ εμβολίων κατά της covid-19 αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ. Το περιστατικό είχε ως αποτέλεσμα την προσπάθεια των λαϊκιστικών κομμάτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να την εκδιώξουν, μια προσπάθεια που τελικά απέτυχε. Υπάρχει ήδη μουρμούρα για άλλη μια ψήφο εμπιστοσύνης που συνδέεται με την τελευταία αυτή υπόθεση, αν και δεν φαίνεται πιθανό να πετύχει – τουλάχιστον δεδομένου ότι το σκάνδαλο ξέσπασε στην ΕΥΕΔ, μέρος του μηχανισμού της ΕΕ που δεν ελέγχει η κα von der Leyen.
Κάθε φορά που η ευρωκρατία κάνει λάθη, οι αντίπαλοί της ζητωκραυγάζουν. Ένας Ρώσος αξιωματούχος δήλωνε πανηγυρικά ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ «προτιμούν να αγνοούν τα δικά τους προβλήματα, ενώ κάνουν συνεχώς μαθήματα σε όλους τους άλλους». Ένας υπάλληλος του Viktor Orban, του Ούγγρου πρωθυπουργού, η κυβέρνηση του οποίου αποκλείεται από τις περισσότερες χρηματοδοτήσεις της ΕΕ λόγω των ύποπτων τρόπων που ακολουθεί, αποκάλεσε τα θεσμικά όργανα των Βρυξελλών «μαφία», δηλώνοντας ότι η ΕΕ «μοιάζει περισσότερο με τηλεοπτική σειρά εγκλημάτων παρά με λειτουργική ένωση». Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι αυτό είναι πολύ άδικο και ότι ελάχιστοι αξιωματούχοι της ΕΕ το κάνουν για τα χρήματα. Βέβαια, το να υποστηρίζει κανείς κάτι τέτοιο γίνεται όλο και πιο δύσκολο.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
