Όσον αφορά τις διεθνείς συγκρούσεις, καμία δεν συνέβαλε τόσο λίγο στη διατάραξη της παγκόσμιας τάξης όσο οι «πόλεμοι του ουίσκι» που έφεραν τον Καναδά αντιμέτωπο με τη Δανία για σαράντα ολόκληρα χρόνια. Η απίθανη διαμάχη που ξέσπασε το 1984 αφορούσε ένα νησί ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου στη μέση ενός παγωμένου αρκτικού καναλιού που σηματοδοτούσε τα σύνορα μεταξύ της Γροιλανδίας (σήμερα αυτοδιοικούμενο τμήμα της Δανίας) και της καναδικής επικράτειας Nunavut. Και οι δύο πλευρές θεωρούσαν ότι η βραχονησίδα ήταν δική τους. Αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί casus belli για κάποιες μικρότερες χώρες μεξελίχθηκε, για το βόρειο δίδυμο, σε μια άσκηση διπλωματικής ευγένειας. Καναδοί αξιωματούχοι που επισκέπτονταν το νησί σηματοδοτούσαν την επικράτειά τους αφήνοντας ουίσκι και σημαίες. Οι Δανοί διαβεβαίωναν την κυριαρχία τους αρπάζοντας το αλκοόλ και αφήνοντας τα δικά τους schnapps για τους Καναδούς. Αντί για πυροβολισμούς, κατά καιρούς ανταλλάσσονταν ευγενικές επιστολές. Όταν η διαμάχη άρχισε να κουράζει, μια ομάδα εργασίας πέρασε χρόνια συμφωνώντας να χωρίσει το νησί στη μέση, τερματίζοντας έτσι κάθε είδους εχθροπραξία το 2022.
Με τέτοιους εχθρούς, ποιος χρειάζεται φίλους; Όπως αποδεικνύεται, τόσο η Ευρώπη όσο και ο Καναδάς μπορεί να ενδιαφέρονται για αναβαθμισμένες συμμαχίες. Η επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο στις 20 Ιανουαρίου έφερε μαζί της την προοπτική δασμών και σοβινιστικής τυμβωρυχίας. Και στις δύο πλευρές του βόρειου Ατλαντικού επικρατεί εκνευρισμός. Μέρη στις παρυφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης επανεξετάζουν τους δεσμούς τους με το κλαμπ. Η Ελβετία συμφώνησε σε μια στενότερη συμμαχία και η Ισλανδία θα διεξάγει δημοψήφισμα το 2027 για την ένταξή της. Η Γροιλανδία, η οποία εγκατέλειψε την ΕΕ το 1985 αφού απέκτησε αυτονομία από τη Δανία, αναμένεται να εξετάσει το ενδεχόμενο να επανενταχθεί, δεδομένης της εμμονής του κ. Trump. Ωστόσο, ο Καναδάς έχει τους περισσότερους λόγους να ανησυχεί. Ο κ. Trump παρενοχλεί λεκτικά τον γείτονά του υπονοώντας ότι πρόκειται να γίνει η 51η πολιτεία της Αμερικής και αποκαλώντας τον πρώην πρωθυπουργό του «κυβερνήτη Justin Trudeau». Αξιωματούχοι από την Οτάβα και τις πρωτεύουσες της ΕΕ ανταλλάσσουν σημειώματα σχετικά με το πώς να χειριστούν ένα ακόμη ξέσπασμα του κ. Trump. Ο υπογράφων το άρθρο, ο οποίος απολαμβάνει τόσο την ευρωπαϊκή όσο και την καναδική κληρονομιά, έχει μια έτοιμη λύση για τα προβλήματα και των δύο τόπων: η ΕΕ θα πρέπει να προσκαλέσει τον Καναδά να γίνει το 28ο μέλος της.
Η (όχι εντελώς απλή) υπόθεση για μια ένωση CanadEU προϋπήρχε του κ. Trump. Η ιδέα, εν ολίγοις, είναι ότι ο Καναδάς είναι αχανής και ευλογημένος με φυσικούς πόρους αλλά με σχετικά λίγους ανθρώπους, ενώ η ΕΕ είναι μικρή, στενόχωρη και φτωχή σε ορυκτά. Βέβαια, οι κανόνες της ΕΕ επιφυλάσσουν τη συμμετοχή στα «ευρωπαϊκά κράτη». Ωστόσο, παρά την εναπομείνασα προσκόλληση στο πνεύμα των συνόρων, οι Καναδοί μπορούν να θεωρούνται επίτιμοι Ευρωπαίοι. Η χώρα έχει βιώσει τρεις σειρές αποίκων από τη γηραιά ήπειρο, ξεκινώντας από μια σύντομη εισβολή των Βίκινγκς. Όπως και οι Ευρωπαίοι, οι Καναδοί πιστεύουν ότι οι αγορές λειτουργούν αλλά πρέπει να μετριαστούν από τα κράτη πρόνοιας. Οι κυβερνήσεις τους ακολουθούν παρόμοιες πολιτικές έναντι των πολιτών: υψηλούς φόρους, ακατάστατη κοινοβουλευτική πολιτική και καλό βιοτικό επίπεδο για σχεδόν όλους. Και οι δύο εμπορεύονται ανοιχτά, ανησυχούν για την υπερθέρμανση του πλανήτη και αντιπαθούν τα όπλα, τη θανατική ποινή και τη ρωσική επιθετικότητα.
Βέβαια, η Ευρώπη έχει περισσότερα να κερδίσει από μια σύνδεση με τον Καναδά από την πρόσβαση στο στρατηγικό απόθεμα σιροπιού σφενδάμου του Κεμπέκ. Οι Ευρωπαίοι μπορούν να πλασάρουν τη διεύρυνση ως την προοπτική να τριπλασιάσει η ένωσή τους την επιφάνειά της, ενώ θα προστεθούν μόνο 40 εκατομμύρια Καναδοί σε έναν πληθυσμό 440 εκατομμυρίων. Η ΕΕ θα μπορούσε να έχει πληθυσμιακή πυκνότητα που δεν απέχει πολύ από την πυκνότητα της Κίνας και να φτάσει την πυκνότητα της Αμερικής – αν αρκετοί Έλληνες ή Βέλγοι προσφερθούν εθελοντικά να ζήσουν σε μάλλον ψυχρές συνθήκες. Η Ευρώπη έχει επίσης έλλειψη ενέργειας, ενώ ο Καναδάς διαθέτει πολύ πετρέλαιο, φυσικό αέριο και υδροηλεκτρική ενέργεια. Ένας πλούσιος νέος συμμετέχων θα βοηθούσε τα οικονομικά της ΕΕ.
Η Γαλλία, ιστορικά απρόθυμη να διευρύνει την ΕΕ, θα άρπαζε την ευκαιρία να αποκτήσει ένα νέο γαλλόφωνο μέλος – αν και μπορεί να συμβιβαστεί με την είσοδο μόνο του γαλλόφωνου Κεμπέκ, το οποίο πάλι μουρμουρίζει για απόσχιση. Η υποδοχή του βασιλιά Καρόλου Γ’, του αρχηγού του καναδικού κράτους, στις συνδιασκέψεις της ΕΕ θα ικανοποιούσε όσους εξακολουθούν να θρηνούν το Brexit. Οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να μάθουν από τον Καναδά πώς να επιτρέπουν τη μετανάστευση με τρόπο που ο πληθυσμός να την αγκαλιάζει και όχι να την ανέχεται, αν και η στεγαστική κρίση έχει τελευταία φθείρει αυτή τη συναίνεση. Η συμπεριληπτική μεταχείριση του Καναδά προς τους αυτόχθονες πληθυσμούς του, τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες, θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους Ευρωπαίους (αν και οι Καναδοί των Πρώτων Εθνών θα μπορούσαν δίκαια να αντιταχθούν σε στενότερους δεσμούς με πρώην αποικιοκράτες). Οι δεσμοί του Καναδά με τον Ειρηνικό, χάρη εν μέρει στις μεγάλες μεταναστευτικές εισροές από την Ασία, θα συμπλήρωναν την περιφερειακή εστίαση της Ευρώπης. Το ευρώ θα φαινόταν πολύ πιο παγκόσμιο αν γινόταν αποδεκτό στο Βανκούβερ.
Η Ευρώπη έχει μερικά δικά της διδάγματα για τον Καναδά, ο οποίος θα μπορούσε να παρουσιάσει τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ στον πληθυσμό του. Ο αντιμονοπωλιακός μηχανισμός των Βρυξελλών έχει κάνει εξαιρετική δουλειά διατηρώντας τον ανταγωνισμό ζωντανό σε τομείς όπως οι τράπεζες, οι αεροπορικές εταιρείες και οι τηλεπικοινωνίες, δίνοντας στους Ευρωπαίους καλύτερη συμφωνία από αυτή που έχουν οι Καναδοί. Ο Καναδάς μιλάει για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά στην πραγματικότητα δεν το έχει κάνει ακόμη, ενώ οι εκπομπές της Ευρώπης έχουν μειωθεί πάνω από το ένα τρίτο από την κορύφωσή τους. Οι χώρες της ΕΕ έχουν βρει τρόπο να δημιουργήσουν μια ενιαία αγορά (όσο ελαττωματική κι αν είναι) που καθιστά ευκολότερο το εμπόριο μεταξύ τους απ’ ό,τι είναι συχνά για τις καναδικές επιχειρήσεις να συναλλάσσονται στις 13 επαρχίες και εδάφη του δικού τους έθνους. Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ στο σύνολό τους δαπανούν σήμερα πάνω από το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, επιτυγχάνοντας τον στόχο που έθεσε η συμμαχία το 2014. Ο Καναδάς βρίσκεται στο πενιχρό 1,4%.
Δυστυχώς, η Ευρώπη εξακολουθεί να επιμένει ότι η ΕΕ είναι για τους Ευρωπαίους. Ο Καναδάς θα ήταν απρόθυμος να ενταχθεί σε μια τελωνειακή ένωση που θα έθετε σε κίνδυνο τους ζωτικούς εμπορικούς δεσμούς του με την Αμερική. Ωραία. Αν η CanadEU δεν παραμένει παρά ένα γεωπολιτικό πείραμα σκέψης, αυτό δεν αποκλείει μια ολοένα και στενότερη σχέση. Ο Καναδάς συμμετέχει ήδη σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως η στρατιωτική κινητικότητα και τα διαστημικά ταξίδια. Το πεδίο συνεργασία ανοίγεται λαμπρό: Το φυσικό αέριο του Καναδά δεν μπορεί να φτάσει στις ακτές της ΕΕ λόγω της έλλειψης υποδομών μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η εμπορική συμφωνία Καναδά-ΕΕ, που τέθηκε σε ισχύ το 2017, είναι η πιο φιλόδοξη του μπλοκ, αλλά παραμένει σε «προσωρινή» εφαρμογή, καθώς δέκα χώρες της ΕΕ δεν έχουν ακόμη επικυρώσει τα πιο εκτεταμένα μέτρα της. Πέραν του να φέρουν τον Καναδά στο κλαμπ, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν τουλάχιστον να ξεκινήσουν με το να θέσουν αυτή τη συμφωνία σε πλήρη ισχύ.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από το www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
