Όσοι επισκέπτονται τις σκοτεινές γωνιές του διαδικτύου ενδέχεται να πέσουν πάνω σε διαφημίσεις που υπόσχονται «ένα ευφάνταστο κόλπο» που θα τους βοηθήσει να χάσουν βάρος ή να αποκτήσουν εκατομμύρια.
Για να ανταποκριθεί στις κλιματικές της υποχρεώσεις και να αναβαθμίσει την ψηφιακή της υποδομή, η Γερμανία χρειάζεται να βρει περί τα 50 δισ. ευρώ (57 δισ. δολάρια) ετησίως σε δημόσιες επενδύσεις.
Αλλά ένα «όριο χρέους» που εισήχθη στο σύνταγμα το 2009 περιορίζει τον ετήσιο δανεισμό στο 0,35% του ονομαστικού ΑΕΠ (που αντιστοιχεί σε περίπου 12 δισ. ευρώ). Η αλλαγή του συντάγματος φαίνεται αδύνατη.
Ο τετραγωνισμός αυτού του κύκλου σημαίνει ότι τα τρία κόμματα που, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, διαπραγματεύονται αυτή τη στιγμή μια συμφωνία συνασπισμού, θα χρειαστεί να κάνουν κάποια δικά τους κόλπα.
Αρκετά ακούγονται. Το πρώτο είναι η δημιουργία δημόσιων εταιρειών εκτός προϋπολογισμού που θα μπορούν να αξιοποιούν τις αγορές για κεφάλαια που αφορούν συγκεκριμένους στόχους: τη μόνωση των κτιρίων, ας πούμε, ή σταθμούς φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα.
Η Deutsche Bahn, ο σιδηροδρομικός γίγαντας της Γερμανίας, λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Μια συναφής αλλά ιδιαίτερη πρόταση είναι να ενισχυθεί η KfW, η κρατική αναπτυξιακή τράπεζα, ώστε να μπορέσει να μοχλεύσει ιδιωτικά κεφάλαια για πράσινες επενδύσεις.
Θεωρητικά, εκατοντάδες δισεκατομμύρια θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν με αυτόν τον τρόπο, αν και οι κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις θέτουν περιορισμούς.
Ένα πιο πονηρό τέχνασμα είναι να προχωρήσει σε μια εφάπαξ δανειοληπτική κραιπάλη το 2022, εκμεταλλευόμενη την προσωρινή αναστολή του ορίου χρέους που εφαρμόστηκε πέρυσι, η οποία επέτρεψε στην κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει προγράμματα αδειών και άλλα παρόμοια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Οι ειδικοί κάνουν λόγο για ένα ποσό 500 δισ. ευρώ, που θα δαπανηθεί την επόμενη δεκαετία. Αλλά ένα κακοσχεδιασμένο πρόγραμμα θα μπορούσε να προσελκύσει το βλέμμα του συνταγματικού δικαστηρίου της Γερμανίας.
Ίσως η πιο έξυπνη ιδέα να προέρχεται από την Dezernat Zukunft, μια ομάδα σκέψης με έδρα το Βερολίνο. Σημειώνοντας ότι το όριο χρέους βασίζεται σε εκτιμήσεις του μυστηριώδους «παραγωγικού κενού» – ή της διαφοράς μεταξύ του σημερινού ΑΕΠ και ενός μέτρου του δυναμικού της οικονομίας – η ομάδα προτείνει να τροποποιηθούν ορισμένα από τα δεδομένα αυτού του υπολογισμού.
Η παραδοχή μεγαλύτερης χαλαρότητας στην αγορά εργασίας από ό,τι κάνει το υπουργείο Οικονομικών, για παράδειγμα, θα αύξανε το όριο των δαπανών. Οι συντηρητικοί απορρίπτουν την ιδέα ως «οικονομικά της Πίπης της Φακιδομύτης», παρά το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνει νομικά κόλπα και στηρίζεται σε παραδοχές όχι πιο παράξενες από αυτές που βρίσκονται ήδη στο τραπέζι.
«Κανείς δεν καταλαβαίνει αυτές τις γραφειοκρατικές μεθόδους, γι’ αυτό και είναι πολιτικά ελκυστικές», λέει ο Jens Südekum του Πανεπιστημίου Heinrich-Heine στο Ντίσελντορφ. Θα μπορούσαν να προσθέσουν 20 δισ. ευρώ ετήσιων δαπανών.
Οι πιο συμβατικές πηγές μπορεί να προσφέρουν δημοσιονομικά ψίχουλα. Μια νέα παγκόσμια συμφωνία για τη φορολογία των επιχειρήσεων θα μπορούσε να συγκεντρώσει μερικά δισεκατομμύρια, όπως και η νομιμοποίηση και φορολόγηση της κάνναβης που πιθανώς θα υλοποιηθεί από την επόμενη κυβέρνηση.
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια για το κλίμα μπορούν να προσφέρουν κάτι ακόμα. Οι περιττές επιχορηγήσεις μπορούν να περικοπούν, ενώ η κυβέρνηση έχει ούτως ή άλλως την τάση να υποεκτιμά τα προβλεπόμενα φορολογικά έσοδα: το 2020 εισπράχθηκαν 11,4 δισ. ευρώ περισσότερα από τα αναμενόμενα. Αυτά δεν θα πλημμυρίσουν τα ταμεία, αλλά κάθε μικρό ποσό βοηθάει.
Καθεμία από αυτές τις προτάσεις, σε διαφορετικό βαθμό, μπορεί να συμπεριληφθεί στη συμφωνία του συνασπισμού για την οποία υπάρχει υπόσχεση ότι θα έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος Νοεμβρίου. Ο παραλογισμός ορισμένων από τα καλύτερα οικονομικά μυαλά της Γερμανίας να επινοούν πολύπλοκα σχέδια για να ξεφύγουν από τους αυτοεπιβαλλόμενους περιορισμούς της χώρας δεν έχει περάσει απαρατήρητος απ’ όλους τους εταίρους του συνασπισμού.
«Είναι γελοίο να ξοδεύεται τόσος πολύς χρόνος για να βρεθεί τρόπος να παρακάμψουμε τους κανόνες που έχουμε θέσει οι ίδιοι», λέει η Philippa Sigl-Glöckner της Dezernat Zukunft. Το να επιλέξει κανείς τις διαφημίσεις «ενός ευφάνταστου κόλπου» σπάνια αποδεικνύεται σοφό. Αλλά η Γερμανία δεν φαίνεται να έχει πολλές επιλογές.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
