THEPOWERGAME
Έπειτα από τρία χρόνια, μέσα στα οποία βιώσαμε παύσεις λειτουργίας εξαιτίας της πανδημίας, επανεκκινήσεις της οικονομίας, πόλεμο, συμφόρηση των εφοδιαστικών αλυσίδων και αναδυόμενο πληθωρισμό, οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πίστευαν ότι το 2023 θα ήταν η χρονιά που η Γηραιά Ήπειρος θα επέστρεφε σε μια νέα κανονικότητα αξιοπρεπούς ανάπτυξης και πληθωρισμού κάτω του 2%. Η οικονομία της Ευρώπης όντως εξομαλύνεται. Δυστυχώς, όμως, η νέα κανονικότητα είναι σημαντικά πιο άσχημη απ’ ό,τι περίμεναν οι οικονομολόγοι.
Ας ξεκινήσουμε με τα θετικά. Η Ευρωζώνη αποδείχθηκε εξαιρετικά ανθεκτική, λαμβάνοντας υπόψη το σοκ από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση. Μετά το περασμένο καλοκαίρι, που οι τιμές του εκτινάχθηκαν, το φυσικό αέριο είναι τώρα φθηνότερο απ’ ό,τι την παραμονή της σύγκρουσης. Οι κυβερνήσεις δεν αναγκάστηκαν να προβούν σε δελτίο ενέργειας, όπως υπήρχε ο φόβος αρχικά, εν μέρει χάρη στον ασυνήθιστα ζεστό καιρό. Ο γενικός πληθωρισμός, που έφτασε στο ρεκόρ του 10,6% τον Οκτώβριο, μειώνεται.
Η βιομηχανία δεν κατέρρευσε λόγω του κόστους των καυσίμων, όπως προέβλεπαν αρχικά οι καταστροφολόγοι. Στη Γερμανία τα ενεργοβόρα εργοστάσια είδαν την παραγωγή τους να μειώνεται κατά ένα πέμπτο από την έναρξη του πολέμου, καθώς οι εισαγωγές αντικατέστησαν την εγχώρια παραγωγή, αλλά η συνολική παραγωγή μέχρι το τέλος του έτους είχε μειωθεί μόλις 3%, σύμφωνα με την προ της πανδημίας τάση. Η τελευταία έρευνα του ifo δείχνει ότι οι κατασκευαστές είναι τόσο αισιόδοξοι όσο ήταν και πριν από την πανδημία.
Αν και η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε ελαφρά το τέταρτο τρίμηνο του 2022, η Ευρωζώνη διέψευσε τις ζοφερές προβλέψεις για ύφεση. Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ομάδα θα αποφύγει τη συρρίκνωση κι αυτό το τρίμηνο. Οι πρόσφατες έρευνες εμπιστοσύνης υποστηρίζουν αυτήν την πρόβλεψη. Ο ευρέως παρακολουθούμενος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (ΡΜΙ) έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, γεγονός που υποδηλώνει ότι διαμορφώνεται μια πιο ρόδινη εικόνα στη μεταποίηση και, κυρίως, στις υπηρεσίες.
Η οικονομική σταθερότητα διατηρεί τους ανθρώπους σε θέσεις εργασίας. Ο αριθμός των εργαζομένων σε όλη την ομάδα αυξήθηκε και πάλι το τέταρτο τρίμηνο του 2022. Το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1999, τότε που δημιουργήθηκε το ευρώ. Σε έρευνες, οι επιχειρήσεις δείχνουν όρεξη για νέους εργαζόμενους, ενώ οι θέσεις εργασίας επιτρέπουν στους ανθρώπους να συνεχίζουν να ξοδεύουν. Παρά τις υψηλές τιμές της ενέργειας, η κατανάλωση συνέβαλε κατά μισή ποσοστιαία μονάδα στην τριμηνιαία ανάπτυξη το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2022. Σε πολλές χώρες «το ενεργειακό σοκ χρειάζεται χρόνο για να επηρεάσει τους καταναλωτές, επειδή οι υψηλές τιμές μετακυλίονται με καθυστέρηση», λέει ο Jens Eisenschmidt της τράπεζας Morgan Stanley. «Εν τω μεταξύ, η οικονομική στήριξη από τις κυβερνήσεις έχει βοηθήσει τα νοικοκυριά να ξοδέψουν».
Το ερώτημα τώρα είναι πόσο καιρό θα συνεχίσουν να ξοδεύουν. Τα νοικοκυριά άρχισαν να γίνονται πιο φειδωλά το τέταρτο τρίμηνο του 2022. Στην Αυστρία και την Ισπανία, για τις οποίες υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για το ΑΕΠ, η κατανάλωση συμπαρέσυρε καθοδικά την τριμηνιαία ανάπτυξη κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Τον Δεκέμβριο το λιανικό εμπόριο στην Ευρωζώνη μειώθηκε κατά 2,7%, σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα. Τα κρατικά επιδόματα και τα πλαφόν θα σταματήσουν φέτος. Η κατανάλωση θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα.
Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός αποδεικνύεται επίμονος. «Στην ΕΕ έχουμε 27 διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι τιμές χονδρικής ενέργειας μετακυλίονται στους καταναλωτές, κάτι που αποτελεί εφιάλτη για την πρόβλεψη», δηλώνει αξιωματούχος της Επιτροπής. Κάποιες πιέσεις στις τιμές μπορεί να είναι ακόμα καθ’ οδόν -όπως φαίνεται να συμβαίνει στη Γερμανία, όπου οι τιμές της ενέργειας τον Ιανουάριο αυξήθηκαν κατά 8,3% από τον Δεκέμβριο. Ακόμα και αν οι τιμές χονδρικής σταθεροποιηθούν στα σημερινά, χαμηλότερα επίπεδα, οι τιμές για τα νοικοκυριά μπορεί να αποδειχθούν ασταθείς.
Η ισχυρή αγορά εργασίας στην Ευρώπη θα μπορούσε να ενισχύσει τον πληθωρισμό. Οι υψηλές τιμές και οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού, οι οποίες είναι πιθανό να επιδεινωθούν, καθώς οι ηλικιωμένοι συνταξιοδοτούνται και λιγότεροι νέοι εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό, ανεβάζουν τις απαιτήσεις για αμοιβές. Στην Ολλανδία οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 4,8% τον Ιανουάριο, σε σύγκριση με έναν χρόνο νωρίτερα, αφού είχαν αυξηθεί μόλις κατά 3,3% το 2022 και 2,1% το 2021. Τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα της Γερμανίας απειλούν με περισσότερες απεργίες. Επιθυμούν μια εντυπωσιακή αύξηση 10,5%, η οποία θα μπορούσε να δώσει τον τόνο για τους συντρόφους αλλού.
Στοιχεία από την Indeed, έναν ιστότοπο προσλήψεων, δείχνουν ότι οι μισθοί στην Ευρωζώνη τείνουν να ακολουθούν τον υποκείμενο ή «δομικό» πληθωρισμό, ο οποίος δεν δείχνει κανένα σημάδι άμβλυνσης. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας, αυξήθηκε κατά 7% το έτος έως τον Ιανουάριο. Οι υπηρεσίες, ειδικότερα, αντιμετωπίζουν απότομη αύξηση του κόστους, σύμφωνα με την έρευνα του ΡΜΙ, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των τιμών.
Η κατάσταση αφήνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ελάχιστες επιλογές, από το να διατηρήσει τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα. Οι αγορές αναμένουν ότι θα αυξηθούν από το 2,5% στο 3,7% το καλοκαίρι. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών θα γίνει έτσι ακριβότερη, πλήττοντας τις επενδύσεις. Σύμφωνα με την έρευνα δανεισμού της τράπεζας, τα πιστωτικά πρότυπα ήδη αυστηροποιούνται, ενώ, όπως υποστηρίζει ο κ. Eisenschmidt, το μεγαλύτερο μέρος των επιπτώσεων της νομισματικής σύσφιγξης δεν έχει γίνει ακόμα αισθητό.
Η Ευρωζώνη μπορεί να έχει γλιτώσει μέχρι στιγμής την ύφεση, αλλά οι προοπτικές της -επίμονος δομικός πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια και αδύναμη οικονομία- δεν είναι καθόλου ευχάριστες. Το 2023 το ΔΝΤ προβλέπει ανάπτυξη 0,7% -η Κομισιόν προβλέπει 0,9%, αλλά ακόμα και αυτά τα ποσοστά μπορεί να είναι αισιόδοξα. Η Αμερική αντιμετωπίζει εξίσου επίμονο πληθωρισμό και η επαναλειτουργία της Κίνας δεν έχει δώσει μεγάλη ώθηση στην ομάδα. Καλώς ήρθατε στη ζοφερή νέα κανονικότητα.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
