THEPOWERGAME
Στις 11 Αυγούστου ξεκίνησε η μεγαλύτερη ποδοσφαιρική διοργάνωση της Σαουδικής Αραβίας, το πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου της Σαουδικής Αραβίας (Saudi Pro League), για τη σεζόν 2023-24. Το περσινό πρωτάθλημα θα μπορούσε κάποιος κάλλιστα να ισχυριστεί ότι δεν είχε την αναμενόμενη επιτυχία. Μόλις 9.300, κατά μέσο όρο, οπαδοί παρακολούθησαν τους αγώνες. Στις τρεις από τις πέντε τελευταίες σεζόν πρώτος σκόρερ ήταν ο Abderrazak Hamdallah, ένας Μαροκινός που δεν έχει παίξει σε κανέναν από τους κορυφαίους συλλόγους του κόσμου.
Ωστόσο, αυτή η σεζόν μπορεί να είναι διαφορετική. Η ομάδα του κ. Hamdallah, η Al Ittihad, μόλις απέκτησε τον Karim Benzema από τη Ρεάλ Μαδρίτης, νικητή του βραβείου της Χρυσής Μπάλας το 2022 για τον καλύτερο παίκτη στον κόσμο, και τον N’Golo Kante, ένα αστέρι στη θέση του κεντρικού μέσου, από την Τσέλσι. Ο Cristiano Ronaldo, πέντε φορές νικητής της Χρυσής Μπάλας, μετακόμισε τον Ιανουάριο στην Al Nassr, έναν άλλο σύλλογο της Σαουδικής Αραβίας, από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ο πρώην πλάγιος μέσος της Λίβερπουλ Sadio Mané τον ακολούθησε, ενώ ο αρχηγός της Λίβερπουλ, Jordan Henderson, υπέγραψε στην Al Ettifaq. Ο κατάλογος συνεχίζεται. Οι ομάδες του πρωταθλήματος της Σαουδικής Αραβίας έχουν δαπανήσει περισσότερα από 480 εκατομμύρια δολάρια για αμοιβές αυτό το καλοκαίρι, εκτοξεύοντάς τις μεταξύ των μεγαλύτερων καλοπληρωτών στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.
Οι κινήσεις της Pro League αποτελούν ένα μόνο μέρος της «εισβολής» της Σαουδικής Αραβίας στον παγκόσμιο αθλητισμό, η οποία υποστηρίζεται από τον Muhammad bin Salman, γνωστό ως MBS, τον πρίγκιπα διάδοχο του θρόνου και de facto κυβερνήτη της χώρας. Ξεπερνά κατά πολύ το ποδόσφαιρο και περιλαμβάνει το παγκόσμιο γκολφ, τους αγώνες αυτοκινήτου της Φόρμουλα 1, την πυγμαχία κ.λπ. Φιλοδοξία του MBS είναι να χρησιμοποιήσει τον αθλητισμό για να εκσυγχρονίσει τη Σαουδική Αραβία και να αλλάξει την αντίληψη της παγκόσμιας κοινότητας για το βασίλειο της ερήμου των 36 εκατομμυρίων κατοίκων.
Η Σαουδική Αραβία κάνει την εμφάνισή της την ώρα που η παγκόσμια αθλητική βιομηχανία κλονίζεται από την ψηφιακή επανάσταση και ένα νέο κύμα επενδύσεων ιδιωτικών κεφαλαίων. Οι κυνικοί κατηγορούν τον MBS για έργα ματαιοδοξίας και «αθλητικό ξέπλυμα» -η χρήση του αθλητισμού για να ξεπλύνει τη φήμη της χώρας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι αντιδρούν στην κριτική. Ο Fahad Nazer της πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσιγκτον λέει ότι η ιδέα ότι η χώρα κάνει αθλητικό ξέπλυμα «δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια». «Τέτοιοι ισχυρισμοί μυρίζουν «εθνοκεντρισμό»: όλα έχουν γίνει με γνώμονα τη Σαουδική Αραβία και τους πολίτες της -όχι τους Δυτικούς», προσθέτει.
Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι οι κινήσεις αυτές θα αλλάξουν όχι μόνο τη Σαουδική Αραβία, αλλά και τον ίδιο τον παγκόσμιο αθλητισμό, αποσπώντας την πρωτοβουλία από τους αποπνικτικούς δυτικούς κηδεμόνες των ομάδων και των τουρνουά και εισάγοντας μια δυναμική νέα δύναμη. Οι δαπάνες πραγματοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά μέχρι πρόσφατα το πλήρες εύρος τους επισκιαζόταν από μια προσέγγιση διασκορπισμού. Επενδύσεις και διαπραγματεύσεις έλαβαν χώρα σε πολλαπλά επίπεδα της αθλητικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς παικτών, της αγοράς ξένων συλλόγων, της ανάπτυξης εγχώριων συλλόγων και της αγοράς ή ανάπτυξης διοργανώσεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Οι συμφωνίες αυτές επιδιώκονται από μια ομάδα σαουδαραβικών φορέων, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της κυβέρνησης, του Κρατικού Επενδυτικού Ταμείου (PIF), αλλά και της Saudi Aramco, της πιο κερδοφόρας πετρελαϊκής εταιρείας στον κόσμο. Το εύρος είναι εντυπωσιακό, με τουλάχιστον 10 δισ. δολάρια να έχουν δαπανηθεί σε μισή ντουζίνα μεγάλα αθλήματα.
Εμπρός, παιδιά
Το 2021 μια κοινοπραξία υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας πήρε τον έλεγχο της Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ, της ιστορικής, αλλά προβληματικής ομάδας της αγγλικής Premier League (EPL), έναντι 391 εκατ. δολαρίων. Εκτός από την ανάπτυξη του εγχώριου πρωταθλήματός της, υπάρχουν έντονες εικασίες ότι η Σαουδική Αραβία θα υποβάλει υποψηφιότητα για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ίσως το 2030, ακολουθώντας τα βήματα του γειτονικού Κατάρ το 2022. Τα χρήματα του Κόλπου πιστεύεται ότι έχουν υποστηρίξει την προσπάθεια του 2021 να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό σούπερ πρωτάθλημα (European Super League), η οποία κατέρρευσε μετά την αντίδραση των οπαδών.
Στο γκολφ, ο κύριος οργανισμός της Αμερικής, το PGA TOUR, μόλις συμφώνησε σε συγχώνευση με το LIV Golf, ένα σαουδαραβικό νεοσύστατο τουρνουά που προκάλεσε αναταραχή στο άθλημα, προσφέροντας στους κορυφαίους παίκτες εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να αλλάξουν στρατόπεδο. Το DP World Tour της Ευρώπης, ένας άλλος οργανισμός διοργανώσεων, αποτελεί επίσης μέρος της συμφωνίας. Ο Donald Trump, τα γήπεδα του οποίου φιλοξενούν διοργανώσεις LIV, την περιγράφει ως μια «όμορφη και με αίγλη συμφωνία». Η Elizabeth Warren και ο Ron Wyden, δύο αριστεροί γερουσιαστές, καταδίκασαν πρόσφατα «την τελευταία προσπάθεια του σαουδαραβικού καθεστώτος να εξυγιάνει τις καταχρήσεις του» σε δημόσια επιστολή προς το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ.
Η Σαουδική Αραβία φιλοξενεί ένα νέο Γκραν Πρι της Φόρμουλα 1 στην Τζέντα και κατασκευάζει μια πίστα κοντά στην πρωτεύουσα Ριάντ. Οι Σαουδάραβες επενδυτές φέρονται να εξέτασαν το ενδεχόμενο να προσφέρουν 20 δισ. δολάρια για ολόκληρη τη Φόρμουλα 1 πέρυσι. Ο υπουργός αθλητισμού της Σαουδικής Αραβίας απέρριψε τις αναφορές ως «απλώς εικασίες». Η Aramco παραμένει μεγάλος χορηγός της Φόρμουλα 1.
Ένας αξιωματούχος του ανδρικού τουρνουά τένις ATP παραδέχτηκε ότι έχει «θετικές» συνομιλίες με πιθανούς επενδυτές, μεταξύ των οποίων και το PIF. Το γυναικείο τουρνουά τένις, το WTA, εξετάζει το ενδεχόμενο να διοργανώσει εκδήλωση στη Σαουδική Αραβία και ένας αξιωματούχος το επισκέφθηκε πρόσφατα. Το βασίλειο φιλοξενεί τώρα μεγάλους αγώνες πυγμαχίας, αγώνες πάλης και εκδηλώσεις e-sports. Παρά το κλίμα του, έχει επίσης επιλεγεί να φιλοξενήσει τους Χειμερινούς Ασιατικούς Αγώνες το 2029.
Το δικό τους πρωτάθλημα
Γιατί η χώρα ξοδεύει χρήματα στον αθλητισμό; Η ματαιοδοξία και ο φθόνος παίζουν ρόλο. Πολλοί βασιλείς της Σαουδικής Αραβίας είναι οπαδοί. Έχουν επενδύσει σε ομάδες αλλού και τώρα θέλουν να έχουν και δικές τους. Επιθυμούν επίσης να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την παγκόσμια αθλητική ελίτ. Ο Yasir al Rumayyan, διαειριστής του PIF, είναι λάτρης του γκολφ. Έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα στο πλαίσιο των πρόσφατων ακροάσεων στο Κογκρέσο για τη συμφωνία PGA TOUR – LIV Golf υποδηλώνουν ότι μια ιδέα που προτάθηκε ως μέρος της συναλλαγής ήταν ότι θα μπορούσε να αποκτήσει την ιδιότητα του μέλους της Augusta, της πιο exclusive λέσχης της Αμερικής.
Οι Σαουδάραβες παρακολουθούν τους γείτονές τους να εντείνουν τις προσπάθειές τους. Ο αγώνας ξεκίνησε το 1993, λέει ο Danyel Reiche του Πανεπιστημίου Georgetown στο Κατάρ. Τότε το Κατάρ φιλοξένησε για πρώτη φορά το τουρνουά τένις ανδρών ATP (με νικητή τον Boris Becker). Ξόδεψε 200 δισ. δολάρια για να προετοιμαστεί για τη φιλοξενία του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022. Ένας από τους βασιλείς του κατέχει επίσης την Παρί Σεν Ζερμέν, τον κορυφαίο γαλλικό σύλλογο. Η Μάντσεστερ Σίτι, που ανήκει σε ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας του Άμπου Ντάμπι, είναι τώρα η πιο πολύτιμη ποδοσφαιρική ομάδα στον κόσμο.
Ωστόσο, το σχέδιο της Σαουδικής Αραβίας υπερβαίνει κατά πολύ τα προνόμια της ελίτ της και το να συμβαδίζει με τους γείτονες. Οι ανοδικές τιμές ενέργειας και η παραγωγή σημαίνουν ότι οι εξαγωγές πετρελαίου της αναμένεται να ξεπεράσουν τα 166 δισ. δολάρια φέτος, ή το 16% του ΑΕΠ. Με την παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση να διαφαίνεται, το σχέδιο «Όραμα 2030» του βασιλείου στοχεύει στη διαφοροποίηση της οικονομίας του από το πετρέλαιο με την ανάπτυξη νέων βιομηχανιών και την απελευθέρωση της οικονομίας, με την, μεταξύ άλλων, ένταξη περισσότερων γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Το PIF είναι βασικός μοχλός, χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια ύψους άνω των 700 δισ. δολαρίων που διαθέτει για να ανακατανείμει κονδύλια σε νέους τομείς της οικονομίας και να πραγματοποιήσει στρατηγικές επενδύσεις σε εμπορικά σήματα και τεχνολογία.
Το βασίλειο επιθυμεί το πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου της Σαουδικής Αραβίας να προσελκύσει επενδύσεις και φιλάθλους. Στόχος του είναι έως το 2030 να υποδέχεται 100 εκατ. επισκέπτες ετησίως (το 2021 εισέρευσαν 64 εκατ. επισκέπτες). Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι το πρωτάθλημα θα τετραπλασιάσει τα έσοδά του στα 480 εκατ. δολάρια μέχρι τότε, αν και αυτό εξακολουθεί να ωχριά μπροστά, για παράδειγμα, στο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου της Αγγλίας (EPL), το οποίο απέφερε πέρυσι δεκαπλάσια έσοδα.
Ο αθλητισμός ελπίζουν ότι θα έχει δευτερογενή αποτελέσματα στην υπόλοιπη οικονομία. Εν μέρει πρόκειται για μια άσκηση επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας μιας περιοχής γνωστής για τις θρησκευτικές διαμάχες, τον εξτρεμισμό και τον πόλεμο. «Είναι καλύτερο για όλους να εργάζονται μαζί για την ευημερία στην περιοχή, αντί να συμμετέχουν σε συγκρούσεις, και οι Σαουδάραβες θέλουν να φαίνονται στην πρώτη γραμμή», εξηγεί ο Steven Cook του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, ενός κέντρου μελετών στη Νέα Υόρκη.
Ένα καλύτερο εμπορικό σήμα και περισσότερες εκδηλώσεις μπορούν να δώσουν ώθηση στον τουριστικό τομέα, ο οποίος, όπως ελπίζει η κυβέρνηση, θα αυξηθεί από το 3% του ΑΕΠ το 2019 στο 10% το 2030. Αν θέλετε να γίνετε τουριστικός προορισμός, η δύναμη των σταρ βοηθάει: ο Lionel Messi, ίσως ο μεγαλύτερος παίκτης του ποδοσφαίρου, είναι πρεσβευτής του τουρισμού της Σαουδικής Αραβίας και δημοσιεύει ηλιόλουστα στιγμιότυπα στους 482 εκατ. οπαδούς του στο Instagram.
Ο αθλητισμός μπορεί ακόμα και να είναι χρήσιμος ως μηχανισμός ολοκλήρωσης της κοινωνικής μεταρρύθμισης. Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας έχει γίνει τα τελευταία χρόνια πιο δεκτική στην ανάμειξη των δύο φύλων σε δημόσιους χώρους και έχει λάβει κάποια μέτρα για να περιορίσει την υπερβολικά ζηλωτική θρησκευτική αστυνομία της. Το 2018 οι γυναίκες απόκτησαν επιτέλους το δικαίωμα να οδηγούν. Τώρα στηρίζει τα γυναικεία αθλήματα, όπως και τα ανδρικά. Η γυναικεία ποδοσφαιρική ομάδα της Σαουδικής Αραβίας κέρδισε την πρώτη της κατάταξη από τη FIFA τον Μάρτιο. Όλα αυτά μπορεί να κάνουν τη χώρα πιο ελκυστική για τις τουρίστριες.
Σε ολόκληρη την περιοχή «οι κάτοικοι είναι γενικά θετικά διακείμενοι» στη φιλοξενία αθλητικών εκδηλώσεων, λέει ο Wadih Ishac, επίκουρος καθηγητής αθλητικής διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ. Ο κ. Nazer από την πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσιγκτον επισημαίνει ότι το 70% του πληθυσμού της Σαουδικής Αραβίας είναι κάτω των 35 ετών και ότι οι νέοι λατρεύουν τις αθλητικές εκδηλώσεις.
Το γενικό σχέδιο αντιμετωπίζει δύο μεγάλους κινδύνους. Ο πρώτος είναι ότι τα επιχειρηματικά του μοντέλα μπορεί να μη λειτουργήσουν. Οι ιδιοκτήτες του Κόλπου μπορούν σαφώς να διευθύνουν καλά τις αθλητικές επιχειρήσεις. Η Μάντσεστερ Σίτι ευδοκίμησε υπό τον επενδυτή της από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (αν και τον Φεβρουάριο το Πρωτάθλημα της Αγγλίας την κατηγόρησε για δήθεν παραβίαση των οικονομικών κανόνων, μια κατηγορία που ο σύλλογος αρνείται). Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της σαουδαραβικής ιδιοκτησίας, η Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ δαπάνησε περίπου 100 εκατ. λίρες (126 εκατ. δολάρια) και βγήκε από τη ζώνη υποβιβασμού. Στο δεύτερο, ο σύλλογος κατέλαβε την τέταρτη θέση, προκρίθηκε στο Champions League, την κύρια ευρωπαϊκή διοργάνωση συλλόγων, για πρώτη φορά ύστερα από 20 χρόνια.
Παρ’ όλα αυτά, στη Σαουδική Αραβία ο αθλητισμός είναι μια κρατική και όχι επιχειρηματική υπόθεση, με όλα τα προβλήματα που αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Τον Ιούνιο ιδιωτικοποιήθηκαν θεωρητικά ορισμένοι κορυφαίοι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι, οι οποίοι προηγουμένως τελούσαν υπό τον έλεγχο του υπουργείου Αθλητισμού. Ωστόσο, το PIF κατέχει το 75% των μετοχών τεσσάρων ομάδων. Η Aramco, η πετρελαϊκή εταιρεία, έχει άλλη μία ομάδα, και η Νίομ, μια μητρόπολη που χτίζεται στην έρημο, έχει επίσης μία στη δεύτερη κατηγορία. «Είναι σχεδόν σαν οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι να έχουν γίνει αυτόνομοι οργανισμοί στη Σαουδική Αραβία», λέει ο Simon Chadwick του Skema Business School στο Παρίσι. Αντί για μια νέα δυναμική μηχανή της οικονομίας, ο αθλητισμός θα μπορούσε να γίνει μια εκδήλωση του παλιού, κρατικού συστήματος πατρωνίας της.
Για να προσελκύσουν αστέρια, οι μισθοί πρέπει να είναι τεράστιοι. Ο Benzema φέρεται να υπέγραψε διετές συμβόλαιο αξίας 440 εκατ. δολαρίων και ο Ronaldo φημολογείται ότι κερδίζει 200 εκατ. δολάρια ετησίως. Η Al Hilal προσέφερε φέτος το καλοκαίρι το ρεκόρ των 300 εκατ. ευρώ (330 εκατ. δολάρια) στην Παρί Σεν Ζερμέν για τον Kylian Mbappé, τον Γάλλο σταρ, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει αρνηθεί. Ο Phil Mickelson, παίκτης του γκολφ, έβαλε στην τσέπη του 200 εκατ. δολάρια από τη LIV Golf, παρ’ όλο που κάποτε χαρακτήρισε τους Σαουδάραβες «τρομακτικούς καριόληδες» (αργότερα ζήτησε συγγνώμη). Τα κολοσσιαία μισθολογικά έξοδα σημαίνουν ότι ακόμα και οι πιο επιτυχημένες ευρωπαϊκές ομάδες αγωνίζονται να βγάλουν χρήματα. Πάνω από τις μισές ομάδες του EPL σημείωσαν ζημίες το 2022 και συνολικά τα πρωταθλήματα στην Ιταλία, τη Γερμανία και την Ισπανία βρίσκονται στο κόκκινο (η Exor, η οποία συμμετέχει στη μητρική εταιρεία του Economist, είναι επίσης επενδυτής στη Γιουβέντους και τη Ferrari).
Χάρη στον πετρελαϊκό της πλούτο, το πείραμα της Σαουδικής Αραβίας δεν θα τινάξει την μπάνκα στον αέρα. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του PIF για το 2021, η αναψυχή και η ψυχαγωγία αντιπροσώπευαν μόλις το 1,6% του ενεργητικού του. Ωστόσο, ο συνδυασμός χαμηλών εγχώριων εσόδων και υψηλού κόστους μπορεί να σημαίνει ότι πολλά σαουδαραβικά αθλητικά εγχειρήματα δεν μπορούν να συντηρηθούν ή να ανταγωνιστούν σε παγκόσμιο επίπεδο χωρίς επιδοτήσεις.
Η Σαουδική Αραβία μπορεί να αντιμετωπίσει κάποια από τα ίδια προβλήματα με το ποδόσφαιρο όπως η Κίνα, η οποία προσπάθησε να αναβαθμίσει την τύχη της κινεζικής Super League την περασμένη δεκαετία. Τα ακριβά εισαγόμενα αστέρια μπορεί να γκρινιάζουν για το επίπεδο του ποδοσφαίρου και θα υπάρχει αρκετός σκεπτικισμός σχετικά με τη βιωσιμότητα του σημερινού επιπέδου δαπανών. Ωστόσο, η υποστήριξη του κράτους για το πρωτάθλημα θα εξουδετερώσει τα οικονομικά προβλήματα και τον πολιτικό έλεγχο που εμπόδισαν το κινεζικό εγχείρημα. Οι Σαουδάραβες προσπαθούν επίσης να προσελκύσουν νεότερα ταλέντα και να μην είναι όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου πολλοί κορυφαίοι παίκτες από ευρωπαϊκούς συλλόγους έχουν παραδοσιακά πάει για να παίξουν στο λυκόφως της καριέρας τους.
Ωστόσο, το περιορισμένο εγχώριο ακροατήριο της Σαουδικής Αραβίας μπορεί κι αυτό να εμποδίσει τις φιλοδοξίες της. Υπάρχει ένα παράδειγμα μιας αναδυόμενης οικονομίας που αναλαμβάνει κυρίαρχο ρόλο στις επιχειρηματικές δραστηριότητες ενός παγκόσμιου αθλήματος. Το 2008 η Ινδία εγκαινίασε το Indian Premier League (IPL), ένα τουρνουά κρίκετ. Πέρυσι τα δικαιώματα προβολής αγώνων για τα επόμενα πέντε χρόνια πωλήθηκαν για περισσότερα από 6 δισ. δολάρια, καθιστώντας το πρωτάθλημα το δεύτερο πιο προσοδοφόρο ανά αγώνα στον κόσμο μετά το NFL, την αμερικανική διοργάνωση ποδοσφαίρου. Η οικονομική επιρροή της Ινδίας της έχει δώσει μια ισχυρή φωνή στο κρίκετ παγκοσμίως, αλλά το θεμέλιο της επιτυχίας της ήταν το τεράστιο μέγεθος του κοινού της. 1,4 δισεκατομμύριο πολίτες της λατρεύουν το κρίκετ. Η Σαουδική Αραβία δεν μπορεί να συναγωνιστεί σε αυτό το επίπεδο.
Ο δεύτερος μεγάλος κίνδυνος είναι ότι το κύμα πυροδοτεί αντιδράσεις. Ο αθλητισμός μπορεί να είναι μια ευαίσθητη βιομηχανία, στην οποία μπορεί να επενδύσει κανείς, και το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας ως αυταρχικό κράτος δεν βοηθάει. Αρκετές ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν κατηγορήσει τους Σαουδάραβες για αθλητικό ξέπλυμα, για παράδειγμα όταν η FIFA τους ανέθεσε το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων για το 2023.
Πρόκειται για μια νέα εκδοχή μιας παλιάς ιδέας, της χρήσης του αθλητισμού από κακά καθεστώτα για να αναδείξουν τα πολιτικά τους μοντέλα, όπως έκανε ο Mussolini με το Παγκόσμιο Κύπελλο το 1934 και ο Χίτλερ με τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1936. Η Ανατολική Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση είχαν κρατικά προγράμματα ντόπινγκ στις δεκαετίες του 1970 και 1980. Πιο πρόσφατα η Κίνα κατηγορήθηκε για αθλητικό ξέπλυμα, όταν φιλοξένησε τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες πέρυσι, όπως και η Ρωσία, όταν διοργάνωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου το 2018. Το Κατάρ αντιμετώπισε επίσης πολλά πλήγματα το 2022.
Σήμερα οι επικριτές επισημαίνουν την έλλειψη δημοκρατικών ελευθεριών στη Σαουδική Αραβία και την καταπίεση των δικαιωμάτων των γυναικών και των ομοφυλοφίλων. Η αποτρόπαια δολοφονία του Jamal Khashoggi, ενός ειλικρινούς δημοσιογράφου, στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018, δεν έχει ξεχαστεί, ούτε ο κεντρικός ρόλος του βασιλείου στον αιματηρό πόλεμο στην Υεμένη.
Νησιωτική χερσόνησος
Ωστόσο, η απολυταρχική πολιτική της Σαουδικής Αραβίας δεν θα την εμποδίσει να αναλάβει αυξανόμενο ρόλο στον παγκόσμιο αθλητισμό. Η πρόκριση στο Τσάμπιονς Λιγκ έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην καταστολή των επικρίσεων σχετικά με τις σαουδαραβικές επενδύσεις στη Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ. Ο πρόεδρος Joe Biden, αφού περιέγραψε το βασίλειο ως «παρία» το 2019, επιθυμεί τώρα να αποκαταστήσει τη συμμαχία της Αμερικής. Ωστόσο, η φήμη του μπορεί να καταστήσει τις συμφωνίες δυσκολότερες. Η προτεινόμενη συγχώνευση PGA TOUR και LIV Golf έχει προκαλέσει «δυσοσμία» και το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ την αξιολογεί για να διαπιστωθεί αν παραβιάζει την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία.
Στελέχη του PGA TOUR παραπέμφθηκαν ενώπιον επιτροπής της Γερουσίας τον περασμένο μήνα. Ο γερουσιαστής Richard Blumenthal παραπονέθηκε ότι μια ρήτρα αποσιώπησης στη συμφωνία, η οποία θα μπορούσε να εμποδίσει τους παίκτες να δυσφημούν τη Σαουδική Αραβία, είναι «ίσως η πιο ευρεία ρήτρα μη δυσφήμησης που έχω δει ποτέ». Οι υποστηρικτές της συμφωνίας στο PGA TOUR είναι αναμφίβολα πρόθυμοι να υποδηλώσουν ότι οι Σαουδάραβες θα έχουν έναν παρασκηνιακό ρόλο: πιθανότατα ένα πολύ διαφορετικό όραμα από εκείνο του MBS, στο οποίο οι Σαουδάραβες έχουν τον έλεγχο και δεν θα αντιπροσωπεύουν πλέον μόνο το «εύκολο χρήμα».
Ωστόσο, ακόμα και αν κάποιες συμφωνίες δεν μεταμορφώσουν τη χώρα με τον τρόπο που ελπίζει ο MBS, η Σαουδική Αραβία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στροφής, που αλλάζει τον παγκόσμιο αθλητισμό. Η αύξηση των κεφαλαίων από το βασίλειο αποτελεί μέρος της ανόδου μιας νέας ομάδας κρατικών και ιδιωτικών κεφαλαίων, που επενδύουν στον αθλητισμό σε μεγάλη κλίμακα. Το Bloomberg ανέφερε ότι το 2021οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων δαπάνησαν 51 δισ. δολάρια σε αθλητικές συναλλαγές, σχεδόν τα διπλάσια από το σύνολο του 2017.
Οι κανόνες ιδιοκτησίας απελευθερώνονται, καθώς οι σύλλογοι και οι διοργανώσεις αναζητούν νέες πηγές κεφαλαίων για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Τα αμερικανικά πρωταθλήματα είναι τα καλύτερα στον κόσμο στο να μαζεύουν χρήματα (βλ. διάγραμμα 1). Από το 2019, αρκετά μεγάλα αμερικανικά πρωταθλήματα έχουν χαλαρώσει τους κανόνες τους για να επιτρέψουν μειοψηφικές επενδύσεις από θεσμικούς επενδυτές. Τον Ιούλιο η επενδυτική αρχή του Κατάρ κατέληξε σε συμφωνία για την αγορά του 5% της μητρικής εταιρείας των Washington Wizards, μιας αμερικανικής ομάδας μπάσκετ.
Η ψηφιακή επανάσταση έφτασε επιτέλους και στον ζωντανό αθλητισμό, ο οποίος αποτελούσε ένα από τα τελευταία προπύργια της παραδοσιακής τηλεόρασης (βλ. διάγραμμα 2). Όλο και περισσότεροι θεατές που έχουν «κόψει το καλώδιο» της τηλεόρασης παρακολουθούν αθλητικά μέσω υπηρεσιών streaming, που προσφέρουν ζωντανά παιχνίδια, αλλά και κατά παραγγελία στιγμιότυπα, αναλύσεις και άλλα ψηφιακά πρόσθετα. Αυτή η ψηφιακή στροφή συνοδεύεται από απροσδόκητες στροβιλισμούς και μετατοπίσεις στο κοινό. Για παράδειγμα, η Φόρμουλα 1, που κάποτε ήταν γνωστή για τη μικρή παρουσία της στις Ηνωμένες Πολιτείες, κερδίζει πλέον έδαφος, ενισχυμένη από τις συνεργασίες με το Netflix.
Η αθλητική έκρηξη της Σαουδικής Αραβίας αντικατοπτρίζει εν μέρει τη δυναμική στο εσωτερικό του βασιλείου: έναν νέο πακτωλό πετροδολαρίων, τη φιλοδοξία του MBS να δημιουργήσει μια πιο κοινωνικά φιλελεύθερη κοινωνία και να αποκαταστήσει την αμαυρωμένη φήμη του στη Δύση. Ωστόσο, οι κινήσεις αντανακλούν επίσης την αίσθηση ότι υπάρχει ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας στον παγκόσμιο αθλητισμό: να προσελκύσει μεγαλύτερο και νεότερο κοινό, να δημιουργήσει διαφορετικά είδη εκδηλώσεων και τουρνουά και να επαναπροσδιορίσει τα παλιά.
Η τελευταία ετήσια έκθεση του PIF, η οποία δημοσιεύθηκε αυτήν την εβδομάδα, περιλαμβάνει την ανακοίνωση ενός επενδυτικού οχήματος ειδικά για τον αθλητισμό, υπονοώντας ευρύτερα μελλοντικά σχέδια. Ο Benzema και ο Ronaldo είναι πιθανό να γίνουν μέρος του ονείρου της Σαουδικής Αραβίας το φθινόπωρο. Ωστόσο, οι στόχοι του βασιλείου δεν φαίνεται να τελειώνουν εδώ.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
