O πληθωρισμός μειώθηκε χωρίς ύφεση. Πώς έγινε κατορθωτό;

Στο ετήσιο συνέδριό τους στο Jackson Hole, οι κεντρικοί τραπεζίτες γιόρτασαν την πτώση του πληθωρισμού. Αξίζουν όμως τα εύσημα; Στον πλούσιο κόσμο, οι ετήσιες αυξήσεις των τιμών σε μια μέση χώρα έχουν μειωθεί από ένα μέγιστο περίπου 10% στις αρχές του 2022 σε κάτω από 3% σήμερα. Το καταπληκτικό είναι ότι αυτό επιτεύχθηκε χωρίς βαθιά ύφεση. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ πιθανώς σύντομα θα ακολουθήσει τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης στη μείωση των επιτοκίων, οι αποδόσεις των ομολόγων μειώθηκαν απότομα από το καλοκαίρι, ενώ οι χρηματιστηριακές αγορές ξεπέρασαν τους φόβους τους για την ανάπτυξη που εμφανίστηκαν στις αρχές Αυγούστου. Η αμερικανική οικονομία ήταν μεγαλύτερη το δεύτερο τρίμηνο του 2024 από ό,τι είχε προβλεφθεί πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας.

Η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής υποτίθεται ότι επιβραδύνει την ανάπτυξη και στη δεκαετία του 1980 κατέστειλε τον πληθωρισμό μόνο μετά από βαθιές υφέσεις. Η εμφανής έλλειψη ζημίας σήμερα οδήγησε στην αναβίωση ενός επικίνδυνου μύθου: ότι ο πληθωρισμός εξαφανίστηκε από μόνος του. Ο Paul Krugman των New York Times ισχυρίστηκε μάλιστα ότι ο Jerome Powell, ο πρόεδρος της Fed, χρησιμοποίησε την ομιλία του στο Jackson Hole για να αποδώσει τον πληθωρισμό «σε μεγάλο βαθμό σε παροδικές επιδράσεις της πανδημίας», αναβιώνοντας ένα παλιό αφήγημα που οι κεντρικοί τραπεζίτες απέρριψαν το 2021.

Η άποψη αυτή αποτελεί παρερμηνεία τόσο της οικονομίας όσο και της ομιλίας. Ο κ. Powell δήλωσε ότι ο υψηλός πληθωρισμός «δεν είναι παροδικός». Τα έγγραφα που παρουσιάστηκαν στο Jackson Hole έδειξαν τη συντριπτική επίδραση που είχαν οι αυξήσεις των επιτοκίων στην ενυπόθηκη πίστη και πώς η Fed κινδύνεψε να χάσει την αξιοπιστία της καθώς ο πληθωρισμός απογειωνόταν. Ακόμα και οι προβλέψεις που ανέμεναν ότι ο πληθωρισμός θα επιμείνει, πίστευαν ότι η Fed δεν θα ενεργούσε – πράγμα που σημαίνει ότι είχαν χάσει την πίστη τους στη δέσμευση των κεντρικών τραπεζιτών για σταθερότητα των τιμών. Η προσδοκία ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων δεν θα ερχόντουσαν κινδύνευε να επιδεινώσει τον πληθωρισμό πιέζοντας προς τα κάτω το πραγματικό, προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό επιτόκιο.

Η νομισματική πολιτική δεν χρειάζεται να προκαλέσει ύφεση για να μειώσει την αύξηση των τιμών: αρκεί να αναγκάσει την οικονομία να αναπτυχθεί πιο αργά από ό,τι θα μπορούσε. Αυτό ήταν δύσκολο να εντοπιστεί στην Αμερική, όπου η ανάπτυξη ήταν γρήγορη, εν μέρει λόγω της αύξησης της μετανάστευσης, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα περίπου 7% του ΑΕΠ αντιστάθμισε τα υψηλότερα επιτόκια. Ωστόσο, η ψύξη της αγοράς εργασίας είναι σαφής από την τεράστια πτώση των κενών θέσεων εργασίας και τη μικρή αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Η Ευρώπη, εν τω μεταξύ, έχει υποστεί τόσα πολλά πλήγματα, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου στην Ουκρανία, που είναι δύσκολο να κρίνει κανείς τι προκάλεσε τι.

Όμως οι αυξήσεις των επιτοκίων θα είχαν παρόμοιο υποκείμενο αποτέλεσμα. Ορισμένοι υποστήριξαν ότι η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής απλώς αποκατέστησε μια άυλη αίσθηση αξιοπιστίας και ότι το πραγματικό επίπεδο των επιτοκίων δεν έχει σημασία. Ωστόσο, όπως σημείωνε ο Economist το 2022, οι εμπειρικοί κανόνες έδειχναν ότι τα επιτόκια της Αμερικής έπρεπε να αυξηθούν περίπου στο σημερινό επίπεδο. Είναι αλήθεια ότι οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων ώθησαν τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα, και στη συνέχεια, να υποχωρήσει. Ωστόσο, στην Αμερική, την ευρωζώνη και τη Βρετανία, οι αυξήσεις των επιτοκίων ήταν αρκετά καλά βαθμονομημένες στην άνοδο του δομικού πληθωρισμού, ο οποίος δεν περιλαμβάνει αυτές τις ασταθείς τιμές.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής οφείλουν να αντλήσουν τα σωστά διδάγματα από την πανδημία, δεδομένου του κινδύνου να αντιμετωπίσουν και άλλα παρόμοια επεισόδια. Μακροπρόθεσμα, πολλές κεντρικές τράπεζες πέτυχαν λίγο πολύ τους στόχους για τον πληθωρισμό που υιοθετήθηκαν σε όλο τον κόσμο τη δεκαετία του 1990. Βέβαια, εκείνη ήταν μια εποχή κατά την οποία τα σοκ της προσφοράς ήταν σπάνια και οι κυβερνήσεις του πλούσιου κόσμου ήταν, στο σύνολό τους, δημοσιονομικά συνετές. Σήμερα οι εμπορικοί πόλεμοι, η πράσινη μετάβαση, περαιτέρω πανδημίες και το τεράστιο δημόσιο χρέος απειλούν να δημιουργήσουν πληθωριστικές διαταραχές με τις οποίες οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να παλέψουν. Επομένως, το πώς πέτυχαν τη σημερινή νίκη επί του υψηλού πληθωρισμού έχει σημασία. Δεν ήταν απλώς τύχη.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

Γερμανία: Η ακροδεξιά πάει για την πρώτη εκλογική νίκη μετά τον Β’ ΠΠ

Ευρωπαϊκές μετοχές: Γιατί χάνουν την κούρσα με τις αμερικανικές

Dexia: Νέος “παίκτης” στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου