Οι φρενήρεις πρώτες 100 ημέρες της δεύτερης θητείας του Donald Trump ήταν αυτές με τις περισσότερες συνέπειες σε σχέση με οποιουδήποτε προέδρου αυτόν τον αιώνα, και ίσως από την εποχή του Franklin D. Roosevelt. Πριν από την ορκωμοσία οι Αμερικανοί αναρωτιόντουσαν τι είδους κυβέρνηση είχαν εκλέξει. Αυτή η συζήτηση έχει πλέον τελειώσει. Ο κ. Trump ηγείται ενός επαναστατικού σχεδίου, που φιλοδοξεί να αναδιαμορφώσει την οικονομία, τη γραφειοκρατία, τον πολιτισμό και την εξωτερική πολιτική, ακόμα και την ιδέα της ίδιας της Αμερικής. Το ερώτημα για τις επόμενες 1.361 ημέρες είναι αν θα τα καταφέρει.
Η προεδρία του κ. Trump είναι δημοφιλής στους ψηφοφόρους του. Η αποδοχή του μεταξύ των Ρεπουμπλικανών ανέρχεται στο 90%. Αντιμετώπισε ελάχιστη αντίσταση σαν ταύρος σε υαλοπωλείο σε όλα τα μέτωπα, επιτιθέμενος στη δημόσια διοίκηση, τα δικηγορικά γραφεία, τα πανεπιστήμια, τα μέσα ενημέρωσης και κάθε θεσμό που συνδέει την ελίτ που πρόσκειται στους Δημοκρατικούς.
Όπως κάθε επανάσταση, το MAGA έχει μια μέθοδο και μια θεωρία. Η μέθοδος είναι να παρακάμψει ή να παραβιάσει τον νόμο με έναν καταιγισμό εκτελεστικών διαταγμάτων και, όταν τα δικαστήρια τελικά εμπλακούν, να τα προκαλέσει να αψηφήσουν τον πρόεδρο. Η θεωρία είναι αυτή της απεριόριστης εκτελεστικής εξουσίας -η ιδέα ότι, όπως πρότεινε ο Richard Nixon, αν ο πρόεδρος κάνει κάτι, είναι νόμιμο. Αυτό έχει ήδη υπονομεύσει πράγματα που κάνουν πραγματικά την Αμερική σπουδαία: μια αντίληψη του εθνικού συμφέροντος αρκετά μεγάλη ώστε να αναλαμβάνει την πληρωμή των φαρμάκων για το AIDS στην Αφρική -την αίσθηση ότι οι ανεξάρτητοι θεσμοί έχουν τη δική τους αξία, την πίστη ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι μπορεί να είναι πατριώτες και την εμπιστοσύνη στο δολάριο.
Εάν αυτή η επανάσταση δεν ελεγχθεί, θα μπορούσε να οδηγήσει προς τον αυταρχισμό. Ορισμένοι διανοούμενοι του MAGA θαυμάζουν την Ουγγαρία, όπου ο Viktor Orban ασκεί έλεγχο στα δικαστήρια, τα πανεπιστήμια και τα μέσα ενημέρωσης. Και η Αμερική αφήνει πράγματι κάποιο περιθώριο για έναν επίδοξο απολυταρχικό ηγέτη. Το Κογκρέσο έχει δημιουργήσει πολλές εξαιρέσεις από τους κανονικούς κανόνες, οι οποίες μπορούν να ενεργοποιηθούν με την κήρυξη έκτακτης ανάγκης από τον πρόεδρο -και ο κ. Trump τις αξιοποιεί πλήρως. Θυμηθείτε την ικανοποίησή του για τη δυνατότητα του προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ να φυλακίζει ανθρώπους χωρίς δίκη. Αν και το MAGA δεν μπορεί να ελέγξει τα μέσα ενημέρωσης, μπορεί να εκφοβίσει τους εταιρικούς ιδιοκτήτες τους -και, εξάλλου, ο κατακερματισμός έχει εξασθενήσει τη δύναμη του Τύπου να ελέγχει τον πρόεδρο. Το Κογκρέσο είναι αδρανές επειδή οι Ρεπουμπλικανοί του χρωστάνε τη δουλειά τους και το ξέρουν. Μια ανησυχία είναι ότι τα δικαστήρια θα σταθούν στο ύψος τους, αλλά η κυβέρνηση το μόνο που θα κάνει είναι να αψηφήσει τις αποφάσεις τους. Μια άλλη είναι ότι, φοβούμενο κάτι τέτοιο, το Ανώτατο Δικαστήριο μπορεί να προσπαθήσει να διατηρήσει την εξουσία του υποχωρώντας προληπτικά.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα άλλο, πιο πιθανό σενάριο, στο οποίο ο εξτρεμισμός των πρώτων 100 ημερών αναδεύει ισχυρές δυνάμεις αντίστασης. Μια τέτοια δύναμη είναι οι επενδυτές στην αγορά ομολόγων και στο χρηματιστήριο. Αν και σε γενικές γραμμές ενθουσιάστηκαν με την εκλογή του κ. Trump, υπήρξαν οι πιο αποτελεσματικοί αντίπαλοί του -όχι από πολιτική πεποίθηση, αλλά επειδή συναλλάσσονται με την πραγματικότητα. Είναι δικαίως θορυβημένοι για το γεγονός ότι η οικονομία δηλητηριάζεται από τους δασμούς. Τα ανεξέλεγκτα δημοσιονομικά ελλείμματα και η ανίκανη πολιτική θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κατάρρευση του δολαρίου.
Αντιμέτωπος με την αγωνία των αγορών, ο κ. Trump υποχώρησε δύο φορές τον τελευταίο μήνα, πρώτα σε σχέση με την επιβολή «αμοιβαίων» δασμών και αυτή την εβδομάδα για την απόλυση του Jerome Powell, προέδρου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Και καθώς ο Elon Musk υπόσχεται να ξοδεύει λιγότερο χρόνο για να περιορίσει τη γραφειοκρατία, προκειμένου να ασχοληθεί με την προβληματική του επιχείρηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ο κ. Trump άφησε να εννοηθεί ότι θέλει να βρει μια διέξοδο από τον μη βιώσιμο και κακοσχεδιασμένο εμπορικό πόλεμο που έχει εξαπολύσει εναντίον της Κίνας.
Μια άλλη πηγή αντίστασης, αν η οικονομία πάει άσχημα, θα μπορούσαν να είναι οι ψηφοφόροι, συμπεριλαμβανομένων των Ρεπουμπλικανών. Παρ’ όλο που ο κ. Trump κατάφερε να καταστείλει την παράνομη μετανάστευση, η εθνική του αποδοχή έχει ήδη μειωθεί περισσότερο και ταχύτερα από οποιονδήποτε άλλον πρόεδρο, ξεπερνώντας το δικό του ρεκόρ της πρώτης θητείας για τους ενοχλητικούς Αμερικανούς. Η μοντελοποίησή μας δείχνει ότι το ποσοστό αποδοχής του είναι τώρα κάτω από το 50% σε κάθε αμφιταλαντευόμενη πολιτεία που κέρδισε τον Νοέμβριο.
Οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν θέλουν επανάσταση. Σε πολλούς αρέσει ο ήχος της επιστροφής της παραγωγής στην πατρίδα, αλλά μόνο το ένα τέταρτο δηλώνει ότι θα εργάζονταν σε αυτά τα νέα εργοστάσια. Τους αρέσει η ιδέα του δίκαιου εμπορίου, αλλά δεν θέλουν χάος. Κανείς δεν επιθυμεί τον πληθωρισμό. Ο κ. Trump, όπως και άλλοι πρόεδροι, μπορεί να βλέπει μια οριακή εκλογική νίκη ως πρόσκληση για να ποζάρει στο όρος Ράσμορ, αλλά αυτή η νίκη δεν του δίνει το δικαίωμα να κυβερνά με δικτατορικό τρόπο, να κλείνει υπηρεσίες που δημιούργησε το Κογκρέσο, να αναστέλλει το habeas corpus ή να αρπάζει τη Γροιλανδία.
Τελικά, οι κακές δημοσκοπήσεις θα επηρεάσουν τους εκλεγμένους αξιωματούχους. Η Αμερική είναι ένα πολύ μεγάλο ομοσπονδιακό σύστημα με πάρα πολλά αντίπαλα κέντρα εξουσίας για να γίνει Ουγγαρία (της οποίας ο πληθυσμός είναι περίπου ίδιος με αυτόν του Νιου Τζέρσεϊ). Το Κογκρέσο, επίσης, θα μπορούσε να μετατραπεί σε πρόβλημα για τον κ. Trump. Οι Ρεπουμπλικανοί έχουν ισχνή πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων και μπόρεσαν να περάσουν ένα σχέδιο προϋπολογισμού μόνο και μόνο επειδή κάποιοι εκπρόσωποι των Δημοκρατικών απεβίωσαν. Οι αγορές στοιχημάτων δίνουν στους Δημοκρατικούς περισσότερες από 80% πιθανότητες να ξανακερδίσουν το επόμενο έτος τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο έλεγχος θα επέτρεπε στους Δημοκρατικούς να δημιουργούν αναχώματα στον κ. Trump, ακόμα και αν συνέχιζε να κυβερνά με εκτελεστικά διατάγματα. Στη Γερουσία, οι Ρεπουμπλικανοί υπολείπονται επτά ψήφων από τις 60 που απαιτούνται για να αποφευχθεί η πολιτική κωλυσιεργία. Αυτοί οι περιορισμοί είναι πραγματικοί.
Η τελευταία πηγή αντίστασης είναι τα δικαστήρια. Ο νόμος κινείται αργά, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο έχει ήδη εκδώσει απόφαση 9-0 στην υπόθεση ενός άνδρα που απελάθηκε άδικα στο Ελ Σαλβαδόρ. Όπως και με άλλους θεσμούς, τα δικαστήρια έχουν να φοβηθούν λιγότερο από την πρόκληση ενός αντιλαϊκού προέδρου. Η κυβέρνηση ενδέχεται να χάσει υποθέσεις που σχετίζονται με τους δασμούς, την δυνατότητα του προέδρου να απολύει υπαλλήλους και να κλείνει υπηρεσίες χωρίς την υποστήριξη του Κογκρέσου και με τη διάσπαρτη χρήση από τον κ. Trump ανατρεπτικών διατάξεων έκτακτης ανάγκης, όπως ο νόμος περί αλλοδαπών εχθρών. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, η θεωρία του περί εκτελεστικής εξουσίας θα απαξιωθεί.
Ακόμα και στην πιο αισιόδοξη ανάγνωση της επανάστασης MAGA, ο κ. Trump έχει ήδη προκαλέσει μόνιμη ζημιά στους θεσμούς, τις συμμαχίες και την ηθική υπόσταση της Αμερικής. Αν ματαιωθεί από τους επενδυτές, τους ψηφοφόρους ή τα δικαστήρια, είναι πιθανό να ξεσπάσει εναντίον των θεσμών με ακόμα μεγαλύτερη σφοδρότητα. Χρησιμοποιώντας το πρόσφατα πολιτικοποιημένο υπουργείο Δικαιοσύνης, μπορεί να διώξει τους αντιπάλους του και να υποκινήσει τον φόβο και τις συγκρούσεις που του δίνουν την άδεια να λειτουργεί. Στο εξωτερικό, θα μπορούσε να πυροδοτήσει καταστροφικές για τις συμμαχίες προκλήσεις, π.χ. στη Γροιλανδία ή τον Παναμά. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω, στην Αμερική πριν από τις τελευταίες 100 ημέρες. Απομένουν μόνο 1.361.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
