Με 1,1 δισεκατομμύρια χρήστες, η Κίνα είναι ο αδιαμφισβήτητος γίγαντας του διαδικτύου, παράγοντας περισσότερα δεδομένα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον πλανήτη. Το τεράστιο δίκτυο καμερών αναγνώρισης προσώπου καταγράφει αδιάκοπα τις κινήσεις εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ τα αυτόνομα αυτοκίνητα και τα ιπτάμενα οχήματα ξεδιπλώνουν ένα τεχνολογικό μέλλον στους δρόμους και τους ουρανούς. Καθώς αυτές οι καινοτομίες αναπτύσσονται, η ποιότητα και η αξία των παραγόμενων πληροφοριών ανεβαίνουν εκθετικά. Ωστόσο, η Κίνα δεν ξεχωρίζει μόνο για την ποσότητα των δεδομένων. Η διαχείριση των πληροφοριών της έχει ενσωματωθεί βαθιά στην οικονομία και στην εθνική ασφάλεια, μια προσέγγιση που δημιουργεί προκλήσεις αλλά, παράλληλα, προσφέρει πολύτιμα μαθήματα για τις δημοκρατίες του υπόλοιπου κόσμου.
Οι σχεδιαστές της Κίνας βλέπουν τα δεδομένα ως παράγοντα παραγωγής, μαζί με την εργασία, το κεφάλαιο και τη γη. Ο πρόεδρος Xi Jinping αποκάλεσε τα δεδομένα θεμελιώδη πόρο «με επαναστατικό αντίκτυπο» στον διεθνή ανταγωνισμό. Το εύρος αυτού του οράματος είναι απαράμιλλο, επηρεάζοντας τα πάντα, από τις πολιτικές ελευθερίες μέχρι τα κέρδη των διαδικτυακών εταιρειών και την επιδίωξη της Κίνας να αποκτήσει την πρωτοκαθεδρία στην τεχνητή νοημοσύνη.
Το όραμα του κ. Xi τίθεται σε εφαρμογή με ταχείς ρυθμούς. Το 2021 η Κίνα δημοσίευσε κανόνες κατά το πρότυπο του ευρωπαϊκού Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (GDPR). Τώρα, όμως, αποκλίνει γρήγορα από τα δυτικά πρότυπα. Όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης πρέπει να επιστρατεύσουν τους πόρους δεδομένων που διαθέτουν. Ένα φαραωνικό έργο για την αξιολόγηση των αμέτρητων δεδομένων στις κρατικές επιχειρήσεις βρίσκεται σε εξέλιξη. Η ιδέα είναι να αποτιμηθούν ως περιουσιακά στοιχεία και να προστεθούν στους ισολογισμούς ή να «εισαχθούν» σε κρατικά χρηματιστήρια. Στις 3 Ιουνίου το Κρατικό Συμβούλιο εξέδωσε νέους κανόνες που υποχρεώνουν όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης να μοιράζονται δεδομένα.
Ένα άλλο μεγάλο βήμα είναι η ψηφιακή ταυτότητα, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει στις 15 Ιουλίου, και με την οποία οι κεντρικές αρχές θα μπορούν να κρατούν «ημερολόγιο» με τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται και τις εφαρμογές που χρησιμοποιεί ο καθένας. Η σύνδεση του ονόματος κάποιου με τη διαδικτυακή του δραστηριότητα θα γίνει πιο δύσκολη για τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας που διαχειρίζονταν το σύστημα. Θα βλέπουν μόνο μια ανώνυμη ροή ψηφίων και γραμμάτων. Ωστόσο, το ανατριχιαστικό είναι ότι το ημερολόγιο μπορεί μια μέρα να λειτουργήσει ως πανοπτικό για το κράτος.
Απώτερος στόχος της Κίνας φαίνεται να είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου εθνικού ωκεανού δεδομένων, που θα καλύπτει όχι μόνο τους καταναλωτές αλλά και τη βιομηχανική και κρατική δραστηριότητα. Τα πλεονεκτήματα είναι προφανή και περιλαμβάνουν οικονομίες κλίμακας για την εκπαίδευση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης και χαμηλότερα εμπόδια εισόδου για τις μικρές νέες επιχειρήσεις.
Ωστόσο, τα μειονεκτήματα είναι εξίσου ηχηρά. Η κρατική διαχείριση προσωπικών δεδομένων αποδεικνύεται συχνά προβληματική: χαρακτηριστικά, η αστυνομία της Σαγκάης «έχασε» 1 δισεκατομμύριο αρχεία από κυβερνοεπίθεση. Αν οι ιδιωτικές εταιρείες χάσουν τον έλεγχο των δεδομένων τους, τα επιχειρηματικά κέρδη κινδυνεύουν – και μαζί τους, το κίνητρο για καινοτομία. Αν και το σύστημα ψηφιακής ταυτότητας υπόσχεται να αντικαταστήσει την παλιά, δυσκίνητη ψηφιακή επιτήρηση -όπου χαμηλόβαθμοι κρατικοί υπάλληλοι ασκούν υπέρμετρη εξουσία-, η νέα προσέγγιση μοιάζει λιγότερο με πρόοδο και περισσότερο με έναν ψηφιακό παράδεισο για τον Μεγάλο Αδελφό.
Οι περισσότερες χώρες παλεύουν με τον τρόπο διαχείρισης και ελέγχου των δεδομένων. Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, η κυβέρνηση Trump ενδέχεται να προσλάβει την Palantir, μια ιδιωτική εταιρεία τεχνολογίας, για να ενοποιήσει τις κυβερνητικές δεξαμενές δεδομένων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να χρειαστεί να επικαιροποιήσει τους κανόνες της GDPR. Το σύστημα Aadhaar της Ινδίας για τις ταυτότητες δίνει έμφαση στην προστασία της ιδιωτικότητας σε βάρος ενδεχομένως της τόνωσης της οικονομίας.
Όλες οι χώρες χρειάζονται κλίμακα και αποτελεσματικότητα στη διαχείριση δεδομένων. Για τις δημοκρατίες, όμως, το στοίχημα είναι πιο περίπλοκο: πρέπει να ισορροπήσουν την τεχνολογική πρόοδο με ασφαλιστικές δικλείδες που προστατεύουν την ιδιωτικότητα, την ελευθερία και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Η Κίνα, από την άλλη, προχωρά με άλλο ρυθμό. Καθώς αγκαλιάζει το φιλόδοξο ψηφιακό της πείραμα, φαίνεται διατεθειμένη να παραμερίσει τέτοιες ανησυχίες- χτίζοντας ένα σύστημα παρακολούθησης που μπορεί να αποδειχθεί ταυτόχρονα εξαιρετικά αποτελεσματικό και βαθιά δυστοπικό.
Για δεκαετίες ακολουθούσε τις καινοτομίες της Δύσης. Τώρα, όμως, φαίνεται να παίρνει το προβάδισμα, αναδεικνύοντας την τεράστια οικονομική δύναμη των δεδομένων της. Καθώς η Κίνα τρέχει μπροστά, ο ψηφιακός αυταρχισμός της ίσως μετατραπεί όχι μόνο σε οικονομική πρόκληση, αλλά και σε πολιτική απειλή για τις φιλελεύθερες κοινωνίες.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
