Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα επισκεφθεί την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, Fed, την Πέμπτη για να επιθεωρήσει το εργοτάξιο ανακαίνισης που έχει επικρίνει για υπέρβαση κόστους, την ώρα που κλιμακώνονται οι επιθέσεις του κατά του διοικητή της Fed, Τζερόμ Πάουελ, επειδή δεν μειώνει τα επιτόκια.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την επίσκεψη μέσω του ημερήσιου προγράμματος του προέδρου, αναφέροντας απλά: «Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ επισκέπτεται την Ομοσπονδιακή Τράπεζα», χωρίς περαιτέρω λεπτομέρειες. Η επίσκεψη έχει προγραμματιστεί για τις 4 μ.μ. (τοπική ώρα).
Πρόσφατα, ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να αποπέμψει τον Πάουελ πριν τη λήξη της θητείας του, ωστόσο δεν απέκλεισε πλήρως την απομάκρυνσή του με αφορμή την ανακαίνιση ύψους 2,5 δισ. δολαρίων.
«Αυτός ο τύπος χτίζει ένα κτίριο με τεράστια υπέρβαση κόστους — και τι το χρειάζεται;» δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους την Τρίτη από το Οβάλ Γραφείο.
Σύμβουλοι του Τραμπ — μεταξύ των οποίων ο αναπληρωτής προσωπάρχης Τζέιμς Μπλερ, ο διευθυντής Προϋπολογισμού Ρας Βόουτ και ο Μπιλ Πουλτ, επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Στέγασης και δριμύς επικριτής του Πάουελ — ζητούσαν επίμονα επίσκεψη στο εργοτάξιο για να δουν από κοντά το έργο.
Ο Μπλερ απέρριψε την προηγούμενη εβδομάδα πρόσκληση για επίσκεψη, καθώς συνέπιπτε με προγραμματισμένη συνάντηση του προέδρου με Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές. Δεν είναι σαφές εάν ο Τραμπ ήθελε εξαρχής να παρευρεθεί, ωστόσο αξιωματούχοι της κυβέρνησης και της Fed συμφώνησαν την Τρίτη για επίσκεψη την Πέμπτη — και πλέον θα πάει και ο ίδιος ο Τραμπ.
Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε άμεσα σε αιτήματα για σχόλια σχετικά με την επίσκεψη. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει.
Διαφωνία για το κτίριο και την ανακαίνιση των 2,5 δισ. δολ.
Ο Πάουελ έχει χαρακτηρίσει ανακριβή τα δημοσιεύματα για το έργο ανακαίνισης και τις τελευταίες εβδομάδες ζήτησε επίσημα από τον γενικό επιθεωρητή της Fed να επανεξετάσει το έργο των 2,5 δισ. δολαρίων.
Η διαμάχη μπορεί να αποκτήσει νομική διάσταση, εάν ο Τραμπ τελικά επιδιώξει την αποπομπή του Πάουελ. Βάσει του νόμου, ο πρόεδρος δεν έχει εξουσία να απομακρύνει αξιωματούχους της Fed χωρίς αιτία — πρόβλεψη που ενισχύθηκε από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου τον Μάιο σχετικά με την εξουσία του Τραμπ να παύει στελέχη ανεξάρτητων αρχών.
Παράλληλα, η αντιπαράθεση απειλεί να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές, αμφισβητώντας την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Ο Πάουελ βρίσκεται εδώ και μήνες στο στόχαστρο του Τραμπ και των συμμάχων του, καθώς η Fed αρνείται να μειώσει περαιτέρω τα επιτόκια, εκφράζοντας ανησυχία για πληθωριστικές πιέσεις από τους τελωνειακούς δασμούς της κυβέρνησης.
Ο Τραμπ, που διόρισε τον Πάουελ το 2017, έχει αλλάξει θέση επανειλημμένα: κατά καιρούς ζητούσε την παραίτησή του, εξέταζε το ενδεχόμενο αποπομπής του, ή φαινόταν διατεθειμένος να περιμένει έως τη λήξη της θητείας του τον Μάιο.
Διχασμός στο εσωτερικό της κυβέρνησης
Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι παραμένουν διχασμένοι για την αποπομπή Πάουελ. Ο υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε την Τρίτη στο Fox Business: «Δεν βλέπω κανέναν λόγο για να παραιτηθεί τώρα».
«Η θητεία του λήγει τον Μάιο. Αν θέλει να την ολοκληρώσει, καλώς. Αν θέλει να φύγει νωρίτερα, επίσης καλώς», πρόσθεσε.
Αντίθετα, ο υπουργός Εμπορίου, Χάουαρντ Λάτνικ, δήλωσε την Τετάρτη στο Fox News ότι ο Πάουελ «πρέπει να φύγει» και ότι θα έπρεπε «είτε να παραιτηθεί είτε να αντικατασταθεί».
Σπάνια προεδρική επίσκεψη στη Fed
Οι επισκέψεις προέδρων στη Fed είναι σπάνιες, αλλά όχι πρωτοφανείς. Το 2006, ο Μπεν Μπερνάνκι υποδέχθηκε τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους στα κεντρικά της τράπεζας στην Ουάσινγκτον για την τελετή ορκωμοσίας του. Στην ομιλία του τότε, ο Μπερνάνκι σημείωσε ότι ήταν η τρίτη προεδρική επίσκεψη στην ιστορία του κτιρίου — μετά τον Τζέραλντ Φορντ το 1975 και τον Φράνκλιν Ρούσβελτ το 1937.
Η Fed, οι δασμοί Τραμπ και ο φόβος του πληθωρισμού
Δεν είναι μυστικό ότι ο Ντόναλντ Τραμπ επιθυμεί ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, να μειώσει τα επιτόκια, ευελπιστώντας πως μια τέτοια κίνηση θα δώσει ώθηση στην οικονομία. Όμως, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει καθυστερήσει τη λήψη αποφάσεων για χαλάρωση, επικαλούμενη ανησυχίες ότι οι «ανταποδοτικοί» δασμοί του Τραμπ θα οδηγήσουν σε άνοδο του πληθωρισμού.
Ο Λευκός Οίκος, από την πλευρά του, θεωρεί υπερβολικά επιφυλακτική τη στάση της κεντρικής τράπεζας και δεν διστάζει να εκφράσει δημόσια τη δυσαρέσκειά του για τον Πάουελ. Η οικονομική θεωρία, ωστόσο, δεν αποφαίνεται ξεκάθαρα ότι οι δασμοί προκαλούν πάντα πληθωρισμό — σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να επιβραδύνουν την οικονομία σε βαθμό που να δικαιολογούν μειώσεις επιτοκίων. Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, που δεν δείχνουν κάποια απότομη άνοδο του πληθωρισμού, ίσως η ομάδα του Τραμπ έχει κάπου δίκιο;
Τη συζήτηση αυτή εξετάζουν η Στεφάνι Φλάντερς μαζί με τον Όρεν Κας — ιδρυτή και επικεφαλής οικονομολόγο του American Compass και συνεργάτη του συντηρητικού Manhattan Institute — και την Άννα Γουόνγκ, επικεφαλής οικονομολόγο των ΗΠΑ στη Bloomberg Economics, που υπηρέτησε σε διάφορους ρόλους στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ.
Τα διλήμματα για τα επιτόκια
Νωρίτερα φέτος, ο Πάουελ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι ήταν έτοιμος να ξεκινήσει μια πιο επεκτατική νομισματική πολιτική, αλλά άλλαξε στάση μετά την ανακοίνωση των δασμών από τον Τραμπ τον Απρίλιο. Ο Κας θεωρεί αυτό το επιχείρημα προσχηματικό και υποστηρίζει πως οι περισσότεροι οικονομολόγοι, όταν πιεστούν, θα παραδεχθούν ότι οι δασμοί δεν είναι τόσο πληθωριστικοί ώστε να αποτελούν εμπόδιο στη νομισματική χαλάρωση. Κατά την άποψή του, η φετινή στάση της Fed έρχεται σε αντίθεση τόσο με τις παλαιότερες εκτιμήσεις της για την επίδραση των δασμών όσο και με την πιο ελαστική στάση που είχε υιοθετήσει το 2021–2022 απέναντι σε δημοσιονομικές πολιτικές της κυβέρνησης Μπάιντεν, οι οποίες είχαν επίσης πληθωριστικό χαρακτήρα.
«Η Fed έχει μπλέξει αναποτελεσματικά μέσα σε μια πολιτική ρητορική», λέει ο Κας. Θεσμικές και πνευματικές προκαταλήψεις — όπως η εγγενής αντιπάθεια των οικονομολόγων απέναντι στους δασμούς — έχουν, όπως ισχυρίζεται, θολώσει την κρίση της τράπεζας. Μάλιστα, με την υπερβολική προβολή του κινδύνου πληθωρισμού, η Fed ενδέχεται να συμβάλει σε έναν πληθωριστικό σπιράλ που υποτίθεται πως προσπαθεί να αποτρέψει.
Η Γουόνγκ, πρώην στέλεχος της Fed, διακρίνει μεν ένα ευρύτερο πρόβλημα «ομαδικής σκέψης» στο οικονομικό επάγγελμα, αλλά δεν εντοπίζει καθαρό πολιτικό κίνητρο πίσω από τις ενέργειες της κεντρικής τράπεζας. Ωστόσο, παραδέχεται ότι δυσκολεύεται να συμφιλιώσει τη νέα έμφαση της Fed στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των δασμών με τη διαρκή της διαβεβαίωση ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό παραμένουν σταθερές και άρα δεν επηρεάζονται από τέτοιου είδους μεμονωμένα σοκ.
«Κάτι δεν ταιριάζει: είτε οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό δεν είναι τόσο καλά “αγκυρωμένες” όσο υποστηρίζει η Fed, είτε προβλέπει κάτι που δεν αποτυπώνεται στα μοντέλα της», σημειώνει. «Πιστεύω ότι, στην πραγματικότητα, οι πληθωριστικές προσδοκίες δεν είναι τόσο σταθερές.» Αλλά για να το παραδεχτεί αυτό η Fed, θα έπρεπε να αποδεχθεί κάτι άλλο: ότι ο Τραμπ είχε δίκιο όταν την κατηγόρησε πως άφησε τη νομισματική πολιτική υπερβολικά χαλαρή για πολύ καιρό μετά την πανδημία, επιτρέποντας στον πληθωρισμό να ξεφύγει. Και αυτό, όπως φαίνεται, είναι κάτι που ο Πάουελ δύσκολα θα δεχτεί.
