Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και οι ΗΠΑ κατέληξαν σε σημαντική εμπορική συμφωνία, με αποτέλεσμα να αποτραπεί η επιβολή δασμών 30% από τις ΗΠΑ στις εξαγωγές της ΕΕ από την 1η Αυγούστου. Σύμφωνα με δηλώσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula Von der Leyen συμφωνήθηκε ένας ενιαίος δασμολογικός συντελεστής 15%, ο οποίος ισχύει για τους περισσότερους κλάδους συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων, των ημιαγωγών και των φαρμακευτικών προϊόντων, αναφέρει ανάλυση στο δελτίο οικονoμικών εξελίξεων της Alpha Bank. Επιπλέον, η κ. von der Leyen τόνισε ότι με τη συμφωνία ουσιαστικά αίρεται η αβεβαιότητα και υπάρχει μεγαλύτερη προβλεψιμότητα για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
Ωστόσο, η χθεσινή συμφωνία, κατ’ αρχήν, είναι μια σημαντική πολιτική συμφωνία στο πιο υψηλό επίπεδο. Προκειμένου όμως να καταστεί μία ολοκληρωμένη εμπορική συμφωνία θα πρέπει να διευθετηθούν με σαφήνεια όλες οι λεπτομέρειες που διέπουν τις οικονομικές συναλλαγές ανά κλάδο. Και τούτο επειδή ελλοχεύει ο κίνδυνος διαφορετικών ερμηνειών από τις δύο πλευρές κατά τη διάρκεια της εφαρμογής της, όπως φάνηκε αμέσως μετά τη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ιαπωνίας (“Cracks widen in Japan and US’s interpretation of tariff trade deal”, Financial Times, July 25 2025).
Όμως, ακόμη και στις περιπτώσεις που οι ερμηνείες τους δεν διαφέρουν, η εφαρμογή των δασμών στους επιμέρους κλάδους και η διευθέτηση τεχνικών ζητημάτων μπορεί να απαιτήσει εύλογο χρόνο, όπως αποδεικνύεται στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου.
Επίσης, ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη και αυξάνει την αβεβαιότητα για την Ευρώπη είναι ότι η σημερινή συμφωνία περιλαμβάνει μεγάλες υποσχέσεις της ΕΕ, πέραν των δασμών. Η ΕΕ φαίνεται να έχει δεσμευτεί να αγοράσει προϊόντα ενέργειας από τις ΗΠΑ αξίας 750 δισ. δολαρίων, ενώ θα επενδύσει 600 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ.
Δεν έχει διευκρινιστεί αν θα πρόκειται για ευρωπαϊκά κονδύλια ή θα εμπλακεί και ο ιδιωτικός τομέας της κάθε χώρας-μέλους. Επιπλέον, οι υποσχέσεις της ΕΕ για μεγάλης κλίμακας αγορές αμερικανικών όπλων ενέχουν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, αφού οι στρατιωτικές αποφάσεις για τις δαπάνες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών και όχι της ΕΕ, ενώ το νέο ταμείο της ΕΕ για κοινές στρατιωτικές προμήθειες περιλαμβάνει αυστηρές διατάξεις για αγορά ευρωπαϊκών αμυντικών όπλων.
Σε κάθε περίπτωση η αποτροπή εμπορικού πολέμου είναι ένα πολύ θετικό αποτέλεσμα. Επίσης, ο ενιαίος δασμός ύψους 15% εκτιμάται ότι είναι διαχειρίσιμος από την πλευρά της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο, ποιες θα μπορούσαν να είναι οι αναμενόμενες επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών στην ευρωπαϊκή οικονομία;
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες (ECB, Kiel Institute, Bruegel Institute, Conference Board), η επίπτωση πιθανόν να μην είναι ιδιαίτερα μεγάλη για τις χώρες της ΕΕ (από 0% έως 0,5% του ΑΕΠ). Σε κάθε περίπτωση, όμως, ανεξάρτητα από το μέγεθός της, η επίπτωση αυτή θα διαφέρει τόσο μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, όσο και μεταξύ των κλάδων.
- Σε επίπεδο χωρών, η Ιρλανδία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ολλανδία συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών που είναι πιο εκτεθειμένες στους δασμούς επειδή οι εξαγωγές τους προς τις ΗΠΑ το 2024, σε όρους αξίας, ήταν πολύ υψηλές (Γερμανία: 161,2 δισ. ευρώ, Ιρλανδία: 72,1 δισ. ευρώ, Ιταλία: 64,8 δισ. ευρώ, Γαλλία: 47,1 δισ. ευρώ, Ολλανδία 43,4 δισ. ευρώ).
- Σε επίπεδο κλάδων, οι επιπτώσεις αναμένεται να είναι άνισες, κυρίως λόγω των διαρθρωτικών διαφορών των αγορών τους, όπως ο βαθμός εξάρτησης από τις αμερικανικές αγορές. Τα φαρμακευτικά προϊόντα, η αυτοκινητοβιομηχανία, τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός αποτελούν τους κλάδους με την υψηλότερη εξαγωγική δραστηριότητα προς τις ΗΠΑ. Τούτο, σημαίνει ότι οι χώρες που εξάγουν αυτά τα αγαθά στις ΗΠΑ, όπως η Ιρλανδία, το Βέλγιο και η Γερμανία, αντιμετωπίζουν δυσανάλογους κινδύνους (How to Survive a Trade War: A Case for EU Burden-sharing, Bertelsmann Stiftung, Μάιος 2025).
Πόσο διαχειρίσιμες είναι οι δασμολογικές επιπτώσεις στην ΕΕ
Oι δασμολογικές επιπτώσεις φαίνεται να είναι διαχειρίσιμες για την οικονομία της ΕΕ, η οποία διατηρεί ορισμένα εργαλεία για την καλύτερη αντιμετώπισή τους. Ένα τέτοιο εργαλείο είναι ο Μηχανισμός Αποτροπής Μέτρων Εξαναγκασμού (Anti Coercion Instrument- ACI) που επιτρέπει στην EE να επιβάλλει κυρώσεις σε χώρες που θεωρείται ότι υιοθετούν εχθρικές οικονομικές πολιτικές.
Για την αμερικανική κυβέρνηση το βασικό ερώτημα είναι εάν το δημοσιονομικό κέρδος από τους δασμούς θα υπερκεράσει την αρνητική επίδραση στον μέσο καταναλωτή από τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ φαίνεται ότι περιόρισε στη μικρότερη δυνατή την επίδραση της δασμολογικής πολιτικής του Trump επί των συνολικών εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ, με διακριτές, όμως, διαφορές μεταξύ χωρών. Ωστόσο, αυξάνεται πιθανότατα η διατλαντική ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης.
ΗΠΑ: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, κ. D. Trump έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου, με στόχο τη σύναψη όσων περισσότερων εμπορικών συμφωνιών, προς όφελος της οικονομίας των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ υπέγραψαν σημαντικές εμπορικές συμφωνίες τόσο με την Ιαπωνία όσο και με την Ευρώπη, με δεσμεύσεις για περαιτέρω επενδύσεις στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδιώκει την επίτευξη εμπορικών συμφωνιών και με άλλες χώρες, μέχρι την 1η Αυγούστου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δηλώσει ότι το ύψος των δασμών θα κυμαίνεται μεταξύ 15% και 50%, ενώ έχει αποφασιστεί να παγώσουν οι περιορισμοί στις εξαγωγές ειδών τεχνολογίας από τις ΗΠΑ προς την Κίνα, ώστε να αποφευχθεί οποιοδήποτε κώλυμα στις διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με την Κίνα. Παράλληλα, η προσοχή των αγορών στρέφεται στη συνεδρίαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), με τις αγορές να προεξοφλούν (97% CME Fed Watch) ότι θα διατηρηθούν αμετάβλητα τα επιτόκια. Παρόλα αυτά, εντείνονται οι πιέσεις από την πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ προς τη Fed για μείωση των επιτοκίων.
ΕΕ: Σύμφωνα με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εμπορική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, για δασμούς 15% στα ευρωπαϊκά αγαθά που εισάγονται στις ΗΠΑ, επιτυγχάνει βεβαιότητα σε μία περίοδο αυξημένων αβεβαιοτήτων, ενώ προσφέρει σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί ότι τις προηγούμενες ημέρες, η ΕΚΤ, διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκιά της, με το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων να βρίσκεται στο 2%, μετά από 8 μειώσεις, κρατώντας στάση αναμονής, σε ένα αβέβαιο περιβάλλον, με γεωπολιτικές και εμπορικές εντάσεις.
