Αποφασισμένη να λανσάρει το ψηφιακό ευρώ, ακόμα και το 2028, εμφανίζεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), παρά τις αντιδράσεις τραπεζών και καταναλωτών, σε μια προσπάθεια να μειώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από τις αμερικανικές εταιρείες, Visa και Mastercard, ενισχύοντας παράλληλα τη στρατηγική αυτονομία της ηπείρου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα 2/3 των συναλλαγών με κάρτες στην Ευρωζώνη διακανονίζονται σήμερα μέσω διεθνών συστημάτων πληρωμών, ενώ περισσότερες από τις μισές χώρες της ΕΕ βασίζονται εξ ολοκλήρου σε μη ευρωπαϊκές λύσεις.
Δημοσίευμα στο Politico επισημαίνει ότι η ΕΚΤ σχεδιάζει ένα σύστημα ικανό να διαχειρίζεται πάνω από 50 δισ. συναλλαγές ετησίως, όταν το ψηφιακό ευρώ θα δοθεί προς χρήση. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε έως και 40% της συνολικής αγοράς πληρωμών με κάρτες. Ενδεικτικό της τεχνολογικής εξάρτησης της Ευρώπης από τις ΗΠΑ αποτελεί το γεγονός ότι πάνω από το 60% όλων των συναλλαγών με κάρτες στην Ευρωζώνη πραγματοποιήθηκε μέσω διεθνών παρόχων, όπως η Mastercard και η Visa. Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο «επικίνδυνη», αν ληφθούν υπ’ όψιν οι δύο ακόλουθοι παράμετροι:
- Σε 13 κράτη – μέλη της ΕΕ δεν υπάρχει καμία εθνική «εναλλακτική» όσον αφορά στις κάρτες, όπως συμβαίνει στη Γερμανία με την Girocard (πρώην EC-Karte).
- Αξιόπιστη εναλλακτική στις πληρωμές είναι το Paypal, το οποίο όμως είναι (και αυτό) αμερικανικών συμφερόντων. Μόνο στη Γερμανία έχει μερίδιο αγοράς που προσεγγίζει το 30%, αποτελώντας την πιο δημοφιλή μέθοδο online πληρωμών, σύμφωνα με δημοσίευμα στη γερμανική εφημερίδα Zuddeutsche Zeitung.
Το Politico επικαλείται δύο αξιωματούχους με γνώση του θέματος, υπογραμμίζοντας πως το ψηφιακό ευρώ αναμένεται να αλλάξει άρδην την αγορά λιανικών πληρωμών, ασκώντας πίεση σε μια βασική πηγή εσόδων για τους σημερινούς παρόχους πληρωμών: Εφόσον λειτουργήσει στη μέγιστη χωρητικότητά του, το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να αποσπάσει περισσότερο από το 1/3 των συναλλαγών που πραγματοποιούνται σήμερα με κάρτες πληρωμών.
Ο απρόβλεπτος Τραμπ φέρνει πιο κοντά το ψηφιακό ευρώ
Μόνο το 2024 πραγματοποιήθηκαν 84,6 δισ. συναλλαγές με κάρτες, συνολικής αξίας 3,2 τρισ. ευρώ στην Ευρωζώνη. Από τη στιγμή, όμως, που τα μετρητά συνεχίζουν να χάνουν έδαφος έναντι των καρτών, μια εκτιμώμενη ετήσια αύξηση 10% ανεβάζει τον συνολικό αριθμό στα 125 δισ. συναλλαγές με κάρτες. Ένα ψηφιακό ευρώ σε πλήρη λειτουργία θα μπορούσε να εξασφαλίσει μερίδιο αγοράς 40%.
Σημειώνεται ότι για κάθε συναλλαγή με κάρτες στην Ευρωζώνη, οι Mastercard, Visa και Paypal εισπράττουν γενναιόδωρες προμήθειες, τις οποίες επιβαρύνονται οι καταναλωτές. Εξ ου και η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ είχε αναφέρει τον Απρίλιο πως οι συνθήκες έχουν ωριμάσει ώστε η ΕΕ να απεξαρτηθεί από Visa και Mastercard. Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμα πιο επιτακτική από τη στιγμή που στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού βρίσκεται ο Ντόναλντ Τραμπ. Μια γρήγορη ματιά στην πρόσφατη συμφωνία ΕΕ και ΗΠΑ για τους δασμούς αρκεί για να γίνει άμεσα αντιληπτό ότι στη «δεύτερη φορά Τραμπ» στον Λευκό Οίκο τίποτα δεν είναι δεδομένο και -κυρίως- απίθανο.
Είναι ζήτημα «στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης» στον τομέα των πληρωμών, επισημαίνει η γερμανική εφημερίδα. Και υπενθυμίζει τι είχε συμβεί στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία (Φεβρουάριος 2022), όταν Mastercard και Visa σταμάτησαν να παρέχουν τις υπηρεσίες πληρωμών τους. Οι αμερικανικοί κολοσσοί αρνούνται κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αποκλειστεί από τη στιγμή που η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν σταματά να χρησιμοποιεί ως απειλή οικονομικά μέτρα (βλ. δασμοί) ως μέσο πίεσης για την επίτευξη συμφωνιών στο πλαίσιο της νέας γραμμής «Πρώτα η Αμερική».
Οι αντιρρήσεις των τραπεζών για το ψηφιακό ευρώ
Ωστόσο, στον σχεδιασμό της ΕΚΤ για επιτάχυνση των διαδικασιών γύρω από το ψηφιακό ευρώ, υπάρχει ένας βασικός «σκόπελος»: Οι τράπεζες. Η ανησυχία των τελευταίων είναι διττή: α) απώλεια εσόδων και β) απώλεια καταθέσεων. Επίσης, στην εξίσωση μπαίνει και η αποδοχή από το κοινό, η οποία δεν είναι δεδομένη χωρίς τη συνοδεία κινήτρων ή υποχρεωτικότητας.
Οργανισμοί του κλάδου, όπως η Payments Europe, έχουν προειδοποιήσει ότι το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να… καταστρέψει τα μοντέλα εσόδων που βασίζονται στις κάρτες, ειδικά στην περίπτωση που οι βασικές υπηρεσίες του προσφέρονται δωρεάν. Η ευρεία χρήση του ψηφιακού ευρώ στις συναλλαγές υποδηλώνει επίσης ότι οι καταναλωτές θα επιλέξουν να το διατηρούν σε ηλεκτρονικά πορτοφόλια -εξέλιξη που αδειάζει τις καταθέσεις από το τραπεζικό σύστημα. Προς αυτήν την κατεύθυνση, οι τράπεζες -μέσω διαρροών- προειδοποιούν ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έκλεινε την κάνουλα στη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων (σ.σ. λιγότερα δάνεια).
«Ο αντίκτυπος στις τράπεζες αποταμιεύσεων και λιανικής τραπεζικής από το ψηφιακό ευρώ, το οποίο θα απορροφήσει μεγάλο μέρος των συναλλαγών με κάρτες, θα εξαρτηθεί από τα όρια διακράτησης που θα επιβάλει η ΕΚΤ και από το υποκείμενο επιχειρηματικό μοντέλο του ψηφιακού νομίσματος» ξεκαθαρίζει ο Diederik Bruggink, ανώτερος διευθυντής πληρωμών, ψηφιακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και καινοτομίας στην European Savings and Retail Banking Group. Και εξηγεί: «Όσο υψηλότερα είναι τα όρια κατοχής που επιτρέπονται για το ψηφιακό ευρώ και όσο χαμηλότερα είναι τα τέλη για τις πληρωμές μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών, τόσο χειρότερα θα είναι για τις τράπεζες».
