Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, και η κυβέρνηση των Ρεπουμπλικάνων φαίνεται πως δεν επιχειρούν απλά να πιέσουν την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, Fed, και τον πρόεδρο της, Τζερόμ Πάουελ, να μειώσουν αισθητά τα επιτόκια από το υφιστάμενο φάσμα του 4,25% με 4,5%. Επιχειρούν τον έλεγχο της ισχυρότερης κεντρικής τράπεζας στον κόσμο, είτε ασκώντας πιέσεις για την αποχώρηση του Πάουελ πριν τη λήξη της θητείας του τον Μάιου του 2026, είτε κατηγορώντας τη Λίζα Κουκ για οικονομικές ατασθαλίες, για να παραιτηθεί από το διοικητικό συμβούλιο ή ακόμη θέτοντας σε στόχο τα σχέδια ανακαίνισης των κτιρίων της ομοσπονδιακής τράπεζας.
Αν και μια μείωση των επιτοκίων είναι αναμενόμενη στη συνεδρίαση της επόμενης εβδομάδας, μια κίνηση που θεωρητικά θα ικανοποιούσε τον Λευκό Οίκο, o Τραμπ άσκησε την Πέμπτη έφεση σε απόφαση που απαγορεύει την απομάκρυνση της Κουκ από το πόστο της.
Σε πρόσφατη έκθεση που έγραψε ο υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, και της οποίας περίληψη δόθηκε στη δημοσιότητα από την Wall Street Journal, δεν δίνεται καμία έμφαση στο ύψος των επιτοκίων. Αντί αυτού, ο Μπέσεντ ισχυρίζεται ότι η Fed γίνεται όλο και πιο πολιτικοποιημένη καθώς παίζει καθοριστικό ρόλο στη χάραξη χρηματοοικονομικών κανόνων και μπορεί να προχωρά σε μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης εάν το απαιτούν οι συνθήκες, δηλαδή να παρέχει πρόσθετη ρευστότητα στις αγορές σε κρίσεις όπως αυτή του 2008.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και πρώην μεγαλοεπενδυτής της Wall Street, τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης διαστρεβλώνουν τη λειτουργία των αγορών και εντείνουν την εισοδηματική ανισότητα, ενισχύοντας τα κινητά περιουσιακά στοιχεία των εύπορων ανθρώπων της χώρας. Καταλήγει, δε, στο συμπέρασμα πως το καταστατικό της Fed θα πρέπει να περιοριστεί προκειμένου να «εξασφαλίσει καλύτερα αποτελέσματα για την οικονομία και να διαφυλαχτεί η ανεξαρτησία» της ομοσπονδιακής τράπεζας.
Αν και τα επιχειρήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης για τον ρόλο της Fed στην οικονομία, εκλαμβάνονται κάτω από τη σημερινή συγκυρία ως μέρος μιας συντονισμένης επιχείρησης για τον υποβιβασμό της και την υπονόμευση της ανεξαρτησίας της. Οικονομικοί αναλυτές τονίζουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει μια μεγαλύτερη παρέμβαση στη χάραξη νομισματικής πολιτικής καθώς έτσι θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις από τη δασμολογική και τη δημοσιονομική πολιτική του.
Το αποτύπωμα της επιθετικής εμπορικής πολιτικής Τραμπ και η Fed
Το αποτύπωμα της επιθετικής εμπορικής πολιτικής των Ρεπουμπλικάνων γίνεται ήδη αισθητό. Μετά τον καταιγισμό δασμών που αυξάνουν το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων στις ΗΠΑ και την κατάργηση επιδοτήσεων για την πράσινη μετάβαση στο πλαίσιο του «μεγάλου, όμορφου νομοσχεδίου», το δολάριο έχει αποδυναμωθεί, ο ετήσιος πληθωρισμός αναρριχήθηκε στο 2,9% τον Αύγουστο, η καταναλωτική εμπιστοσύνη διολίσθησε στο χαμηλό τετραμήνου και η ανεργία αναρριχήθηκε στο 4,3% που είναι το υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2021.
Κατά κοινή ομολογία, το καταστατικό της Fed είναι ξεκάθαρο: βασική αποστολή είναι η ενίσχυση της απασχόλησης στο έπακρο και ο έλεγχος των τιμών. Με το διοικητικό συμβούλιο στην Ουάσινγκτον και τα περιφερειακά παραρτήματα να βοηθούν στην εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης στη χώρα, η κεντρική τράπεζα ανέκαθεν υπερηφανευόταν ότι ανταποκρίνεται στα δεδομένα και όχι στην πολιτική.
Συν τοις άλλοις, η Fed είναι η σημαντικότερη κεντρική τράπεζα του κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι οι αποφάσεις της Fed για τα επιτόκια και τη νομισματική πολιτική έχουν άμεσες και σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στην αμερικανική οικονομία, αλλά και στις παγκόσμιες αγορές. Για παράδειγμα, μια αύξηση των επιτοκίων της Fed μπορεί να επηρεάσει τα δανειακά κόστη και τις επενδυτικές ροές σε όλο τον κόσμο.
Σε περιόδους παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αστάθειας, η Fed συχνά δρα ως δανειστής έσχατης ανάγκης για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Έχει συνάψει συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων (currency swap lines) με άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, επιτρέποντάς τους να έχουν πρόσβαση σε δολάρια όταν οι αγορές είναι σε ένταση. Οπότε εάν η ανεξαρτησία της τεθεί υπό αμφισβήτηση, οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές για όλον τον κόσμο.
