Διάλογο με τις τράπεζες έχει ξεκινήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σχετικά με τα κόστη που υπολογίζουν ότι θα επιβαρυνθούν για την υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ. Η υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, αλλά προβλέπεται πως θα τεθεί σε πιλοτική φάση το 2027, με πιθανή την πλήρη κυκλοφορία του μετά το 2028. Από τον Νοέμβριο του 2023 η ΕΚΤ και οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει την προπαρασκευαστική φάση για τη λειτουργία του ψηφιακού κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, η οποία αναμένεται να διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2025. Η τελική απόφαση για την κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ αναμένεται να ληφθεί το 2026, αφού εγκριθεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στόχος της ΕΚΤ είναι οι τράπεζες να παρέχουν ένα ψηφιακό ευρώ που θα προσφέρει αξία στους καταναλωτές και τους εμπόρους, διατηρώντας όμως παράλληλα, τα κόστη τους για την υιοθέτησή του όσο το δυνατόν χαμηλότερα, αξιοποιώντας στον μέγιστο βαθμό τις υφιστάμενες υποδομές και τα πρότυπα, ώστε το ψηφιακό ευρώ να ενσωματωθεί με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Μελέτη που ανατέθηκε στην PricewaterhouseCoopers (PwC) από τους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς Πιστωτικού Τομέα (ECSAs) εκτιμά ότι το συνολικό κόστος επενδύσεων στην ευρωζώνη για την υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ θα ανέλθει σε 18 δισ. ευρώ. Η εν λόγω εκτίμηση βασίστηκε σε μια παρέκταση από ένα δείγμα 19 συμμετεχουσών τραπεζών από εννέα αγορές της ευρωζώνης. Στη μελέτη της PwC τα κόστη αυτά, κατανεμημένα σε μια τετραετή περίοδο, βασίστηκαν σε διαφορετικές εκτιμήσεις κόστους για τράπεζες, οι οποίες κατατάχθηκαν σε τέσσερις ομάδες διαφορετικού μεγέθους.
Το κόστος της επένδυσης για τις τράπεζες
Το κόστος επένδυσης για την υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ εκτιμήθηκε σε 182 εκατ. ευρώ για τις μεγαλύτερες τράπεζες, με συνολικό ενεργητικό άνω του 1 τρισ. ευρώ, σε 106 εκατ. ευρώ για τις μεγάλες τράπεζες με συνολικό ενεργητικό από 100 δισ. έως 1 τρισ. ευρώ, σε 29 εκατ. ευρώ για τις μεσαίες τράπεζες με συνολικό ενεργητικό από 30 δισ. έως 100 δισ. ευρώ και σε 9 εκατ. ευρώ για τις μικρές τράπεζες με συνολικό ενεργητικό κάτω των 30 δισ. ευρώ. Τα παραπάνω ποσά μπορεί να είναι μειωμένα, στο κάτω εύρος της εκτίμησης της PwC, στα 152 εκατ. ευρώ για τις κορυφαίες τράπεζες με συνολικό ενεργητικό άνω του 1 τρισ. ευρώ, στα 89 εκατ. ευρώ για τις μεγάλες τράπεζες με συνολικό ενεργητικό από 100 δισ. ευρώ έως 1 τρισ. ευρώ, στα 24 εκατ. ευρώ για τις μεσαίες τράπεζες με συνολικό ενεργητικό από 30 δισ. ευρώ έως 100 δισ. ευρώ και στα 8 εκατ. ευρώ για τις μικρές τράπεζες με συνολικό ενεργητικό κάτω των 30 δισ. ευρώ, κατανεμημένα σε μια τετραετή περίοδο.
Τα συνολικά στοιχεία κόστους επενδύσεων στην ευρωζώνη που εκτιμήθηκαν από την PwC προέκυψαν πολλαπλασιάζοντας τις εκτιμήσεις για τις μεμονωμένες τράπεζες του δείγματος με τον αριθμό των τραπεζών στο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης. Μη γνωστοποιημένοι παράγοντες συνέργειας (δηλαδή η μείωση του εκτιμώμενου επενδυτικού κόστους) εφαρμόστηκαν για να ληφθούν εν μέρει υπόψη οι προσπάθειες εφαρμογής του ψηφιακού ευρώ σε επίπεδο τραπεζικών ομίλων.
Οι συνέργειες εντός τραπεζικών ομίλων και εντός αγοράς
Προκειμένου να μειώσουν τις επενδύσεις που απαιτούνται για το ψηφιακό ευρώ, οι τράπεζες μπορούν να επιδιώξουν συνέργειες ή διαμοιρασμό του κόστους, βασιζόμενες σε κοινές λύσεις που χρησιμοποιούν ήδη σήμερα. Σήμερα οι τράπεζες βασίζονται σε σημαντικό βαθμό σε κοινές λύσεις σε πακέτα υπηρεσιών, όπως κανάλια πληρωμών και λογαριασμοί, καθώς και σε θέματα συμμόρφωσης και λειτουργικής υποστήριξης. Σε πολλές αγορές, εθνικοί πάροχοι και συνεργατικές πρωτοβουλίες που παρέχουν κοινές υποδομές συμβάλλουν επίσης σε αυτές τις κοινές λύσεις. Η παρουσία προμηθευτών που εξυπηρετούν πολλαπλά ιδρύματα πέρα από εθνικά σύνορα υποστηρίζει περαιτέρω τις δυνατότητες κλιμάκωσης λύσεων πέρα από τις εγχώριες αγορές. Σε επίπεδο τραπεζικών ομίλων, οι συνέργειες μπορούν να επιτευχθούν π.χ. από πλατφόρμες πληροφορικής και λειτουργίας που ήδη μοιράζονται (όπως π.χ. η Finanz Informatik ή η Atruvia για γερμανικές τράπεζες ταμιευτηρίου και συνεταιριστικές τράπεζες). Σε επίπεδο αγοράς, οι συνέργειες για εξοικονόμηση κόστους μπορεί να επιτευχθούν μέσω κοινών λύσεων και εξάρτησης από κοινούς προμηθευτές σε διάφορες κατά τα άλλα ανεξάρτητες τράπεζες σε μια δεδομένη χώρα (π.χ. οι μεγάλοι τεχνολογικοί πάροχοι υπηρεσιών πληροφορικής και πληρωμών μπορούν να προσφέρουν υπηρεσίες ψηφιακού ευρώ κεντρικά).
Με βάση τρία σενάρια για τις συνέργειες προς εξοικονόμηση κόστους που μπορούν να επιτευχθούν για την υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ, η μελέτη της PwC διακρίνει σε:
α) Σενάριο βασικών συνεργειών, που σε επίπεδο τραπεζικών ομίλων μπορούν να επιτύχουν συνέργειες κατά 90%-98% και σε επίπεδο αγοράς κατά 30%.
β) Σενάριο χαμηλών συνεργειών, που σε επίπεδο τραπεζικών ομίλων μπορούν να επιτύχουν συνέργειες κατά 72%-78% και σε επίπεδο αγοράς κατά 25%.
γ) Σενάριο υψηλών συνεργειών, που σε επίπεδο τραπεζικών ομίλων μπορούν να επιτύχουν συνέργειες κατά 90%-98% και σε επίπεδο αγοράς κατά 40%.
Ο σταθμισμένος μέσος όρος της ζώνης του ευρώ ανέρχεται στο 30% για τις συνέργειες της αγοράς, αν και υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα. Από τις 21 χώρες που αναλύθηκαν στη μελέτη της PwC, έξι χώρες -μεταξύ των οποίων η Ελλάδα- εμφανίζουν δυναμικό κάτω του 30%, αντανακλώντας πιο κατακερματισμένο τοπίο προμηθευτών, χαμηλότερα επίπεδα εξωτερικής ανάθεσης ή ασθενέστερες πρακτικές συνεργασίας τραπεζών. Μια δεύτερη ομάδα οκτώ χωρών βρίσκεται γύρω στο εύρος του 30%, αντιπροσωπεύοντας μεσαία επίπεδα συνεργειών προμηθευτών και κοινές υποδομές, ενώ επτά χώρες εμφανίζουν υψηλότερο δυναμικό 35%-40%, υποστηριζόμενο από πιο συγκεντρωμένα περιβάλλοντα προμηθευτών και συνεργατικές πρωτοβουλίες που παρέχουν κοινές υποδομές.
Εάν οι συνέργειες και η δυναμική της «αμοιβαιοποίησης» του κόστους για την υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ λαμβάνονταν επαρκώς υπόψη, οι εκτιμήσεις του τραπεζικού κλάδου στην ΕΕ για το αναλαμβανόμενο κόστος κυμαίνονται από 4 έως 5,77 δισ. ευρώ συνολικά ή από 1 έως 1,44 δισ. ευρώ ετησίως για μια τετραετή περίοδο. Η εκτίμηση του συνολικού κόστους επένδυσης που έχει κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λόγο για ποσό από 2,8 έως 5,4 δισ. ευρώ για τις τράπεζες της ευρωζώνης.
