Βουτιά πάνω από 5 δισ. ευρώ έχουν κάνει οι καταθέσεις στις εγχώριες τράπεζες το πρώτο πεντάμηνο του 2025, όπως αναμένεται να επιβεβαιώσουν τα στοιχεία για την τραπεζική χρηματοδότηση και τις καταθέσεις που θα δημοσιεύσει η ΤτΕ την ερχόμενη Δευτέρα 30 Ιουνίου.
Μόνο στο διάστημα Ιανουαρίου – Απριλίου 2025, το απόθεμα των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) κατέγραψε σωρευτική υποχώρηση κατά 4,9 δισ. ευρώ, μετά από συνολική ετήσια αύξηση κατά 8,6 δισ. ευρώ το 2024. Η βουτιά των καταθέσεων στο φετινό α΄ τετράμηνο ήταν εντονότερη σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι (4,2 δισ. ευρώ) και το υπόλοιπο των ιδιωτικών καταθέσεων διαμορφώθηκε τον Απρίλιο του 2025 σε 198,4 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, το απόθεμα των καταθέσεων συνέχισε να μειώνεται και τον Μάιο, ενώ η κατάσταση έδειξε σημάδια βελτίωσης τον Ιούνιο.
Τα στοιχεία της ΤτΕ για το α΄ τετράμηνο του έτους έδειξαν ότι οι καταθέσεις των νοικοκυριών κατέγραψαν σωρευτική μείωση κατά 1,2 δισ. ευρώ, έναντι μείωσης κατά 1,5 δισ. ευρώ το ίδιο διάστημα πέρυσι, ενώ οι επιχειρηματικές καταθέσεις μειώθηκαν (κυρίως λόγω της έντονης αρνητικής εποχικότητας που χαρακτηρίζει τις καταθέσεις αυτές στις αρχές κάθε έτους) κατά 3,8 δισ. ευρώ τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2025, έναντι μείωσης κατά 2,6 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
H εξέλιξη των καταθέσεων των νοικοκυριών είναι συνεπής με τη σημαντική επιβράδυνση της ανόδου του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών από το προηγούμενο έτος. Την ίδια στιγμή, τα νοικοκυριά συμπληρώνουν από τα έτοιμα για να καλύψουν αυξημένες ανάγκες διαβίωσης και στέγασης. Ενδεικτικά, μελέτη του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που είχε δημοσιευτεί τον Μάρτιο κατέγραφε την αύξηση στις τιμές των προϊόντων που συνθέτουν το καλάθι των νοικοκυριών, αλλά και τη μεταβολή του διαθέσιμου εισοδήματος, την τελευταία 15ετία, διαπιστώνοντας αύξηση στις τιμές των τροφίμων στην Ελλάδα κατά 38,97%. Το διαθέσιμο εισόδημα (2010-2023) είχε αυξηθεί στην Ελλάδα κατά μόλις 14,79%.
Την ίδια περίοδο στην Ε.Ε. κατά μέσο όρο οι τιμές αυξήθηκαν κατά 56,17% και το διαθέσιμο εισόδημα κατά 46,29%. Σε ό,τι αφορά στο εισόδημα των Ελλήνων το 2024, σύμφωνα με την έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών από την ΕΛΣΤΑΤ που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο, το 13,3% των ελληνικών νοικοκυριών δήλωνε ότι το εισόδημά του αυξήθηκε κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες, το 10,2% των νοικοκυριών ότι μειώθηκε και το 76,6% των νοικοκυριών ότι παρέμεινε το ίδιο.
Το απόθεμα των καταθέσεων των νοικοκυριών στις τράπεζες επιβαρύνεται επίσης από το υψηλό κόστος στέγασης. Σύμφωνα με μελέτη της Alpha Bank, το 42% των νοικοκυριών που έχουν στεγαστικό δάνειο δαπανά πάνω από το 30% του μηνιαίου εισοδήματός του για τη δόση του δανείου, ενώ πάνω από το 30% του εισοδήματός του πληρώνει και το 52% των ενοικιαστών για το ενοίκιό του. Η επιβάρυνση από το κόστος στέγασης φτάνει σχεδόν στο 60% για όσους έχουν διαθέσιμο εισόδημα κάτω των 1.450 ευρώ. Τα λοιπά κόστη στέγασης (λογαριασμοί κοινής ωφέλειας, κόστος θέρμανσης και άλλα σημαντικά έξοδα πλην ενοικίου/στεγαστικού δανείου) αντιπροσωπεύουν επίσης σημαντικό ποσοστό των μηνιαίων δαπανών των νοικοκυριών, με το 1/3 να δηλώνει ότι καταλαμβάνουν περισσότερο από το 30% του μηνιαίου εισοδήματός τους.
Το «χτύπημα» στις τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών έρχεται επιπλέον και από την διατήρηση του πραγματικού επιτοκίου καταθέσεων σε αρνητικό επίπεδο τα τελευταία τρία και πλέον χρόνια. Το γεγονός αυτό, έχει ενθαρρύνει τη μετατόπιση σημαντικού ύψους αποταμιευτικών πόρων από λογαριασμούς καταθέσεων προς άλλες αποταμιευτικές επιλογές, οι οποίες προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία από τους χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς που παραθέτει η ΤτΕ στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής, οι καθαρές τοποθετήσεις από εγχώρια νοικοκυριά σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και σε μερίδια επενδυτικών οργανισμών το 2024 ανήλθαν σε περίπου 9 δισ. ευρώ. Όπως είχε γράψει το powergame.gr, τα Αμοιβαία Κεφάλαια «τράβηξαν» από τις καταθέσεις το α΄ πεντάμηνο κεφάλαια 2,8 δισ. ευρώ, με τις νέες εισροές σε Α/Κ τον Μάιο να ανέρχονται σε 830 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι ο κύριος όγκος της καταθετικής βάσης των τραπεζών απαρτίζεται από ρευστά διαθέσιμα που τηρούνται σε λογαριασμούς διάρκειας μίας ημέρας (75% των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα). Κατά τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2024 η υποχώρηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα προήλθε, όπως και την αντίστοιχη περίοδο του 2024, ως επί το πλείστον από τις καταθέσεις μίας ημέρας (-2,8 δισ. ευρώ), αντανακλώντας κυρίως την εποχικότητα των επιχειρηματικών καταθέσεων, και, σε μικρότερο βαθμό, από τις καταθέσεις προθεσμίας (-2,1 δισ. ευρώ).
