Η ιταλική τράπεζα UniCredit συνεχίζει την επιθετική της στρατηγική εξαγορών, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα πολιτικές αντιστάσεις σε Ρώμη και Βερολίνο, την ίδια ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας όσον αφορά την ύπαρξη τραπεζικών κολοσσών διεθνούς βεληνεκούς στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
- Ιταλικό δικαστήριο εξετάζει την προσφυγή της τράπεζας κατά των όρων που επέβαλε η κυβέρνηση Μελόνι για τη συγχώνευση με τη Banco BPM — μια συμφωνία ύψους 17 δισ. δολαρίων που έχει εξελιχθεί σε σύγκρουση ανάμεσα στην τράπεζα και το ιταλικό κράτος. Η UniCredit ζητά την ακύρωση των κρατικών παρεμβάσεων, ισχυριζόμενη ότι οι όροι που τέθηκαν τον Απρίλιο καθιστούν τη συναλλαγή μη βιώσιμη. Η απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται το νωρίτερο την Πέμπτη.
- Ωστόσο, πηγές των Βρυξελλών αναφέρουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να στηρίξει την UniCredit, αμφισβητώντας το νομικό δικαίωμα της Ιταλίας να παρεμβαίνει σε τραπεζικές συγχωνεύσεις, ειδικά μετά την έγκριση της συμφωνίας σε επίπεδο Κομισιόν.
- Την ίδια στιγμή, η τράπεζα προχώρησε σε καθοριστικής σημασίας κίνηση στη Γερμανία, αυξάνοντας το ποσοστό ψήφων της στην Commerzbank στο 20%, μέσω μετατροπής παραγώγων που αντιστοιχούσαν στο 10% του μετοχικού κεφαλαίου. Η UniCredit σκοπεύει να μετατρέψει σταδιακά και το υπόλοιπο 9% των παραγώγων που διακρατεί. Πρόκειται για προετοιμασία ενόψει πιθανής συγχώνευσης της Commerzbank με την θυγατρική της UniCredit στη Γερμανία, HVB.
Ο διευθύνων σύμβουλος της UniCredit, Αντρέα Ορσέλ, έχει ήδη ζητήσει συναντήσεις με τη νέα γερμανική κυβέρνηση, αναζητώντας πολιτική στήριξη. Αν και στο Βερολίνο δεν υπάρχουν νομικά εργαλεία που να επιτρέπουν τον αποκλεισμό εξαγορών για λόγους εθνικής ασφάλειας — όπως συμβαίνει στην Ιταλία — έχει διατυπωθεί έντονη πολιτική αντίθεση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να επιπλήξει την ιταλική κυβέρνηση για την επιβολή αυστηρών όρων στην εξαγορά της Banco BPM SpA από την UniCredit SpA, πυροδοτώντας μια σύγκρουση εξουσιών μεταξύ Βρυξελλών και Ρώμης σχετικά με την τύχη της συμφωνίας.
Η υπόθεση BPM είναι η μόνη από τις πολλές συγχωνεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στην ιταλική τραπεζική αγορά (σχεδόν 12 εξαγορές σε διαφορετικά στάδια) στην οποία το κράτος έχει επιβάλει περιορισμούς. Το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών είχε προτιμήσει τη συγχώνευση της Banco BPM με την κρατική Monte dei Paschi di Siena, κάτι που φαίνεται να ενίσχυσε τις πολιτικές πιέσεις προς την UniCredit.
Ο Ορσέλ, πέρα από τις κινήσεις σε Ιταλία και Γερμανία, διπλασίασε τον Μάιο και το ποσοστό της UniCredit στην Alpha Bank στην Ελλάδα, ενώ παλαιότερα είχε αποκτήσει μερίδιο και στην ιταλική ασφαλιστική Generali, το οποίο δηλώνει πως θα αποεπενδύσει σταδιακά.
Η UniCredit και το πρόβλημα της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης
Η περίπτωση UniCredit αναδεικνύει το θεμελιώδες πρόβλημα της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης: ενώ η Κομισιόν πιέζει για δημιουργία τραπεζικών «πρωταθλητών» που θα ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, οι εθνικές κυβερνήσεις συνεχίζουν να υπερασπίζονται την εγχώρια «στρατηγική κυριαρχία» στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Η νομική και πολιτική έκβαση της σύγκρουσης Ρώμης–Βρυξελλών για την BPM αναμένεται να αποτελέσει προηγούμενο για τη μελλοντική πορεία των διασυνοριακών συγχωνεύσεων σε όλη την Ένωση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας όσον αφορά την ύπαρξη τραπεζικών κολοσσών διεθνούς βεληνεκούς. Παρά τη δημιουργία της Τραπεζικής Ένωσης και την πρόοδο στην ενοποίηση της αγοράς κεφαλαίων, η χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική της Ευρώπης παραμένει κατακερματισμένη — με τα εθνικά σύνορα να συνεχίζουν να ορίζουν τους επιχειρηματικούς ορίζοντες των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Στις Βρυξέλλες και σε άλλα ευρωπαϊκά χρηματοοικονομικά κέντρα, οι φωνές υπέρ της ενοποίησης του τραπεζικού τομέα πληθαίνουν. Ο στόχος: να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και να δημιουργηθούν τραπεζικοί «πρωταθλητές» που θα μπορούν να σταθούν απέναντι σε κολοσσούς όπως η JPMorgan, η Industrial and Commercial Bank of China ή η Bank of America. Όμως, παρά τις εκκλήσεις για συγχωνεύσεις και εξαγορές, οι πολιτικές και ρυθμιστικές αντιστάσεις σε εθνικό επίπεδο συνεχίζουν να υπονομεύουν την προσπάθεια.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ιταλίας: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει την εξαγορά της Banco BPM από την UniCredit, ωστόσο η ιταλική κυβέρνηση επιχειρεί να επιβάλει δικούς της όρους στη συναλλαγή, προκαλώντας έντονη αντίδραση από τις ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Κομισιόν ετοιμάζεται να αποστείλει επίσημη επιστολή προς τη Ρώμη, επισημαίνοντας ότι, βάσει των κανόνων συγχωνεύσεων της Ε.Ε., μόνο οι Βρυξέλλες έχουν τη δικαιοδοσία να επιβάλλουν όρους και περιορισμούς σε διακρατικές συγχωνεύσεις.
Ευρύτερος προβληματισμός στο οικοσύστημα των ευρωπαϊκών συγχωνεύσεων
Το θέμα έχει προκαλέσει προβληματισμό όχι μόνο στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αλλά και ευρύτερα στο οικοσύστημα των ευρωπαϊκών συγχωνεύσεων. Η έκβαση της αντιπαράθεσης μεταξύ Κομισιόν και ιταλικής κυβέρνησης ενδέχεται να αποτελέσει κρίσιμο προηγούμενο για τη μελλοντική πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης σε στρατηγικούς τομείς — από την άμυνα και τις μεταφορές, μέχρι τις τεχνολογίες αιχμής.
Η υπόθεση Banco BPM–UniCredit λειτουργεί έτσι ως τεστ για την ευρωπαϊκή φιλοδοξία να προχωρήσει σε διατομεακή και διακρατική συγκέντρωση δυνάμεων. Αν η πολιτική βούληση των κρατών-μελών συνεχίσει να κινείται σε καθεστώς «εθνικής κηδεμονίας» επί των επιχειρηματικών αποφάσεων, τότε οι στρατηγικοί στόχοι για μια ισχυρότερη και πιο αυτόνομη Ευρώπη κινδυνεύουν να μείνουν ανεφάρμοστοι — τουλάχιστον στο τραπεζικό πεδίο.
Η ισπανική BBVA, για παράδειγμα, έχει υποβάλει προσφορά εξαγοράς της μικρότερης ανταγωνίστριάς της Banco de Sabadell SA. Η γερμανική Commerzbank AG αναπτύσσει μια αμυντική στρατηγική εν μέσω μιας εξαγοράς από την UniCredit SpA, η οποία υποβάλλει επίσης προσφορά για τον εγχώριο ανταγωνιστή της, Banco BPM SpA.
Ο φόβος κρατών για τον επιμερισμό κινδύνου σε περίπτωση νέας κρίσης
Η τραπεζική ένωση θα πρέπει να ολοκληρωθεί, δηλώνουν σε report στελέχη της JPMorgan σχολιάζοντας περιπτώσεις deal που συνάντησαν αντίσταση είτε από το στόχο είτε από άλλους ενδιαφερόμενους. Αλλά υπάρχουν και νομικές προκλήσεις που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ολοκλήρωση οποιασδήποτε συγχώνευσης, προσθέτουν.
«Υπάρχει μια αντίληψη στην Ευρώπη ότι ο τραπεζικός τομέας είναι ένας τόπος αλλαγής, αλλά θα πρέπει να έχουμε κατά νου τις νομικές προκλήσεις που μπορεί να παρεμποδίσουν την πορεία προς τα εμπρός. Ενώ οι συμφωνίες είναι δυνατές αν έχετε ήδη άδεια σε άλλη χώρα, υπάρχει προς το παρόν ένα όριο στο τι μπορεί να γίνει. Η τραπεζική ένωση θα πρέπει να ολοκληρωθεί», σημειώνουν στο Bloomberg.
«Η Ευρώπη έχει επιδιώξει τη δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης που θα ενοποιούσε καλύτερα τις τράπεζές της. Η προσπάθεια αυτή βρίσκεται στα σκαριά μετά τη διάσπαση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της περιοχής κατά μήκος των εθνικών γραμμών μετά την πιστωτική κρίση του 2008, αλλά έχει κολλήσει λόγω των ανησυχιών ορισμένων κρατών σχετικά με τον επιμερισμό του κινδύνου».
Το τελευταίο σχόλιο περί «ρίσκο νέας κρίσης», με απλά λόγια καταδεικνύει τον φόβο κρατών-μελών για τους κινδύνους που συνδέονται με εκείνα τα τμήματα της χρηματοπιστωτικής αγοράς που δεν εποπτεύονται από την ΕΚΤ. Μεγάλες ευρωπαϊκές επενδυτικές τράπεζες, με τις εξαγορές στοχεύουν στις αποταμιεύσεις, ώστε με αυτό το φθηνό χρήμα να δανείζουν private equity funds και άλλα funds, μέχρι και crypto ETF, που παίζουν στις αγορές με κερδοσκοπικές μοχλεύσεις κεφαλαίων.
Σκοπός έτσι είναι οι τράπεζες να απολαμβάνουν πολύ υψηλότερες αποδόσεις σε σχέση με άλλες τραπεζικές επενδύσεις που αφορούν στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, όπως δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, καθώς τα επιτόκια είναι αρκετά χαμηλότερα πλέον και οι αποδόσεις χαμηλότερες ώστε να ανεβάζουν την κερδοφορία στην κούρσα του ανταγωνισμού.
Αυτή η αναζήτηση εναλλακτικών τραπεζικών επενδυτικών λύσεων, απέναντι στα χαμηλά επιτόκια, κάνει κυβερνήσεις να είναι επιφυλακτικές, υπό την εμπειρία της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 που βαραίνει στις μνήμες. Με αποτέλεσμα οι «εθνικές προστατευτικές κινήσεις» να προκαλούν τριγμούς στη στρατηγική προοπτική τραπεζικών εξαγορών στην ΕΕ, τροφοδοτώντας έτσι έναν κύκλο διχασμού ανάμεσα σε κράτη, τράπεζες, ΕΚΤ και Κομισιόν…
