Σε μια απρόσμενη και πολλά υποσχόμενη εξέλιξη, δύο αντικαρκινικά φάρμακα, η λετροζόλη και η ιρινοτεκάνη, έλαβαν έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για την αντιμετώπιση της νόσου Αλτσχάιμερ.
Η έγκριση βασίζεται σε νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell στις 21 Ιουλίου 2025. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο συνδυασμός των δύο φαρμάκων ανέστρεψε νευροεκφυλιστικές αλλαγές στον εγκέφαλο και βελτίωσε τη μνήμη σε ποντίκια με χαρακτηριστικά της νόσου Αλτσχάιμερ.
Η λετροζόλη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, ενώ η ιρινοτεκάνη για καρκίνους του παχέος εντέρου και των πνευμόνων. Οι ερευνητές δεν περίμεναν αυτά τα φάρμακα να είναι τα πιο ελπιδοφόρα από μια λίστα 1.300 εγκεκριμένων φαρμάκων που ανέλυσαν, αναζητώντας πιθανές νέες χρήσεις για τη νόσο Αλτσχάιμερ.Όπως δήλωσε η Marina Sirota, επικεφαλής της έρευνας, «δεν περιμέναμε ότι τα αντικαρκινικά φάρμακα θα ήταν τα πιο αποτελεσματικά σε επίπεδο γονιδιακής έκφρασης». Ωστόσο, φάνηκε πως τροποποιούν τη δραστηριότητα εγκεφαλικών κυττάρων με τρόπους που σχετίζονται με την επιβράδυνση της γνωστικής έκπτωσης.
Τα φάρμακα αλλάζουν την έκφραση γονιδίων στον εγκέφαλο
Η λετροζόλη επηρεάζει τα νευρικά κύτταρα, ενώ η ιρινοτεκάνη δρα στους νευρογλοιακούς πληθυσμούς — κύτταρα-υποστηρικτές του νευρικού συστήματος που εμπλέκονται σε φλεγμονώδεις διεργασίες. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο συνδυασμός τους μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή και να αποκαταστήσει την ισορροπία στον εγκέφαλο.
Προηγούμενες μελέτες είχαν ήδη παρατηρήσει ότι γυναίκες με καρκίνο του μαστού που λάμβαναν λετροζόλη και ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου που λάμβαναν ιρινοτεκάνη είχαν χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης Αλτσχάιμερ.
Παρότι τα αποτελέσματα σε ποντίκια είναι εντυπωσιακά, οι επιστήμονες τονίζουν ότι απαιτείται προσεκτική αξιολόγηση στους ανθρώπους. Οι παρενέργειες αυτών των φαρμάκων — από ναυτία και εξάψεις έως διάρροια — είναι γνωστές και πρέπει να διαπιστωθεί αν μπορούν να γίνουν ανεκτές από άτομα με Αλτσχάιμερ, που συχνά είναι ηλικιωμένοι και εύθραυστοι ασθενείς.
Οι ερευνητές ετοιμάζονται τώρα να ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, ελπίζοντας να επιβεβαιώσουν τα θετικά αποτελέσματα και να ανοίξουν τον δρόμο για μια νέα προσέγγιση στη θεραπεία της νόσου.
Η στρατηγική αυτή, γνωστή ως «drug repurposing», επιτρέπει σε ήδη εγκεκριμένα φάρμακα να εξεταστούν για νέες παθήσεις — μειώνοντας το κόστος και τον χρόνο που απαιτείται για να φτάσει μια θεραπεία στους ασθενείς.
«Ένα νέο φάρμακο μπορεί να χρειαστεί πάνω από 10 χρόνια και τεράστια ποσά για να φτάσει στην αγορά», σημείωσε ο νευρολόγος Dr. Yadong Huang, συν-συγγραφέας της μελέτης. «Με την επαναχρησιμοποίηση, μπορούμε να δοκιμάσουμε μια νέα χρήση σε μόλις 2-3 χρόνια και με πολύ χαμηλότερο κόστος».
>Η νόσος Αλτσχάιμερ παραμένει μια εξαιρετικά περίπλοκη πάθηση, χωρίς μία ξεκάθαρη αιτία ή οριστική θεραπεία. Η νέα αυτή προσέγγιση φέρνει ελπίδα, αλλά απαιτεί σοβαρή και αυστηρή επιστημονική τεκμηρίωση πριν περάσει στην καθημερινή ιατρική πράξη.
«Ακόμα δεν έχουμε βρει ένα φάρμακο που να επιβραδύνει ουσιαστικά τη γνωστική έκπτωση», παραδέχεται η Sirota. «Αλλά είμαστε πιο κοντά από ποτέ».
