Η νέα εμπορική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ήδη προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, ιδιαίτερα στον φαρμακευτικό τομέα.
Από την Κυριακή, όπως ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος, τα φάρμακα που εισάγονται από την Ευρώπη στις Ηνωμένες Πολιτείες θα επιβαρύνονται με δασμό 15%. Η αλλαγή αυτή δεν αφορά μόνο μελλοντικές συμφωνίες – πρόκειται για άμεση ανατίμηση φαρμάκων δισεκατομμυρίων δολαρίων, με εκτιμώμενη συνολική επιβάρυνση 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τους Αμερικανούς καταναλωτές.
Ποια φάρμακα επηρεάζονται;
Ο δασμός αφορά μερικά από τα πιο γνωστά φάρμακα, όπως το Keytruda για τον καρκίνο και το Wegovy για την παχυσαρκία, καθώς και δεκάδες λιγότερο γνωστά σκευάσματα. Το αν οι γενόσημες εκδόσεις θα εξαιρεθούν παραμένει ασαφές: η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι «ορισμένα γενόσημα» θα εξαιρεθούν, αλλά η αμερικανική πλευρά δεν έχει επιβεβαιώσει καμία εξαίρεση.
Το πιθανότερο σενάριο είναι πως το κόστος θα μεταφερθεί στον τελικό καταναλωτή – είτε άμεσα στην τιμή λιανικής, είτε έμμεσα μέσω αυξημένων ασφαλιστικών εισφορών. Οι ασφαλιστικές εταιρείες θα κληθούν να καλύψουν αυξημένες τιμές και θα αντιδράσουν με αναπροσαρμογές στα ασφάλιστρα.
Τα ίδια φάρμακα είναι φθηνότερα στην Ευρώπη
Η αντίθεση είναι εντυπωσιακή: τα ίδια φάρμακα που κοστίζουν χιλιάδες δολάρια στις ΗΠΑ πωλούνται στην Ευρώπη σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Ο λόγος είναι η ρύθμιση της αγοράς. Στις ευρωπαϊκές χώρες, οι κυβερνήσεις διαπραγματεύονται τις τιμές απευθείας με τις φαρμακευτικές εταιρείες – και τις εγκρίνουν μόνο αν θεωρούνται «κόστος-αποτελεσματικές».
Αντίθετα, στις ΗΠΑ δεν υπάρχει κεντρική διαπραγμάτευση τιμών· οι τιμές διαμορφώνονται από την αγορά, με ελάχιστο κρατικό έλεγχο και ισχυρή επιρροή των φαρμακευτικών λόμπι στο Κογκρέσο.
Πέρα από τις άμεσες αυξήσεις στο κόστος, υπάρχουν και έμμεσες συνέπειες. Οι φαρμακευτικές εταιρείες μπορεί να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής στις ΗΠΑ για να αποφύγουν τους δασμούς – αλλά αυτό σημαίνει νέα έξοδα και ενδεχόμενη μείωση επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη για να διατηρηθεί η κερδοφορία.
Η ευρωπαϊκή προοπτική
Ενώ οι ΗΠΑ θα πληρώσουν ακριβότερα, οι ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες χάνουν σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, η Eli Lilly, που διατηρεί μεγάλο εργοστάσιο στην Ιρλανδία, αντιμετωπίζει ήδη πίεση να μεταφέρει δραστηριότητες στην Αμερική. Το αποτέλεσμα είναι διπλό πλήγμα: περιορισμός εξαγωγών και μεταφορά επενδύσεων εκτός ΕΕ.
Η απόφαση Τραμπ κάνει τα πράγματα χειρότερα για τον ασθενή
Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να επιβάλει δασμούς στα ευρωπαϊκά φάρμακα μπορεί να φαίνεται σαν μέτρο προστασίας της εγχώριας παραγωγής, όμως στην πράξη τιμωρεί τους Αμερικανούς καταναλωτές με ακόμα πιο υψηλές τιμές και περιορισμένη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες.
Παράλληλα, αποδυναμώνει τη φαρμακευτική συνεργασία ΕΕ–ΗΠΑ, θέτοντας σε κίνδυνο και το μέλλον των επενδύσεων στην ευρωπαϊκή καινοτομία.
