THEPOWERGAME
Υπάρχει κανείς που να καταλαβαίνει πραγματικά τι συμβαίνει στην παγκόσμια οικονομία; Η πανδημία έχει κάνει πολλούς παρατηρητές να φαίνονται ανίδεοι. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που προέβλεψαν την άνοδο της τιμής του πετρελαίου στα 80 δολάρια, πόσο μάλλον τους στόλους των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που περιμένουν αρόδο στην Καλιφόρνια και την Κίνα. Όταν η covid-19 ξέσπασε το 2020, οι προβλέψεις υπερεκτίμησαν το πόσο υψηλή θα ήταν η ανεργία έως το τέλος του έτους. Σήμερα οι τιμές αυξάνονται ταχύτερα από όσο αναμενόταν και κανείς δεν είναι σίγουρος αν ο πληθωρισμός και οι μισθοί θα πάρουν την ανιούσα. Παρόλες τις εξισώσεις και τις θεωρίες τους, οι οικονομολόγοι συχνά βαδίζουν στο σκοτάδι, με ελάχιστες πληροφορίες για να επιλέξουν τις πολιτικές που θα μεγιστοποιούσαν τις θέσεις εργασίας και την ανάπτυξη.
Ωστόσο, όπως αναφέρουμε αυτή την εβδομάδα, η εποχή της σύγχυσης αρχίζει να παραχωρεί τη θέση της σε κάτι πιο ξεκάθαρο. Ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα μιας οικονομικής επανάστασης σε πραγματικό χρόνο, καθώς η ποιότητα και η επικαιρότητα των πληροφοριών μετασχηματίζονται. Μεγάλες εταιρείες από την Amazon έως το Netflix χρησιμοποιούν ήδη άμεσα δεδομένα για να παρακολουθούν τις παραδόσεις των προϊόντων και πόσοι άνθρωποι έχουν «κολλήσει» με το «Παιγνίδι του Καλαμαριού». Η πανδημία έχει οδηγήσει τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες να πειραματιστούν, από την παρακολούθηση των κρατήσεων στα εστιατόρια έως την ιχνηλάτιση των πληρωμών με κάρτες. Τα αποτελέσματα είναι ακόμη αδρομερή, αλλά καθώς οι ψηφιακές συσκευές, οι αισθητήρες και οι γρήγορες πληρωμές είναι πλέον παντού, η δυνατότητα ακριβούς και γρήγορης παρατήρησης της οικονομίας θα βελτιωθεί. Κάτι τέτοιο υπόσχεται καλύτερη λήψη αποφάσεων στον δημόσιο τομέα – καθώς και τον πειρασμό για τις κυβερνήσεις να παρεμβαίνουν.
Η επιθυμία για καλύτερα οικονομικά στοιχεία δεν είναι κάτι νέο. Οι εκτιμήσεις του ΑΕΠ της Αμερικής χρονολογούνται από το 1934 και αρχικά είχαν 13 μήνες καθυστέρηση. Στη δεκαετία του 1950 ο νεαρός Alan Greenspan παρακολουθούσε την κυκλοφορία εμπορευματικών βαγονιών για να καταλήξει σε πρώιμες εκτιμήσεις αναφορικά με την παραγωγή χάλυβα. Από τότε που η Walmart πρωτοστάτησε στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας τη δεκαετία του 1980, τα αφεντικά του ιδιωτικού τομέα θεωρούν τα έγκαιρα δεδομένα ως πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Αλλά ο δημόσιος τομέας έχει αργήσει να μεταρρυθμίσει τον τρόπο που λειτουργεί. Τα επίσημα στοιχεία που παρακολουθούν οι οικονομολόγοι – δηλαδή το ΑΕΠ ή η απασχόληση – έρχονται με καθυστέρηση εβδομάδων ή μηνών και συχνά αναθεωρούνται δραματικά. Η παραγωγικότητα χρειάζεται χρόνια για να υπολογιστεί με ακρίβεια. Δεν είναι μεγάλη υπερβολή να πούμε ότι οι κεντρικές τράπεζες πηγαίνουν στα τυφλά.
Τα κακά και καθυστερημένα δεδομένα μπορούν να οδηγήσουν σε σφάλματα πολιτικής που κοστίζουν εκατομμύρια θέσεις εργασίας και τρισεκατομμύρια δολάρια σε απώλεια παραγωγής. Η χρηματοπιστωτική κρίση θα ήταν πολύ λιγότερο επιζήμια αν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είχε μειώσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν τον Δεκέμβριο του 2007, όταν η Αμερική εισέρχονταν σε ύφεση, και όχι τον Δεκέμβριο του 2008, όταν οι οικονομολόγοι το είδαν επιτέλους στους αριθμούς. Τα αποσπασματικά στοιχεία για την τεράστια παραοικονομία και οι σαθρές τράπεζες δυσκόλεψαν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ινδίας να τερματίσουν τη χαμένη δεκαετία χαμηλής ανάπτυξης της χώρας τους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε λανθασμένα τα επιτόκια το 2011 εν μέσω μιας προσωρινής έκρηξης του πληθωρισμού, στέλνοντας την ευρωζώνη πίσω στην ύφεση. Η Τράπεζα της Αγγλίας ενδέχεται να κάνει ένα παρόμοιο λάθος σήμερα.
Ωστόσο, η πανδημία υπήρξε καταλύτης αλλαγών. Χωρίς να έχουν το χρόνο να περιμένουν επίσημες έρευνες για να αποκτήσουν σαφή εικόνα των επιπτώσεων του ιού ή των lockdowns, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες πειραματίστηκαν, παρακολουθώντας τα κινητά τηλέφωνα, τις ανέπαφες συναλλαγές και τη χρήση των κινητήρων των αεροσκαφών σε πραγματικό χρόνο. Αντί να κλειστούν για χρόνια στις μελέτες τους γράφοντας την επόμενη «Γενική Θεωρία», οι σημερινοί οικονομολόγοι-σταρ, όπως ο Raj Chetty στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, διευθύνουν καλά επανδρωμένα εργαστήρια που επεξεργάζονται αριθμούς. Εταιρείες όπως η JPMorgan Chase έχουν ανοίξει θησαυροφυλάκια δεδομένων για τα τραπεζικά υπόλοιπα και τους λογαριασμούς πιστωτικών καρτών, βοηθώντας να αποκαλυφθεί αν οι άνθρωποι ξοδεύουν χρήματα ή τα συσσωρεύουν.
Οι τάσεις αυτές θα ενταθούν καθώς η τεχνολογία διεισδύει στην οικονομία. Ένα μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών μετατοπίζεται στο διαδίκτυο, ενώ οι συναλλαγές διεκπεραιώνονται ταχύτερα. Σύμφωνα με τη McKinsey, το 2020, οι πληρωμές σε πραγματικό χρόνο αυξήθηκαν κατά 41%, (η Ινδία κατέγραψε 25,6 δισ. Τέτοιου είδους συναλλαγές). Περισσότερα μηχανήματα και αντικείμενα εφοδιάζονται με αισθητήρες, συμπεριλαμβανομένων μεμονωμένων εμπορευματοκιβωτίων, που θα μπορούσαν να αποτυπώσουν τα εμπόδια που προκύπτουν στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τα Govcoins, ή ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDCs), τα οποία η Κίνα ήδη δοκιμάζει πιλοτικά και πάνω από 50 άλλες χώρες τα εξετάζουν ως ενδεχόμενο, θα μπορούσαν σύντομα να παρέχουν ένα χρυσωρυχείο λεπτομερειών σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας.
Τα έγκαιρα δεδομένα θα μείωναν τον κίνδυνο πολιτικών αποτυχιών – θα ήταν ευκολότερο να κρίνουμε, για παράδειγμα, αν μια πτώση της δραστηριότητας εξελίσσεται σε ύφεση. Παράλληλα, θα βελτιωθούν και οι μοχλοί που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνήσεις. Οι κεντρικοί τραπεζίτες υπολογίζουν ότι χρειάζονται 18 μήνες ή και περισσότερο για να φανεί μια αλλαγή στα επιτόκια. Όμως το Χονγκ Κονγκ δοκιμάζει τη χορήγηση μετρητών σε ψηφιακά πορτοφόλια που λήγουν αν δεν ξοδευτούν γρήγορα. Τα CBDCs θα μπορούσαν να επιτρέψουν την πτώση των επιτοκίων σε βαθιά αρνητικά επίπεδα. Τα καλά δεδομένα κατά τη διάρκεια των κρίσεων θα μπορούσαν να επιτρέψουν την ακριβή στόχευση της στήριξης: Φανταστείτε δάνεια μόνο για επιχειρήσεις με υγιείς ισολογισμούς αλλά με προσωρινό πρόβλημα ρευστότητας. Αντί για σπάταλες καθολικές πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας μέσω της γραφειοκρατίας της κοινωνικής ασφάλισης, οι φτωχοί θα μπορούσαν να απολαμβάνουν άμεση αναπλήρωση του εισοδήματός τους σε περίπτωση απώλειας της εργασίας τους, καταβαλλόμενη σε ψηφιακά πορτοφόλια χωρίς καθόλου γραφειοκρατία.
Η επανάσταση του πραγματικού χρόνου υπόσχεται να καταστήσει τις οικονομικές αποφάσεις πιο ακριβείς, διαφανείς και βασισμένες σε κανόνες. Εντούτοις, επιφυλάσσει και κινδύνους. Οι νέοι δείκτες μπορεί να παρερμηνευθούν: αρχίζει μια παγκόσμια ύφεση ή η Uber απλώς χάνει μερίδιο αγοράς; Δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτικοί ή απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις όσο οι επίπονες έρευνες των στατιστικών υπηρεσιών. Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να συσσωρεύουν δεδομένα, αποκτώντας με αυτό τον τρόπο μεγάλο πλεονέκτημα. Ιδιωτικές εταιρείες όπως το Facebook, το οποίο αυτή την εβδομάδα λάνσαρε ένα ψηφιακό πορτοφόλι, μπορεί μια μέρα να έχουν περισσότερη εικόνα για τις καταναλωτικές δαπάνες από ότι η Fed.
Γνώθι σαυτόν
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η ύβρις. Έχοντας μια πανοραμική εικόνα της οικονομίας, οι πολιτικοί και οι αξιωματούχοι θα μπουν στον πειρασμό να φανταστούν ότι μπορούν να δουν μακριά στο μέλλον ή να διαμορφώσουν την κοινωνία σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους και να ευνοήσουν συγκεκριμένες ομάδες. Αυτό είναι το όνειρο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο επιδιώκει να ασχοληθεί με μια μορφή ψηφιακού κεντρικού σχεδιασμού.
Στην πραγματικότητα, καμία ποσότητα δεδομένων δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον αξιόπιστα. Οι ασύλληπτα πολύπλοκες, δυναμικές οικονομίες δεν βασίζονται στον Μεγάλο Αδελφό, αλλά στην αυθόρμητη συμπεριφορά εκατομμυρίων ανεξάρτητων επιχειρήσεων και καταναλωτών. Η άμεση οικονομία δεν σχετίζονται με τη διορατικότητα ή την παντογνωσία. Αντίθετα, η υπόσχεσή που δίνει είναι πεζή αλλά μετασχηματιστική: καλύτερη, πιο έγκαιρη και ορθολογικότερη λήψη αποφάσεων.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
