Το 2025 καταγράφεται ως μία από τις πιο αντιφατικές και ταραχώδεις χρονιές για τις παγκόσμιες αγορές. Παρά τις εντυπωσιακές επιδόσεις των χρηματιστηρίων και τα ιστορικά υψηλά σε πολλές χώρες, πίσω από τους θετικούς τίτλους κρύβεται μια χρονιά γεμάτη ανατροπές, φόβους και αλλαγές κατεύθυνσης που λίγοι επενδυτές θα ξεχάσουν εύκολα.
Ειδικότερα, όπως γράφει ο Economist, οι μετοχικές αγορές στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, την Ινδία και την Ιαπωνία οδεύουν προς το τέλος της χρονιάς κοντά ή ακόμη και σε νέα ιστορικά υψηλά, με ορισμένες να καταγράφουν τρίτη συνεχόμενη χρονιά διψήφιων αποδόσεων. Η αισιοδοξία γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και τις προοπτικές κερδοφορίας της έπαιξε καθοριστικό ρόλο, όμως δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας. Το επενδυτικό ρίσκο αυξήθηκε συνολικά, με τις αγορές ομολόγων να καταγράφουν συνθήκες που μέχρι πρότινος έμοιαζαν αδιανόητες: εταιρείες σε αναδυόμενες αγορές της Ασίας δανείστηκαν με ιστορικά χαμηλά περιθώρια, ενώ οι αμερικανικές επιχειρήσεις επενδυτικής βαθμίδας πλήρωσαν τα χαμηλότερα επιτόκια από τη δεκαετία του 1990.
Κι όμως, πίσω από αυτή τη «λαμπερή» εικόνα, το 2025 ήταν μια χρονιά έντονης μεταβλητότητας. Τον Απρίλιο, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έφτασε επικίνδυνα κοντά σε κρίση, όταν οι δασμοί της λεγόμενης «Ημέρας Απελευθέρωσης» του Ντόναλντ Τραμπ απείλησαν να ανατρέψουν το παγκόσμιο εμπόριο. Παράλληλα, μακροχρόνιες τάσεις είτε ανετράπησαν είτε μπήκαν σε φάση υποχώρησης. Αυτά είναι τα πέντε ορόσημα που καθόρισαν τις αγορές το 2025.
Κλονισμένη εμπιστοσύνη στον «θείο Σαμ»
Τον Απρίλιο του 2025, οι αγορές βρέθηκαν αντιμέτωπες με ένα σενάριο που μέχρι πρότινος θεωρούσαν αδιανόητο: οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαψαν, έστω και προσωρινά, να αντιμετωπίζονται ως ο απόλυτος πυλώνας σταθερότητας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η αιφνιδιαστική επιβολή υψηλών και αμφιλεγόμενων δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ πυροδότησε έντονη αναταραχή, όχι μόνο στις μετοχές αλλά και στην καρδιά της διεθνούς χρηματοοικονομικής ασφάλειας, τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα.
Η αντίδραση των επενδυτών ήταν αποκαλυπτική. Οι μαζικές πωλήσεις μετοχών συνοδεύτηκαν από ρευστοποιήσεις στα Treasuries, κάτι που παραδοσιακά συμβαίνει μόνο σε περιόδους ακραίας αβεβαιότητας. Οι αποδόσεις των ομολόγων αυξήθηκαν απότομα, αλλά το δολάριο, αντί να ενισχυθεί, αποδυναμώθηκε, καθώς η ανησυχία μετατράπηκε σε αμφισβήτηση της ίδιας της αμερικανικής αξιοπιστίας. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, οι αγορές συμπεριφέρθηκαν σαν να αμφέβαλλαν για την ικανότητα του «θείου Σαμ» να λειτουργήσει ως εγγυητής σταθερότητας.
Η ένταση εκτονώθηκε όταν ο Λευκός Οίκος αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί, παγώνοντας ή ακυρώνοντας μεγάλο μέρος των δασμών. Το μήνυμα που έλαβαν οι αγορές ήταν σαφές: παρά τη ρητορική, η οικονομική πραγματικότητα εξακολουθεί να επιβάλλει όρια στην πολιτική εξουσία. Τα αμερικανικά ομόλογα σταθεροποιήθηκαν, το δολάριο ανέκοψε την πτώση του και το χρηματιστήριο επανήλθε στη γνώριμη ανοδική τροχιά.
Ωστόσο, η ζημιά είχε ήδη γίνει. Η εμπιστοσύνη στον «θείο Σαμ» δεν κατέρρευσε, αλλά ράγισε. Οι διεθνείς επενδυτές έγιναν πιο επιφυλακτικοί, αυξάνοντας την αντιστάθμιση κινδύνου απέναντι στο δολάριο και επανεξετάζοντας τον ρόλο των αμερικανικών ομολόγων ως αδιαμφισβήτητου ασφαλούς καταφυγίου. Και όταν ξεσπάσει η επόμενη κρίση, η μνήμη του 2025 θα λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι ακόμη και το πιο ισχυρό οικονομικό σύστημα δεν είναι άτρωτο.
Αντιστροφή ρόλων στις χρηματιστηριακές αγορές
Οι αμερικανικές μετοχές ξεκίνησαν το 2025 ως το αδιαμφισβήτητο σημείο αναφοράς των παγκόσμιων αγορών. Με άνοδο 26% το 2023 και 23% το 2024, είχαν αφήσει πολύ πίσω τους τα χρηματιστήρια των υπόλοιπων ανεπτυγμένων οικονομιών. Το 2025, ωστόσο, αυτή η δυναμική ανακόπηκε.
Η αποδυνάμωση του δολαρίου εξηγεί μέρος της αλλαγής, όχι όμως το σύνολο, συνεχίζει ο Economist. Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κατέγραψαν ισχυρές επιδόσεις, με ώθηση από τα σχέδια τόνωσης της γερμανικής οικονομίας και την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν η ανατροπή εντός της Ευρώπης, όπου οι αγορές των χωρών της λεγόμενης «περιφέρειας» ξεπέρασαν εκείνες του «πυρήνα».
Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πολωνία συγκαταλέγονται στους μεγάλους πρωταγωνιστές της χρονιάς, με τις τράπεζες –κάποτε αδύναμο κρίκο– να σημειώνουν εντυπωσιακή ανάκαμψη. Παράλληλα, για πρώτη φορά μετά από χρόνια, οι αναδυόμενες αγορές ξεπέρασαν τις ανεπτυγμένες, με τον δείκτη MSCI των πρώτων να καταγράφει άνοδο 27%, έναντι 19% για τις δεύτερες. Ξεχωριστή περίπτωση αποτέλεσε η Νότια Κορέα, με τον δείκτη Kospi να εκτοξεύεται σχεδόν κατά 70%.
Τα επιτόκια έπεσαν, οι αποδόσεις των ομολόγων όχι
Το 2025 χαρακτηρίστηκε από σαφή στροφή των κεντρικών τραπεζών προς πιο «χαλαρή» νομισματική πολιτική. Η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας μείωσαν τα επιτόκια τρεις φορές, ενώ η ΕΚΤ και η Τράπεζα του Καναδά προχώρησαν σε τέσσερις μειώσεις. Εξαίρεση αποτέλεσε η Τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία αύξησε δύο φορές τα επιτόκια, έστω και από εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.
Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες αποδόσεις –που καθορίζουν το κόστος δανεισμού για κράτη, επιχειρήσεις και στεγαστικά δάνεια– δεν ακολούθησαν την ίδια πορεία. Οι αποδόσεις των 10ετών αμερικανικών ομολόγων μειώθηκαν ελάχιστα, ενώ στη Γερμανία αυξήθηκαν, φτάνοντας το 2,9%. Στην Ιαπωνία, το 10ετές ομόλογο άγγιξε επίπεδα που είχαν να εμφανιστούν από το 1999.
Πολλοί επενδυτές μιλούν πλέον για το λεγόμενο «debasement trade», εκφράζοντας φόβους ότι οι πρόωρες μειώσεις επιτοκίων και ο αυξανόμενος κρατικός δανεισμός μπορεί να πυροδοτήσουν νέο κύμα πληθωρισμού. Γι’ αυτό και ζητούν υψηλότερες αποδόσεις ως αντιστάθμισμα του κινδύνου.
Το Bitcoin δεν είναι «ψηφιακός χρυσός»
Για χρόνια, το Bitcoin παρουσιαζόταν ως το απόλυτο αντιστάθμισμα απέναντι στον πληθωρισμό και την «υποτίμηση» των νομισμάτων. Το 2025, όμως, η θεωρία αυτή δοκιμάστηκε στην πράξη –και απέτυχε.
Ο χρυσός κατέγραψε άνοδο άνω του 60% μέσα στη χρονιά, ενώ το Bitcoin υποχώρησε κατά 7% και γνώρισε βίαιη διόρθωση άνω του 30% το φθινόπωρο. Οι επενδυτές, αντί για ψηφιακά υποκατάστατα, στράφηκαν σε παραδοσιακές λύσεις, με το ασήμι να υπεραποδίδει ακόμη και του χρυσού.
Περισσότερο από «ψηφιακός χρυσός», το Bitcoin αποδείχθηκε δείκτης επενδυτικής διάθεσης και τεχνολογικής αισιοδοξίας. Η πτώση του συνέπεσε με τις διορθώσεις σε μετοχές τεχνολογίας, αν και αυτές συνολικά κινήθηκαν πολύ καλύτερα μέσα στη χρονιά.
Τα private markets χάνουν τη λάμψη τους
Μετά από μια δεκαετία εκρηκτικής ανάπτυξης, οι αγορές ιδιωτικών επενδύσεων δείχνουν σημάδια κόπωσης. Σύμφωνα με στοιχεία της PitchBook, η άντληση κεφαλαίων το 2025 κινείται σε τροχιά τέταρτης συνεχόμενης ετήσιας μείωσης από το 2021.
Η αύξηση του κόστους δανεισμού και η γεωπολιτική αβεβαιότητα πάγωσαν πολλές συμφωνίες, περιορίζοντας τις εξόδους και τις αποδόσεις για τους επενδυτές. Ως αποτέλεσμα, τα private-equity funds αναζητούν πλέον κεφάλαια και από ιδιώτες επενδυτές, σε μια προσπάθεια «εκδημοκρατισμού» του κλάδου –μια στρατηγική που γεννά ερωτήματα για το κατά πόσο αξίζει να ακολουθήσουν οι μικροεπενδυτές εκεί που οι θεσμικοί εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί.
