Οι εκτεταμένες εναέριες επιθέσεις του ισραηλινού στρατού (IDF) στο Ιράν, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τον αφανισμό της ανώτατης ηγεσίας του Σώματος των Φρουρών της Επανάστασης και έξι κορυφαίων επιστημόνων του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, σε συνδυασμό με τα ισχυρά ιρανικά αντίποινα που ακολούθησαν, διαμορφώνουν νέα δεδομένα για την πορεία της ήδη εξασθενημένης παγκόσμιας οικονομίας. Μόλις πριν από μία εβδομάδα, η Παγκόσμια Τράπεζα δημοσίευσε χαμηλότερη πρόβλεψη για την ανάπτυξη, στο 2,3% από το προηγούμενο 2,5%.
Το νέο μέτωπο μεταξύ των δύο πανίσχυρων κρατών της Μέσης Ανατολής μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω, προσθέτοντας έναν ακόμη αρνητικό παράγοντα στην παγκόσμια οικονομία: τις υψηλές τιμές ενέργειας. Αυτός ο παράγοντας, σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες αναταραχές στην εμπορική ναυτιλία, κινδυνεύει να επιβραδύνει περαιτέρω την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Ήδη, επικρατεί απαισιοδοξία λόγω του εμπορικού πολέμου που έχουν κηρύξει οι ΗΠΑ σε δεκάδες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Ε.Ε.
Οι πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν δεν επλήγησαν από τις επιθέσεις του Ισραήλ
Σε αυτήν τη φάση, το Ισραήλ δεν έχει πλήξει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν. Ωστόσο, οι αλυσιδωτές αντιδράσεις από αυτήν τη σύρραξη είναι εξαιρετικά αβέβαιες. Η πολιτική ηγεσία του Τελ Αβίβ τόνισε πως σκοπός είναι να εξολοθρεύσει κάθε δυνατότητα του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα και έτσι να επιφέρει ένα τεράστιο πλήγμα στο Ισραήλ.
Ο πρωθυπουργός της χώρας, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε πως οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του IDF θα διαρκέσουν αρκετό καιρό ακόμη, ενώ η Τεχεράνη δεσμεύτηκε πως θα απαντήσει με αντίποινα.
Επιπτώσεις στις αγορές ενέργειας
Αναμένεται, ως εκ τούτου, να επικρατεί υψηλή μεταβλητότητα στις τιμές ενέργειας διότι από τα Στενά του Ορμούζ διέρχεται το 20% της παγκόσμιας προσφοράς αργού πετρελαίου. Ο πληθωριστικός κίνδυνος είναι ορατός. Στις ΗΠΑ, η τιμή του πετρελαίου στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης έχει αναρριχηθεί σχεδόν στα 73 δολάρια το βαρέλι από τα περίπου 61 δολάρια στα τέλη Μαΐου.
Στο Λονδίνο, η τιμή του πετρελαίου Brent σταθεροποιήθηκε αργά την Παρασκευή στα 74,5 δολάρια το βαρέλι από τα σχεδόν 62 δολάρια στα τέλη Μαΐου. Διακυμάνσεις σημειώθηκαν, αντίστοιχα, στην αγορά φυσικού αερίου της Ολλανδίας (TTF), καθώς η τιμή αναφοράς ενισχύθηκε κατά 5% στα 38 ευρώ τη μεγαβατώρα (MWh), αντανακλώντας το υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές Απριλίου.
Προειδοποιήσεις και ανατροπές προβλέψεων
Στην πρόσφατη έκθεσή της, η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε πως η ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο θα είναι, κατά μέσον όρο, χαμηλότερη τα πρώτα επτά χρόνια από τη δεκαετία του 2020 σε σχέση με κάθε άλλη αντίστοιχη περίοδο από το 1960. Αυτές οι προβλέψεις στηρίχθηκαν στην υπόθεση πως «οι τιμές του πετρελαίου θα κυμαίνονταν στα 66 δολάρια το βαρέλι, κατά μέσον όρο, το 2025 και στα 61 δολάρια το 2026 λόγω μιας γενικότερης υποχώρησης των τιμών στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων», όπως επισημαίνει ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν, ένας από τους κορυφαίους οικονομολόγους, σε άρθρο του στους Financial Times.
Όμως, η εκτίμηση των ήπιων διακυμάνσεων στην ενέργεια ανατρέπεται πλήρως, με τις κεντρικές τράπεζες να έχουν μικρότερα περιθώρια για μια περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής. Ο Εριάν πρόσθεσε πως επιδεινώνεται η αστάθεια στον κόσμο, διαβρώνοντας, παράλληλα, το αμερικανικό αποτύπωμα στην παγκόσμια οικονομία.
Αναζήτηση καταφυγίου και εμπορική ναυτιλία
Συν τοις άλλοις, οι επενδυτές αναμένεται να γίνουν όλο και πιο συντηρητικοί στις τοποθετήσεις τους, φιλτράροντας τις επενδύσεις τους είτε σε μετοχές, είτε σε ομόλογα ή εμπορεύματα. Η άνοδος της τιμής του χρυσού πάνω από τα 3.420 δολάρια την ουγγιά μαζί με την υποχώρηση της απόδοσης στα 10ετή κρατικά ομόλογα της Ιαπωνίας στο 1,4% επιβεβαιώνουν την αναζήτηση καταφυγίου. Ακόμη και το δολάριο ενισχύθηκε παρά τις απώλειες που έχει υποστεί πρόσφατα από τη σπασμωδική δασμολογική πολιτική του Τραμπ. Η ισοτιμία του έναντι ενός καλαθιού ισχυρών νομισμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ευρώ και της στερλίνας, ανέκαμψε την Παρασκευή από το χαμηλό τριετίας και κινήθηκε πάνω από το 98,2.
Επίσης, η εμπορική ναυτιλία βρίσκεται σε επιφυλακή, καθώς η απειλή ενός νέου πολεμικού μετώπου στη Μέση Ανατολή μπορεί να κλονίσει περαιτέρω τις θαλάσσιες ροές εμπορευμάτων. Από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου του 2023, το πέρασμα από την Ερυθρά Θάλασσα ήταν επίφοβο λόγω των επιθέσεων των ανταρτών Χούθι της Υεμένης. Εφόσον το Ιράν επιχειρήσει να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ ή να επιτεθεί σε ξένα πετρελαιοφόρα, τότε μπορεί να ακριβύνουν τα ναύλα. Από την Παρασκευή σημειώθηκε άνοδος 15% στα προθεσμιακά συμβόλαια του Ιουλίου, φθάνοντας τα 12,83 δολάρια τον μετρικό τόνο, σύμφωνα με την Marex Group και το πρακτορείο Bloomberg.
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και οι εξελίξεις
Πληροφορίες θέλουν το Ιράν να επιτάχυνε το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου μετά το 2018, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ στην πρώτη θητεία του απέσυρε τις ΗΠΑ από τη διεθνή πυρηνική συμφωνία που είχε συνάψει ο προκάτοχός του, Μπαράκ Ομπάμα. Πηγές του Bloomberg και του BBC αποκάλυψαν πως η Τεχεράνη σημείωσε έκτοτε τόσο μεγάλη πρόοδο στο πρόγραμμά της που θα μπορούσε να έχει έτοιμη μια πυρηνική βόμβα σε λιγότερο από μια εβδομάδα. Αυτός είναι ο λόγος που πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές θεωρούν πως το Ισραήλ θα επιμένει με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του εναντίον του Ιράν.
Mετά από περίπου 600 ημέρες πολέμου με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, ο Νετανιάχου εκμεταλλεύεται, ουσιαστικά, μια ευκαιρία που ανοίγεται μετά την εσωτερική αποδυνάμωση του καθεστώτος της Τεχεράνης, επισπεύδοντας τις επιχειρήσεις όσο ο Τραμπ -πια στη δεύτερη θητεία του- πίεζε για μια πυρηνική συμφωνία. Χθες ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε πως το Ιράν διακινδυνεύει πιο σκληρές επιθέσεις εάν δεν προχωρήσει σε νέα πυρηνική συμφωνία, ενώ η Τεχεράνη ήταν ανένδοτη, τονίζοντας πως δεν θα σταματήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα.
