Οι παγκόσμιοι επενδυτές στα διεθνή χρηματιστήρια (και στο Χρηματιστήριο Αθηνών) ξεκινούν την εβδομάδα με το μυαλό στην προθεσμία Τραμπ της Τετάρτης 9 Ιουλίου που έχει θέσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, για την επιβολή δασμών, εμφανώς απαθείς και προετοιμασμένοι για μια σειρά ήπιων σεναρίων – τα οποία, όπως πιστεύουν, έχουν ήδη αποτιμηθεί στις αγορές.
Mεικτά πρόσημα καταγράφουν στις ευρωαγορές οι δείκτες με ήπιες διακυμάνσεις έως αδιάφορες, ακολουθώντας την τάση στα ασιατικά χρηματιστήρια, ενώ το ελληνικό χρηματιστήριο καταγράφει ήπια διόρθωση.
Λίγες ημέρες πριν από το τέλος της 90ήμερης παύσης που ανακοίνωσε στις 2 Απριλίου -την αποκαλούμενη «Ημέρα Απελευθέρωσης» των δασμών- ο Τραμπ δήλωσε ότι τη Δευτέρα θα σταλεί η πρώτη παρτίδα επιστολών με λεπτομέρειες για τα επίπεδα δασμών προς 12 χώρες.
Οι επενδυτές, που παρακολουθούν την ημερομηνία εδώ και μήνες, αναμένουν περισσότερες λεπτομέρειες τις επόμενες ημέρες, καθώς και παρατεταμένη αβεβαιότητα. Εκτιμούν πως ο Τραμπ δύσκολα θα καταλήξει σε συμφωνίες με όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ μέσα στην εβδομάδα. Και παρ’ όλα αυτά, δεν δείχνουν ιδιαίτερα ανήσυχοι, αναφέρουν αναλυτές στο Reuters.
«Η αγορά έχει γίνει πιο άνετη, πιο ψύχραιμη, όσον αφορά τις ειδήσεις για δασμούς», δήλωσε ο Τζεφ Μπλέιζεκ, συν-επικεφαλής επενδύσεων πολυ-περιουσιακών στοιχείων στη Neuberger Berman στη Νέα Υόρκη.
«Οι αγορές θεωρούν πως οι προθεσμίες αυτές έχουν αρκετό περιθώριο ευελιξίας – και εκτός απροόπτου – δεν αναμένεται να προκαλέσουν σοβαρούς κραδασμούς. Τα χειρότερα σενάρια έχουν πλέον αποσυρθεί από το τραπέζι».
Τα επίπεδα των δασμών και οι ημερομηνίες εφαρμογής παραμένουν ρευστά. Ο Τραμπ δήλωσε την Παρασκευή πως οι δασμοί ενδέχεται να φτάσουν έως και το 70% από την 1η Αυγούστου – ποσοστά πολύ υψηλότερα από το εύρος 10%-50% που είχε ανακοινώσει τον Απρίλιο.
Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει επιτύχει μία περιορισμένη συμφωνία με τη Βρετανία και μία κατ’ αρχήν συμφωνία με το Βιετνάμ.
Αντίθετα, οι προσδοκίες για συμφωνίες με την Ινδία και την Ιαπωνία δεν επαληθεύτηκαν, ενώ οι συνομιλίες με την ΕΕ παρουσιάζουν πισωγυρίσματα.
Εν τω μεταξύ, οι διεθνείς αγορές μετοχών καταγράφουν ιστορικά υψηλά, με κέρδη 11% από τις 2 Απριλίου. Είχαν αρχικά υποχωρήσει κατά 14% σε μόλις τρεις συνεδριάσεις μετά την ανακοίνωση, αλλά στη συνέχεια ανέκαμψαν κατά 24%.
«Αν η Ημέρα Απελευθέρωσης ήταν ο σεισμός, οι επιστολές των δασμών θα είναι οι μετασεισμοί», σχολίασε ο Ρονγκ Ρεν Γκο, διαχειριστής χαρτοφυλακίου σταθερού εισοδήματος στην Eastspring Investments στη Σιγκαπούρη.
«Το χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει πλημμυρίσει από ρευστότητα, καθιστώντας δύσκολη την έξοδο από τις αγορές χωρίς να υστερήσεις αποδόσεις – με τον Απρίλιο να λειτουργεί ως επίπονη υπενθύμιση για όσους αποεπένδυσαν και αναγκάστηκαν να κυνηγήσουν την ράλι των επόμενων εβδομάδων».
Φόροι και Fed, οι προβληματισμοί στις ΗΠΑ
Οι επενδυτές είχαν επίσης στραμμένο το βλέμμα στις παρατεταμένες διαβουλεύσεις στο Κογκρέσο για το μαζικό πακέτο φορολογικών και δημοσιονομικών μέτρων του Τραμπ, το οποίο υπεγράφη σε νόμο την Παρασκευή.
Οι αγορές μετοχών υποδέχθηκαν θετικά την ψήφιση του νομοσχεδίου, που καθιστά μόνιμες τις φοροελαφρύνσεις του 2017. Αντίθετα, οι επενδυτές ομολόγων ανησυχούν ότι τα μέτρα θα προσθέσουν πάνω από 3 τρισ. δολάρια στο ήδη διογκωμένο χρέος των ΗΠΑ, που φτάνει τα 36,2 τρισ.
Οι δείκτες S&P 500 και Nasdaq έκλεισαν σε νέα ιστορικά υψηλά την Παρασκευή, σημειώνοντας τρίτη διαδοχική εβδομάδα ανόδου. Ο ευρωπαϊκός STOXX 600 έχει ενισχυθεί κατά 9% σε διάστημα τριών μηνών.
Ωστόσο, οι πληθωριστικές πιέσεις λόγω δασμών βαραίνουν τις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων και επηρεάζουν τις προσδοκίες για την πολιτική της Fed. Τα προθεσμιακά επιτόκια δείχνουν ότι οι αγορές δεν αναμένουν πλέον μείωση επιτοκίων μέσα στον μήνα, προβλέποντας μόλις δύο μειώσεις των 25 μονάδων βάσης ως το τέλος του έτους.
Το δολάριο έχει δεχθεί πλήγμα στην εικόνα του ως ασφαλές καταφύγιο, λόγω των αμφιταλαντεύσεων στην εμπορική πολιτική. Ο δείκτης δολαρίου, που αποτυπώνει την απόδοσή του έναντι έξι νομισμάτων, κατέγραψε το χειρότερο πρώτο εξάμηνο από το 1973, υποχωρώντας κατά 11%. Από τις 2 Απριλίου έχει χάσει 6,6%.
«Οι αγορές έχουν προεξοφλήσει μια επιστροφή σε δασμούς της τάξης του 35%-40%, αναμένοντας ένα μέσο επίπεδο γύρω στο 10%», σχολίασε στο Reuters ο Τζον Παντεκίδης, Chief Investment Officer στην TwinFocus στη Βοστώνη.
Ο Παντεκίδης εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξος για την πορεία των αμερικανικών μετοχών, αλλά παρακολουθεί στενά τις μεταβολές των επιτοκίων.
«Προς το παρόν περιμένω πτώση των επιτοκίων στο δεύτερο εξάμηνο. Αν όμως η αγορά ομολόγων ανησυχήσει για τις επιπτώσεις του φορολογικού πακέτου και τα επιτόκια κινηθούν ανοδικά, τότε το τοπίο αλλάζει».
Δασμοί: Ο Τραμπ στέλνει επιστολές σε 12 χώρες για συμφωνίες
Ο Τραμπ δήλωσε ότι έχει υπογράψει επιστολές προς 12 εμπορικούς εταίρους της χώρας σχετικά με τα ποσοστά των δασμών που θα επιβληθούν στα προϊόντα τους που εξάγονται προς τις ΗΠΑ, οι οποίες θα σταλούν τη Δευτέρα.
Ανήγγειλε αργά το βράδυ της Κυριακής (τοπική ώρα) μέσω Truth Social ότι οι πρώτες ενημερωτικές επιστολές του για τους «ανταποδοτικούς», τιμωρητικούς δασμούς που εννοεί να επιβάλει σε άλλες χώρες θα αρχίσουν να επιδίδονται στις κυβερνήσεις τους από τις 12:00 σήμερα (ώρα ανατολικής ακτής· 19:00 ώρα Ελλάδας).
Αμέσως μετά, απείλησε όσες χώρες ευθυγραμμίζονται με «τις αντιαμερικανικές πολιτικές» της συμμαχίας BRICS θα υποστούν «επιπρόσθετο δασμό 10%», πληκτρολογώντας τη λέξη «επιπρόσθετο» με κεφαλαία, όπως συνηθίζει για έμφαση. «Δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις σε αυτή την πολιτική», συμπλήρωσε. Δεν ξεκαθάρισε τι εννοούσε με τον όρο «αντιαμερικανικές πολιτικές».
Η συμμαχία αυτή, στην οποία αρχικά συμμετείχαν η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα όταν συστήθηκε το 2009, πρόσθεσε κατόπιν τη Νότια Αφρική και πέρυσι την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Ινδονησία, το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ινδονησία.
Νωρίτερα χθες, η συμμαχία αυτή αναπτυσσόμενων χωρών, η οποία διεξήγαγε σύνοδο κορυφής στη Βραζιλία, εξέφρασε τη «σοβαρή ανησυχία» της για την επιβολή «μονομερών» δασμών από τις ΗΠΑ, χωρίς να τις κατονομάσουν, τονίζοντας πως τα μέτρα αυτής της φύσης «πλήττουν τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης».
Σπέρνει σύγχυση με την 1η Αυγούστου
Με την προηγουμένως ανακοινωθείσα 90ήμερη παύση των δασμών να λήγει στις 9 Ιουλίου, ο πρόεδρος ρωτήθηκε αν οι νέοι δασμοί θα τεθούν σε ισχύ αυτήν την εβδομάδα ή την 1η Αυγούστου, όπως είχαν προτείνει ορισμένοι αξιωματούχοι.
«Όχι, θα υπάρξουν δασμοί, οι δασμοί, οι δασμοί θα υπάρξουν, οι δασμοί», ξεκίνησε ο πρόεδρος με αμφιβολία. «Νομίζω ότι οι περισσότερες χώρες θα έχουν ολοκληρώσει την διαδικασία μέχρι τις 9 Ιουλίου, ναι. Είτε μια επιστολή είτε μια συμφωνία».
Αισθανόμενος τη σύγχυση, ο υπουργός Εμπορίου του, Χάουαρντ Λάτνικ, παρενέβη για να προσθέσει: «Αλλά τίθενται σε ισχύ την 1η Αυγούστου. Οι δασμοί τίθενται σε ισχύ την 1η Αυγούστου, αλλά ο πρόεδρος καθορίζει τους δασμούς και τις συμφωνίες αυτή τη στιγμή».
Τον Απρίλιο, ο Τραμπ ανακοίνωσε βασικό δασμολογικό συντελεστή 10% για τις περισσότερες χώρες και πρόσθετους δασμούς που φτάνουν έως και 50%, αν και αργότερα ανέβαλε την ημερομηνία έναρξης ισχύος για όλους τους δασμούς εκτός από αυτούς του 10% έως τις 9 Ιουλίου.
Η νέα ημερομηνία της 1ης Αυγούστου προσφέρει στις χώρες μια επιπλέον τρίμηνη αναστολή, αλλά βυθίζει επίσης τους εισαγωγείς σε μια παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας λόγω της έλλειψης σαφήνειας σχετικά με τους δασμούς.
Δασμοί: H ώρα της κρίσης για το παγκόσμιο εμπόριο
Η παγκόσμια οικονομία, η οποία για τρεις μήνες βρίσκεται σε τροχιά αβεβαιότητας λόγω των συνεχών αναδιπλώσεων του Ντόναλντ Τραμπ στο ζήτημα των δασμών, οδεύει πλέον προς μεγαλύτερη διαφάνεια, καθώς η τελική προθεσμία για εμπορικές συμφωνίες φτάνει την Τετάρτη.
Τότε εκπνέει η 90ήμερη αναστολή των αποκαλούμενων «ανταποδοτικών» δασμών του Αμερικανού προέδρου, ανοίγοντας τον δρόμο για τον προστατευτισμό που, σύμφωνα με τον Τραμπ, θα περιορίσει τα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ και θα αναζωογονήσει τη βιομηχανική παραγωγή. Η μονομερής επιβολή δασμών διαταράσσει ένα σύστημα που επί δεκαετίες προωθούσε τη μείωση εμπορικών φραγμών υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), αναφέρει το Bloomberg.
Ο Τραμπ, ωστόσο, δεν ξηλώνει απλώς τις παλιές εμπορικές συμμαχίες. Οι δασμοί του, εκτός των άλλων, θα ενισχύσουν τα έσοδα του αμερικανικού Δημοσίου σε μια περίοδο που οι επενδυτές αμφιβάλλουν για τη βιωσιμότητα του ομοσπονδιακού χρέους – ιδίως μετά την έγκριση από το Κογκρέσο του πακέτου φοροελαφρύνσεων και δαπανών ύψους 3,4 τρισ. δολαρίων, που αποτελεί τον πυρήνα της οικονομικής ατζέντας του Τραμπ.
Καθώς πλησιάζει η κρίσιμη ημερομηνία της 9ης Ιουλίου, οι διαπραγματευτές σπεύδουν να συνάψουν εμπορικές συμφωνίες την τελευταία στιγμή.
Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, έχει χαρακτηρίσει το εμπόριο έναν από τους τρεις πυλώνες της πολιτικής Τραμπ – μαζί με τις φορολογικές μειώσεις και την απορρύθμιση – στοχεύοντας στην απελευθέρωση επενδύσεων, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της καινοτομίας.
Μέχρι στιγμής, η οικονομία των ΗΠΑ αντέχει: η αγορά εργασίας παραμένει υγιής και ο πληθωρισμός συγκρατημένος. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα, ωστόσο, παραμένει επιφυλακτική, παρά τις πιέσεις του Τραμπ για μειώσεις επιτοκίων, θέλοντας να αξιολογήσει πώς θα επηρεάσουν οι δασμοί την παραγωγή τους επόμενους μήνες.
Η βιασύνη του Τραμπ να αναδιαμορφώσει την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ κατά τη δεύτερη θητεία του έχει τροφοδοτήσει αβεβαιότητα στις αγορές και στους υπεύθυνους εφοδιαστικής αλυσίδας των επιχειρήσεων, που προσπαθούν να προβλέψουν τις επιπτώσεις στους τομείς της παραγωγής, των αποθεμάτων, της απασχόλησης, του πληθωρισμού και της ζήτησης.
Το αυτογκόλ των ΗΠΑ με τους δασμούς
Αυτό το είδος προγραμματισμού είναι ούτως ή άλλως δύσκολο – πόσο μάλλον όταν οι εμπορικοί δασμοί ανακοινώνονται τη μια ημέρα και την επόμενη μπορεί να αποσυρθούν. Ο Τραμπ είναι γνωστός για τη φράση του ότι «η αγαπημένη μου λέξη είναι δασμοί». Όμως, οι οικονομικές επιπτώσεις ενδέχεται να τον αιφνιδιάσουν, καθώς εσφαλμένα πιστεύει πως οι εμπορικοί εταίροι πληρώνουν άμεσα τους δασμούς που επιβάλλει.
Στην πραγματικότητα, το κόστος επωμίζονται κυρίως οι Αμερικανοί εισαγωγείς, οι οποίοι βλέπουν τα περιθώρια κέρδους τους να συμπιέζονται και καλούνται να αποφασίσουν αν θα μετακυλήσουν το κόστος στους καταναλωτές, αν θα πιέσουν τους ξένους προμηθευτές για εκπτώσεις ή αν θα ακολουθήσουν έναν συνδυασμό και των δύο.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Bloomberg Economics, εφόσον οι «ανταποδοτικοί» δασμοί αυξηθούν στα επίπεδα που έχουν προαναγγελθεί για τις 9 Ιουλίου, τότε ο μέσος όρος των δασμών σε όλες τις εισαγωγές των ΗΠΑ θα εκτιναχθεί κοντά στο 20% — έναντι μόλις 3% πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ το 2017. Η εξέλιξη αυτή θα προσθέσει ακόμη έναν σοβαρό παράγοντα κινδύνου για την αμερικανική οικονομία.
Ο ζημιές των τελευταίων έξι μηνών
Λιγότερο από έξι μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας για δεύτερη φορά, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα του έχουν ήδη προκαλέσει σοβαρές ζημίες στην αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία. Από την αποστολή –συχνά βίαιων– πρακτόρων της ICE με καλυμμένα πρόσωπα εναντίον μεταναστών (νόμιμων και παράτυπων), πολλοί από τους οποίους εργάζονται σε κρίσιμους τομείς, μέχρι την επιβολή ή την απειλή μεγάλων δασμών και την αυθαίρετη απομάκρυνση κυβερνητικών στελεχών, η διοίκηση Τραμπ έχει εισαγάγει μια ατμόσφαιρα βαθιάς αβεβαιότητας και αστάθειας, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.
Στην πρόβλεψη του Δεκεμβρίου 2024, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) ανέμενε συνέχιση της ανάπτυξης με ρυθμό 2,1% και υποχώρηση του πληθωρισμού στο 2,5% το 2025. Τρεις μήνες αργότερα, οι προβλέψεις αυτές είχαν αναθεωρηθεί προς τα κάτω: ανάπτυξη 1,7% και πληθωρισμός 2,7%. Οι περισσότεροι φορείς πρόβλεψης – από το Conference Board μέχρι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – συμφωνούν ότι η αμερικανική οικονομία θα επιβραδυνθεί σημαντικά, με τον ρυθμό ανάπτυξης να κυμαίνεται μεταξύ 1,4% και 2%, ενώ η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να υποχωρήσει από 3,3% το 2024 σε 2,3% το 2025.
Αν και οι καθημερινές πολιτικές εξαγγελίες του Τραμπ (συχνά μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης) και τα νομικά αμφισβητούμενα εκτελεστικά διατάγματά του είναι δύσκολο να περάσουν απαρατήρητα, μια λιγότερο ορατή αλλά ακόμη πιο καθοριστική εξέλιξη είναι η ζημία που έχει προκληθεί στην παγκόσμια εμπιστοσύνη προς τις ΗΠΑ – όπως καταδεικνύεται από την υποχώρηση του δολαρίου κατά 10% έναντι του ευρώ και του ελβετικού φράγκου.
Παρά την ανάκαμψη των αμερικανικών χρηματιστηρίων, ύστερα από προσωρινή παύση εφαρμογής των αυστηρότερων δασμών της «Ημέρας Απελευθέρωσης» του Απριλίου, το δολάριο παραμένει ασθενές και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα.
