Μπορεί το Δημόσιο να άνοιξε την πόρτα της «νομιμοποίησης» για δεκάδες χιλιάδες καταπατητές ακινήτων, όμως ελάχιστοι πέρασαν το κατώφλι της. Η ρύθμιση που θα έδινε την ευκαιρία εξαγοράς καταπατημένων εκτάσεων βρήκε μικρή απήχηση στην πράξη, με τις αιτήσεις να απέχουν παρασάγγας από τις κυβερνητικές προσδοκίες.
Αντί για τους 50.000 δικαιούχους που ανέμενε το οικονομικό επιτελείο, μόλις 5.260 έσπευσαν να αξιοποιήσουν τη ρύθμιση, από ένα σύνολο περίπου 90.000 καταπατημένων ακινήτων. Η απροθυμία αυτή οδήγησε την κυβέρνηση στην απόφαση να παρατείνει κατά έναν χρόνο, έως τις 11 Σεπτεμβρίου 2026, τη σχετική προθεσμία, δίνοντας χρόνο για τη συγκέντρωση των δικαιολογητικών και ελπίζοντας σε μεγαλύτερη συμμετοχή.
Το ερώτημα, πλέον, είναι τι θα συμβεί με όσους συνεχίσουν να αγνοούν τη ρύθμιση. Η ενεργοποίηση των πρωτοκόλλων εξώσεων για όσους δεν υποβάλουν αίτηση παραμένει στο τραπέζι — ειδικά καθώς, με τη λήξη της προθεσμίας, τα ακίνητα αυτά θα περιέλθουν οριστικά στο Δημόσιο, το οποίο θα εγγραφεί ως κύριος ιδιοκτήτης στις πρώτες εγγραφές του Κτηματολογίου. Απαραίτητη προϋπόθεση η διασύνδεση του Κτηματολογίου με την ΑΑΔΕ, που προς ώρας καθυστερεί.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ο νόμος 5024/2023 καθιέρωσε τη δυνατότητα εξαγοράς διακατεχόμενων δημόσιων εκτάσεων – δηλαδή ακινήτων που έχουν καταληφθεί αυθαίρετα από ιδιώτες, εφόσον πληρούνται αυστηροί όροι. Η διαδικασία ξεκίνησε σταδιακά το φθινόπωρο του 2024, με διαχωρισμό ανά περιφερειακή ενότητα.
Παρόλα αυτά, οι αριθμοί αποκαλύπτουν μεγάλη απόκλιση από τις προσδοκίες. Οι 4.200 από τις 5.260 αιτήσεις προέρχονται από τον Νομό Αττικής, αν και η πλειονότητα των καταπατημένων εκτάσεων βρίσκεται στην περιφέρεια. Ιδιαίτερη κινητικότητα καταγράφεται σε ακριβές περιοχές όπως η Άνω Γλυφάδα, το Πανόραμα Βούλας, οι δήμοι γύρω από τον Υμηττό αλλά και τα Μεσόγεια. Ενδεικτικά, στο Πανόραμα Βούλας οι τιμές πώλησης ακινήτων ξεκινούν από 4.800–5.000 ευρώ το τετραγωνικό και φτάνουν έως και 10.000 ευρώ/τ.μ., ενώ τα ενοίκια για διαμερίσματα 100 τ.μ. κυμαίνονται μεταξύ 1.500 και 2.500 ευρώ, ανάλογα με τη θέση. Είναι φανερό ότι σε τέτοιες περιοχές, το κίνητρο εξαγοράς αποκτά ιδιαίτερη σημασία.
Οι εκπτώσεις για τους καταπατητές
Για τους καταπατητές το τίμημα της εξαγοράς υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων αλλά και κοινωνικά κριτήρια (για ευπαθείς ομάδες, πολύτεκνους, άτομα με αναπηρία). Εξοφλείται είτε εφάπαξ με έκπτωση 10%, ή τμηματικά σε έως 60 άτοκες μηνιαίες δόσεις, με ελάχιστο ποσό τα 100 ευρώ μηνιαίως.. Υπό συνθήκες η αντικειμενική αξία μπορεί να μειωθεί από 20% έως και 80% (σπάνιες περιπτώσεις).
Βασική προϋπόθεση για την υποβολή αίτησης εξαγοράς, είναι η άσκηση από τον ίδιο τον αιτούντα ή τους δικαιοπαρόχους, επί δημοσίου ακινήτου, αδιαλείπτως κατοχή:
- επί 30 τουλάχιστον έτη με τίτλο,
- επί 40 τουλάχιστον έτη χωρίς τίτλο, εφόσον ο αιτών χρησιμοποιεί το ακίνητο ως την κύρια κατοικία του ή ως βοηθητικό χώρο αυτής ή για να ασκεί τουριστική, βιοτεχνική, βιομηχανική, εμπορική ή αγροτική δραστηριότητα,
- η δήλωση του ακινήτου στο έντυπο «Ε9» για τα 5 τουλάχιστον έτη που προηγούνται της αίτησης, προκειμένου να είναι σαφές ότι οι αιτούντες θεωρούσαν πως το ακίνητο είναι δικό τους.
