Το πορτρέτο του Ντέιβιντ Μπόουι με την εμβληματική αστραπή στο πρόσωπο, γνωστό ως η «Μόνα Λίζα της ποπ», κατέρριψε κάθε ρεκόρ, καθώς πωλήθηκε σε δημοπρασία στο Λονδίνο για 381.400 λίρες (περίπου 433.000 ευρώ), καθιστώντας το πιο ακριβό εξώφυλλο άλμπουμ που έχει πωληθεί ποτέ. Το έργο, που φιλοτεχνήθηκε από τον θρυλικό Βρετανό φωτογράφο Brian Duffy, προσφέρθηκε από τον οίκο Bonhams στο πλαίσιο της δημοπρασίας «Η Μόνα Λίζα της ποπ: Το αρχείο Duffy», η οποία πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά από τις 22 Οκτωβρίου έως τις 5 Νοεμβρίου. Η εκτιμώμενη αξία του κυμαινόταν μεταξύ 250.000 και 300.000 λιρών, ωστόσο η τελική τιμή ξεπέρασε κάθε προσδοκία, αποδεικνύοντας τη διαχρονική γοητεία του Μπόουι και τη δύναμη της εικόνας του στη σύγχρονη κουλτούρα.
Η φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο του άλμπουμ Aladdin Sane του 1973, σηματοδότησε μια καμπή στην καριέρα του Μπόουι. Ήταν το πρώτο άλμπουμ που κυκλοφόρησε ως ήδη καθιερωμένος σταρ, ενώ ταυτόχρονα αποχαιρετούσε τον εμβληματικό του alter ego, τον Ziggy Stardust. Ο Duffy, ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους της δεκαετίας του ’60 και εξέχουσα μορφή του «Swinging London», είχε συνεργαστεί στενά με τον καλλιτέχνη για τη δημιουργία ενός εξώφυλλου που θα άφηνε εποχή. Ο μάνατζερ του Μπόουι, Tony Defries, είχε ζητήσει μια εικόνα με «μεγάλη επίδραση», ικανή να καθιερώσει τον τραγουδιστή ως παγκόσμιο σούπερ σταρ. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε κάθε προσδοκία: το πρόσωπο του Μπόουι, με τα μάτια κλειστά και τη χαρακτηριστική κόκκινη και μπλε αστραπή, έγινε σύμβολο της μουσικής, της μόδας και της ταυτότητας ολόκληρης μιας εποχής.
Η ιδέα για την αστραπή ανήκε στον ίδιο τον Duffy, ενώ το μακιγιάζ επιμελήθηκε ο Pierre La Roche. Ο Duffy επέλεξε τη μέθοδο εκτύπωσης dye transfer της Kodak, η οποία πρόσφερε έντονα, ζωντανά χρώματα. Ο Philip Castle ολοκλήρωσε τη σύνθεση προσθέτοντας το διακριτικό δάκρυ, φτιαγμένο με αερογράφο, που έδωσε στην εικόνα μια αίσθηση υπερβατικότητας. Η αρμονία ανάμεσα στο έντονο θέατρο και την εσωτερική τρυφερότητα έκανε το εξώφυλλο του Aladdin Sane ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στην παγκόσμια μουσική σκηνή.
Η φωτογράφιση αποτέλεσε ένα από τις πέντε φωτογραφικά πρότζεκτ μεταξύ Μπόουι και Duffy, μια δημιουργική σχέση που διήρκεσε σχεδόν μια δεκαετία και περιλάμβανε τα εξώφυλλα των άλμπουμ Lodger και Scary Monsters (and Super Creeps). Ο Duffy, γνωστός για την αντισυμβατική του προσέγγιση και την απέχθειά του προς τη ρουτίνα της βιομηχανίας της μόδας, αποσύρθηκε από τη φωτογραφία το 1979. Σε μια πράξη σχεδόν μυθική, προσπάθησε να καταστρέψει τα αρνητικά του, μια διαδικασία που σταμάτησαν οι αρχές έπειτα από καταγγελία για ρύπανση. Παρά την απόσυρσή του, η δουλειά του συνέχισε να επηρεάζει γενιές φωτογράφων και εικαστικών.
Η Claire Tole-Moir, επικεφαλής του τμήματος λαϊκής κουλτούρας της Bonhams, δήλωσε πως «το εξώφυλλο του Aladdin Sane είναι μια πραγματικά εμβληματική εικόνα που αποτυπώνει μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία της ποπ κουλτούρας». Ο Chris Duffy, γιος του φωτογράφου και διευθύνων σύμβουλος του Duffy Archive, πρόσθεσε: «Ο πατέρας μου θα ένιωθε τιμή να μάθει ότι, δεκαπέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, η “Μόνα Λίζα της ποπ” έχει κατακτήσει ένα παγκόσμιο ρεκόρ και έχει εδραιώσει τη θέση της ως διαχρονικό σημείο αναφοράς».
Το σκαμπό του Μπόουι πωλήθηκε πάνω από 2.800 λίρες
Η δημοπρασία περιλάμβανε και άλλα αντικείμενα από το αρχείο του Duffy, μεταξύ των οποίων το σκαμπό στο οποίο κάθισε ο Μπόουι κατά τη φωτογράφιση, που πωλήθηκε για λίγο πάνω από 2.800 λίρες. Μέχρι πρόσφατα, το ρεκόρ για το πιο ακριβό πρωτότυπο έργο τέχνης που συνδέεται με άλμπουμ κατείχε το εξώφυλλο του πρώτου δίσκου των Led Zeppelin, το οποίο είχε πουληθεί το 2020 για 325.000 δολάρια. Πλέον, η εικόνα του Μπόουι φορά επάξια αυτό το στέμμα.
Η ιστορία πίσω από το όνομα του άλμπουμ είναι εξίσου χαρακτηριστική της δημιουργικής σχέσης των δύο ανδρών. «Ο Duffy ρώτησε τον David πώς θα ονομαζόταν το άλμπουμ, κι εκείνος απάντησε “A Lad Insane” (Ένας τρελός νεαρός). Ο Duffy το ερμήνευσε ως “Aladdin Sane” και ίσως να φαντάστηκε τον Μπόουι σαν ένα τζίνι, έτοιμο να ξεπηδήσει από το λυχνάρι του», έχει αναφέρει ο Chris Duffy.
Για δεκαετίες, η εικόνα με τα κλειστά μάτια ήταν η μόνη γνωστή από εκείνη τη φωτογράφιση. Μόλις το 2010, το Duffy Archive και ο ίδιος ο Μπόουι επέτρεψαν τη δημοσιοποίηση μιας εναλλακτικής εκδοχής, με τα μάτια ανοιχτά, που χρησιμοποιήθηκε στο βιβλίο Any Day Now του Kevin Cann και αργότερα στην προβολή της ιστορικής έκθεσης David Bowie Is του Μουσείου Victoria & Albert.
Πενήντα και πλέον χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία, το Aladdin Sane εξακολουθεί να ενσαρκώνει τη μαγεία της καλλιτεχνικής μεταμόρφωσης και την αστείρευτη φαντασία του Μπόουι. Η πρόσφατη δημοπρασία δεν ήταν απλώς μια εμπορική επιτυχία, αλλά μια συγκινητική επιβεβαίωση ότι η λάμψη του ανθρώπου που έκανε την τέχνη να συναντήσει την ποπ κουλτούρα διατηρεί αμείωτη τη λάμψη και τη δύναμή της μέσα στον χρόνο.
