Σχέδιο για τη σταδιακή ανάταξη μισθών και συντάξεων μέσα στην επόμενη διετία, με τη μερική επαναφορά των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας σε μισθούς και συντάξεις, με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, ενδεχόμενα από τον ερχόμενο Απρίλιο, επεξεργάζεται η κυβέρνηση.
Από τον Μάιο του 2024 έληξε η διετής αναστολή συμψηφισμών για αυξήσεις λόγω αλλαγής κλιμακίου, που είχε εφαρμοστεί εκτάκτως λόγω της πληθωριστικής κρίσης. Με την επιστροφή στο παλαιό καθεστώς, οι αυξήσεις στους μισθούς με προσωπική διαφορά δεν οδηγούν σε πραγματική αύξηση αποδοχών, αλλά αποκλειστικά σε μείωση της προσωπικής διαφοράς, όπως ορίζουν οι μνημονιακές διατάξεις του 2011.
Η προσωπική διαφορά παραμένει βασικός παράγοντας ανισοτήτων, καθώς υπάλληλοι με ίδια χρόνια υπηρεσίας και προσόντα συχνά λαμβάνουν διαφορετικές αποδοχές, ανάλογα με το πότε προσελήφθησαν, προήχθησαν ή αναγνωρίστηκαν τα επιπλέον προσόντα τους.
Οι αυξήσεις που θεσπίστηκαν από το 2023 –όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού και το επίδομα επικινδυνότητας– συνεχίζουν να χορηγούνται σε όλους ανεξαιρέτως τους υπαλλήλους, χωρίς συμψηφισμό με την προσωπική διαφορά. Ωστόσο, η ανάγκη διαμόρφωσης ενός δικαιότερου συστήματος μισθολογικής εξέλιξης παραμένει.
Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους εξισορρόπησε το σύστημα, ώστε να αποκατασταθεί από την 1η Ιουνίου 2025 η ισοτιμία στις αποδοχές υπαλλήλων με παρόμοια χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, υπάλληλος του δημόσιου τομέα με 15 χρόνια υπηρεσίας και μεταπτυχιακό δίπλωμα λαμβάνει 700 ευρώ προσωπική διαφορά, ενώ συνάδελφός του, με ακριβώς τα ίδια προσόντα και χρόνια υπηρεσίας, αλλά με μικρότερη προσωπική διαφορά (100 ευρώ), παίρνει 680 ευρώ λιγότερα κάθε μήνα.
Άλλο παράδειγμα δείχνει δύο υπαλλήλους του ίδιου φορέα, με ίδια ακαδημαϊκά προσόντα και υπηρεσία 10 ετών, αλλά με διαφορετική ημερομηνία πρόσληψης, να έχουν αποδοχές που διαφέρουν σημαντικά, λόγω της εφαρμογής των μνημονιακών νόμων, που περιορίζουν τις αυξήσεις σε εκείνους με προσωπική διαφορά.
Δύο υπάλληλοι του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο 10ο ΜΚ με 19 έτη υπηρεσίας και οι δύο έχουν βασικό μισθό 1.693 ευρώ, αλλά ο ένας έχει προσωπική διαφορά 203 ευρώ, ενώ ο άλλος 999 ευρώ. Οι συνολικές αποδοχές του πρώτου είναι 1.896 ευρώ, ενώ του δεύτερου 2.699 ευρώ, δηλαδή 42% υψηλότερες αποδοχές.
Από το 2026 700.000 συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά θα δουν αυξήσεις
Στις συντάξεις το μέτρο της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς εξετάζεται να πάει από την 1η-1 -2026, καθώς οι αυξήσεις δόθηκαν φέτος, ενώ ανοιχτό υπάρχει το ενδεχόμενο της πλήρους κατάργησής της για όλους, που επέβαλε ο νόμος Κατρούγκαλου, με αποτέλεσμα οι συνταξιούχοι να έχουν στερηθεί μία σωρευτική αύξηση κατά 13,15% από το 2022.
Το κόστος από την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς από το 2026 υπολογίζεται κοντά στα 200 εκατ. ευρώ, τα οποία αντέχει ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ, με δεδομένο ότι το ετήσιο πλεόνασμα φέτος υπολογίζεται στα 950 εκατ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι την τελευταία πενταετία μηδένισαν την προσωπική διαφορά από τις αυξήσεις που δόθηκαν στις συντάξεις 500.000 συνταξιούχοι και από 1.200.000 το 2022 έχουν πέσει στις 700.000.
Είναι χαρακτηριστικό πως για έναν συνταξιούχο με σύνταξη 1.100 ευρώ με 400 ευρώ προσωπική διαφορά και σύνολο 1.500 ευρώ, η αύξηση 2,4% για το 2025 θα πάει στα 1.100 ευρώ και σημαίνει ότι η σύνταξη ανεβαίνει στα 1.126 ευρώ, ενώ η προσωπική διαφορά μειώνεται στα 374 ευρώ. Για να φτάσει η σύνταξη στα 1.500 ευρώ θα χρειαστούν ετήσιες αυξήσεις 2,4% μέχρι το 2037, γιατί τότε θα έχει μηδενιστεί η προσωπική διαφορά.
Τι θα γίνει με τον 13ο-14ο μισθό
Δημοσιονομικό πονοκέφαλο για την κυβέρνηση έχουν ανοίξει οι προσφυγές στο ΣτΕ από την ΑΔΕΔΥ και τις συνταξιουχικές οργανώσεις για την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού, και αντίστοιχα των συντάξεων, καθώς κατατίθενται στα δικαστήρια χιλιάδες αγωγές, με την Ανώτατη Συνομοσπονδία Συνταξιουχικών Οργανώσεων να ετοιμάζει πιλοτικές δίκες, με άλλα χαρακτηριστικά στο Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο για τους συνταξιούχους του Δημοσίου και στον ΣτΕ για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο υφυπουργός Οικονομικών, Θάνος Πετραλιάς, μιλά για ένα δημοσιονομικό κόστος της τάξης των 3 δισ. ευρώ, γεγονός που γίνεται ιδιαίτερα απαγορευτικό, με τις εύθραυστες οικονομικές συνθήκες, ιδιαίτερα και μετά την προειδοποίηση του ΔΝΤ προς την κυβέρνηση.
Ωστόσο, εξετάζεται το μέτρο της μερικής επαναφοράς σε μισθούς και συντάξεις από το 2027, με το μισό δημοσιονομικό κόστος (1,5 δις ευρώ), όπως ίσχυε μέχρι το 2012. Δηλαδή 250+250+500 ευρώ για τους Δημοσίους Υπαλλήλους και 200+200+400 για τους συνταξιούχους.
Να σημειωθεί ότι το θέμα άνοιξε με αφορμή την εναρμόνιση των μισθών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ωστόσο οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο, τα ΝΠΔΔ και τους ΟΤΑ δεν λαμβάνουν τα δώρα, σε αντίθεση με ότι ισχύει για τον ιδιωτικό τομέα. Οι συνολικές απώλειες από την κατάργηση των Δώρων υπαλλήλων και συνταξιούχων ανέρχονται στα 50 δις για την περίοδο 2013-2024.
Όλα τα Ανώτατα Δικαστήρια έκριναν συνταγματική την κατάργηση των Δώρων δημοσίων υπαλλήλων-συνταξιούχων και μάλιστα επιβεβλημένη για δημοσιονομικούς λόγους (απόφαση ΣτΕ1439/2020).
Με την υπ’αριθμ. 1389/2021 απόφασή του το Ελεγκτικό Συνέδριο (Ολομέλεια) αποφάνθηκε ότι είναι συνταγματική η κατάργηση των Δώρων για τους συνταξιούχους δημοσίους υπαλλήλους, λειτουργούς και απόστρατους όλων των Σωμάτων Ασφαλείας και του Στρατού. Με τις υπ’αριθμ. 1403-1407/2022 αποφάσεις της η Ολομέλεια του ΣτΕ απέρριψε εκ νέου το αίτημα των συνταξιούχων για επαναφορά των Δώρων σε μόνιμη βάση και αναγνώρισε μόνο τη χορήγηση αναδρομικών έντεκα (11) μηνών (Ιούνιος 2015-Μάιος 2016) και μόνο σε όσους άσκησαν αγωγές μέχρι 31-7-2020.
