Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν αναμένεται να επιβιώσει από την πρόταση μομφής της Πέμπτης, όμως τα προβλήματά της μόλις αρχίζουν. Αγόρασε τη νίκη της με παραχωρήσεις στο πολιτικό κέντρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου λίγες ώρες πριν από την πρόταση μομφής.
Όπως αναφέρει το Politico, λίγο πριν την ψηφοφορία των ευρωβουλευτών για πρόταση μομφής κατά της προέδρου της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απέφυγε ένα επικό ξέσπασμα εσωτερικής διάσπασης, προσφέροντας μια κρίσιμη παραχώρηση στην Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (Progressive Alliance of Socialists and Democrats-S&D).
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα επιβιώσει από την ψήφο εμπιστοσύνης που θα διεξαχθεί το μεσημέρι σήμερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη διαχείριση των συμβολαίων με την Pfizer για τα εμβόλια κατά της Covid. Ωστόσο, παραμένει ασαφές πόση μακροπρόθεσμη ζημιά ενδέχεται να επιφέρει η διαδικασία στο κύρος της, σχολιάζει το Bloomberg.
Η φον ντερ Λάιεν ελπίζει ότι η ψηφοφορία θα σημάνει το τέλος της επίμονης αυτής αντιπαράθεσης, καθώς επιχειρεί να κλείσει εμπορική συμφωνία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και να υιοθετήσει πιο σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα. Όμως εξακολουθεί να έχει μπροστά της κρίσιμους πυλώνες της πολιτικής της, οι οποίοι εξαρτώνται από την υποστήριξη του Κοινοβουλίου — ιδίως η διατήρηση της Πράσινης Συμφωνίας σε τροχιά και η παρουσίαση του νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού την επόμενη εβδομάδα, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ.
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, είναι ένας από εκείνους που καραδοκούν για το επόμενο στραβοπάτημά της: χθες δήλωσε στη φον ντερ Λάιεν ότι «ήρθε η ώρα να φύγετε».
Λίγο μετά το μεσημέρι την Πέμπτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ψηφίσει επί πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσαν δεκάδες ευρωβουλευτές της ακροδεξιάς κατά της επικεφαλής της Κομισιόν. Οι Σοσιαλιστές είχαν απειλήσει με αποχή, κάτι που θα σήμαινε την κατάρρευση του κεντρώου συνασπισμού που τη στήριξε για να αναλάβει την ηγεσία της Επιτροπής. Ωστόσο, μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής οδήγησε την Επιτροπή να δεσμευθεί για τη διατήρηση του προγράμματος «Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus» — ενός εργαλείου που στηρίζει την απασχόληση και την κατάρτιση — στην επερχόμενη πρόταση για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
«Η σταθερότητα της οικογένειας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών» απέφερε «μια σημαντική νίκη για τους πολίτες σε όλη την Ευρώπη», δήλωσε εκπρόσωπος της ομάδας. Αλλά από την άλλη όχθη, ο εισηγητής προϋπολογισμού του ΕΛΚ, Ζίγκφριντ Μουρεσάν, σχολίασε απαξιωτικά. Αυτή ήταν η βασική απαίτηση των Σοσιαλιστών, είπε, και θα περνούσε ούτως ή άλλως, ανεξαρτήτως της σημερινής ψήφου. Το αποτέλεσμα: Οι Σοσιαλιστές θα καταψηφίσουν την πρόταση δυσπιστίας, όπως επιβεβαίωσε εκπρόσωπός τους.
Με τους Σοσιαλιστές πίσω στο «στρατόπεδο», οι Φιλελεύθεροι του Renew ακολούθησαν και δήλωσαν ότι θα απορρίψουν την πρόταση μομφής— «πολλοί με βαριά καρδιά», όπως σημείωσε εκπρόσωπός τους: «Αλλά αυτή δεν είναι στιγμή να παίζουμε το παιχνίδι της ακροδεξιάς εις βάρος της Ευρώπης.» Οι Πράσινοι επίσης αναμένεται να συνταχθούν.
Η πρόταση μομφής που θα τεθεί σε ψηφοφορία κατά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποκρυσταλλώνει τη διογκούμενη πολιτική αντίθεση προς μία πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία έχει στραφεί δεξιότερα και βρίσκεται όλο και συχνότερα σε σύγκρουση με δύο από τις βασικές πολιτικές ομάδες που την ανέδειξαν στην εξουσία, σχολιάζει το Politico.
Το ίδιο το γεγονός ότι υποχρεώθηκε να εμφανιστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να απολογηθεί για τη διαχείριση των αγορών εμβολίων κατά την πανδημία — το σκάνδαλο που έγινε γνωστό ως «Pfizergate» — αποτελεί ένα ιδιαίτερα αρνητικό ορόσημο για την 66χρονη Λάιεν, η οποία έως σήμερα είχε καταφέρει να διατηρεί απόσταση από την καθημερινή πολιτική αντιπαράθεση.
Μνήμες από την πρόταση μομφής κατά της Κομισιόν του Ζακ Σαντέρ το 1999
Την Πέμπτη, οι ευρωβουλευτές συνεδριάζουν στο Στρασβούργο για να ψηφίσουν επί πρότασης μομφής που κατέθεσαν ακροδεξιοί πολιτικοί. Θεωρητικά —και μόνο θεωρητικά— η φον ντερ Λάιεν κινδυνεύει να αναγκαστεί σε παραίτηση. Κάτι τέτοιο θα συνεπαγόταν και την κατάρρευση ολόκληρης της Επιτροπής της.
Με αυτή την έννοια, το διακύβευμα θυμίζει την πρόταση μομφής κατά της Επιτροπής Ζακ Σαντέρ το 1999. Η πρόταση εκείνη απέτυχε, όμως ο Σαντέρ και η ομάδα του εξαναγκάστηκαν σε παραίτηση λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές απέσυραν επισήμως τη στήριξή τους.
Η εκδοχή του 2025 θυμίζει αμυδρά εκείνη την περίοδο: ένα κεντροαριστερό κόμμα βρίσκεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με την πρόεδρο της Κομισιόν και το φάντασμα ενός σκανδάλου πλανάται επάνω από τη διαδικασία.
Οι ομοιότητες, ωστόσο, δεν σημαίνουν ότι η ιστορία θα επαναληφθεί. Παρά την έντονη δυσφορία για τη δεξιά στροφή της φον ντερ Λάιεν, οι ηγεσίες των πολιτικών ομάδων Renew (φιλελεύθεροι) και Σοσιαλιστών & Δημοκρατών έχουν ήδη δηλώσει ότι δεν θα στηρίξουν την πρόταση μομφής.
Από την πλευρά του, ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του ισχυρού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (EPP) στο οποίο ανήκει και η φον ντερ Λάιεν, έχει δώσει εντολή στους ευρωβουλευτές του να παραστούν μαζικά στην ψηφοφορία, ώστε να δείξουν «ομόθυμη» στήριξη στην πρόεδρο της Επιτροπής. Δεδομένου ότι η πρόταση απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων για να περάσει, είναι στην πράξη καταδικασμένη να απορριφθεί.
Καταδικασμένη να αποτύχει αλλά ισχυρή πολιτική προειδοποίηση προς τη φον ντερ Λάιεν
Παρόλα αυτά, η ίδια η ψηφοφορία αποτελεί ισχυρή πολιτική προειδοποίηση προς τη φον ντερ Λάιεν.
Πρώτον, οι ευρωβουλευτές διαπίστωσαν πόσο εύκολο είναι να κατατεθεί μια πρόταση μομφής — απαιτούνται μόλις 72 υπογραφές. Επειδή η συγκεκριμένη προήλθε από την άκρα δεξιά, τα κεντρώα κόμματα την απέρριψαν με σχετική ευκολία, ώστε να μην προσδώσουν πολιτική νομιμοποίηση στην άκρα δεξιά, την οποία ο Βέμπερ έχει χαρακτηρίσει «μαριονέτες του [Πούτιν».
Η κατάσταση, ωστόσο, θα ήταν πολύ διαφορετική αν μια νέα πρόταση προερχόταν από απογοητευμένους Σοσιαλιστές ή Πράσινους — είτε λόγω της υπαναχώρησης της Κομισιόν σε περιβαλλοντικούς στόχους είτε εξαιτίας κάποιου νέου σκανδάλου. Ακόμη και αν δεν εξασφάλιζε πλειοψηφία δύο τρίτων, μια τέτοια πρόταση θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρό πολιτικό κόστος, αναφέρει το Politico.
Εύθραυστες συμμαχίες
Δεύτερον, ακόμη μια απειλή για τη φον ντερ Λάιεν είναι η μερική ή πλήρης απώλεια της στήριξης από τους φιλελεύθερους και τους Σοσιαλδημοκράτες. Αν και αυτό δεν θα σήμαινε αυτομάτως παραίτηση, θα περιόριζε δραστικά τη δυνατότητά της να υλοποιήσει τη νομοθετική της ατζέντα — τη στιγμή που ακόμη και ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι έχει προειδοποιήσει ότι η Ευρώπη απειλείται με «βραδεία αγωνία».
Στο θέμα της μετανάστευσης, για παράδειγμα, η Επιτροπή της φον ντερ Λάιεν οδεύει προς μετωπική σύγκρουση με το Κοινοβούλιο. Η κεντροαριστερά έχει ήδη διαμηνύσει ότι δεν προτίθεται να στηρίξει νέα οδηγία για τη διευκόλυνση των απελάσεων μεταναστών. Η σοσιαλδημοκράτισσα πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν παραδέχθηκε ότι η υιοθέτηση της λεγόμενης «οδηγίας επιστροφών» και απελάσεων θα είναι «πολύ, πολύ δύσκολη».
Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν δεν έχει περιθώρια υπαναχώρησης, καθώς τελεί υπό πίεση από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ να προχωρήσει.
Με άλλα λόγια, η πολιτική σύγκρουση που θα εκτυλιχθεί την Πέμπτη στο Στρασβούργο δεν αποτελεί το τέλος των προβλημάτων της φον ντερ Λάιεν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Ίσως να είναι απλώς η αρχή.
Τι θέλει να συζητά η φον ντερ Λάιεν: Το ημερολόγιό της είναι ενδεικτικά γεμάτο, απευθύνεται σε ενώσεις της γαλλικής και ιταλικής βιομηχανίας, συναντά τον Αμερικανό γερουσιαστή και «γεράκι» των κυρώσεων κατά της Ρωσίας Λίντσεϊ Γκρέιαμ και συμμετέχει σε συνομιλίες στη Ρώμη για τη στήριξη της Ουκρανίας. Αναμένονται ανακοινώσεις για νέες επενδύσεις.
Τι θέλει να συζητά η ακροδεξιά: Η πρόταση μομφής εστιάζει στους άτυπους χειρισμούς της φον ντερ Λάιεν για την εξασφάλιση των εμβολίων κατά της Covid. Όμως, στην πραγματικότητα, ελάχιστοι ενδιαφέρονται γι’ αυτό το θέμα — ακόμα και ο ίδιος ο εισηγητής της πρότασης, ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής και καθηγητής νομικής Γκεόργκε Πιπερέα, που δήλωσε ότι τέτοιες διαδικασίες είναι χρήσιμες για τη δημοκρατία. Η πρότασή του, είπε, «ανοίγει το κουτί της Πανδώρας» δείχνοντας ότι «είναι εφικτό». Προειδοποίησε ότι η φον ντερ Λάιεν πρέπει να περιμένει «αρκετές» ακόμη απόπειρες μομφής.
Τι συζητούν όλοι οι υπόλοιποι: Πολιτική! Οι ομάδες S&D, Renew και Πράσινοι δηλώνουν πλέον εξαντλημένοι από τον αποκλεισμό τους σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η μετανάστευση και το κλίμα, λόγω της de facto συνεργασίας του ΕΛΚ με την ακροδεξιά. Η πρόταση μομφής λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης των εντάσεων και οδήγησε, τη Δευτέρα, σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες κοινοβουλευτικές συζητήσεις των τελευταίων ετών.
Ο επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ και η φον ντερ Λάιεν στοιχημάτιζαν ότι οι άλλες ομάδες δεν θα ρίσκαραν να ευνοήσουν το αφήγημα της ακροδεξιάς. Και δικαιώθηκαν.
Ο Βέμπερ θριαμβολογεί: «Ανυπομονώ να συνεχίσουμε τη δουλειά μας με αυτήν την Επιτροπή, με αυτή την πλατφόρμα και με όλες τις δημοκρατικές δυνάμεις του Κοινοβουλίου, για να προσφέρουμε καλύτερες πολιτικές στους Ευρωπαίους πολίτες», δήλωσε ο επικεφαλής του ΕΛΚ. «Οι άκρες της άκρας δεξιάς και οι φίλοι του Πούτιν έστησαν αυτή την παγίδα για να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ. Δεν θα πέσουμε σε αυτήν.»
Η ειρωνεία, σημειώνουν πολλοί μη-ΕΛΚ ευρωβουλευτές, είναι ότι ο ίδιος ο Βέμπερ δεν διστάζει να συνεργάζεται με την ακροδεξιά όποτε τον εξυπηρετεί πολιτικά.
Άρα… τώρα είναι όλοι φίλοι;
Ας το ονομάσουμε εκεχειρία.
Ο Σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Ρενέ Ρεπασί χαρακτήρισε τη δέσμευση για το Κοινωνικό Ταμείο Plus «μεγάλη παραχώρηση», προσθέτοντας: «Νομίζω ότι κατάλαβε τελικά τι συμβαίνει στο Κοινοβούλιο και είδε την ανάγκη να αντιδράσει.»
Οι Πράσινοι θέλουν «αξιόπιστα σημάδια αλλαγής πορείας» πριν από την ομιλία για την Κατάσταση της Ένωσης το φθινόπωρο.
Η πρόεδρος των Renew Βαλερί Αγιέ ξεκαθάρισε: «Η μελλοντική μας στήριξη δεν είναι δεδομένη. Θα εξαρτηθεί αποκλειστικά από την ανταπόκριση της προέδρου στις προτεραιότητές μας.»
Η αριθμητική της σημερινής ψήφου:
- 720 ευρωβουλευτές συνολικά (με μικρές μεταβολές λόγω πρόσφατων παραιτήσεων)
- Απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων για να εγκριθεί η πρόταση
- Αν όλοι ψηφίσουν, απαιτούνται περίπου 480 ψήφοι
- Η φον ντερ Λάιεν έχει σίγουρη στήριξη από τους 188 ευρωβουλευτές του ΕΛΚ
- Μόνο με τη στήριξη του Renew, έχει ήδη πλεόνασμα 23 ψήφων
- Αν δεν προσέλθουν όλοι οι ευρωβουλευτές, η αναγκαία πλειοψηφία μειώνεται περαιτέρω
Συμπέρασμα: Η «ασφάλεια» της Επιτροπής ήταν μάλλον δεδομένη. Οι Σοσιαλιστές ή οι Πράσινοι θα μπορούσαν να απόσχουν χωρίς να υπάρξει ουσιαστικός κίνδυνος ανατροπής.
Διχασμένη και η ακροδεξιά
Ο Πιπερέα προέβλεψε ότι όλοι οι ευρωβουλευτές των Patriots for Europe και της Europe of Sovereign Nations θα στηρίξουν την πρόταση. Όσο για τη δική του ομάδα, τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR), παραδέχθηκε ότι η επικριτική στάση του Ιταλού συμπροέδρου της ομάδας, Νικόλα Προκατσίνι, ήταν «πολύ, πολύ άδικη».
Παρ’ όλα αυτά, απέκλεισε η ρουμανική του παράταξη AUR να εγκαταλείψει τον ECR για να ενταχθεί σε άλλο δεξιό μπλοκ.
Οι επόμενες μάχες
Πόσο θα κρατήσει η εύθραυστη αυτή συμφιλίωση; Οι «θεοί της πολιτικής» σκαρώνουν ήδη νέα σενάρια για κατάρρευση της εκεχειρίας. Η σκιά της Επιτροπής Σαντέρ, η οποία είχε κερδίσει ψήφο εμπιστοσύνης το 1999 αλλά κατέρρευσε λίγο μετά, πλανάται και πάλι.
Κλιματική σύγκρουση: Ο στόχος για το 2040 εξελίσσεται στο επόμενο μεγάλο τεστ για τον κεντρώο συνασπισμό και για την επιρροή της φον ντερ Λάιεν στο ίδιο της το κόμμα. Ο «πόλεμος» για την Πράσινη Συμφωνία πλησιάζει στην κρίσιμη φάση.
Την Τετάρτη το πρωί, το ΕΛΚ συντάχθηκε με την ακροδεξιά για να απορρίψει πρόταση των Πράσινων, των Renew και του S&D, που στόχευε να επιταχύνει τις διαδικασίες για τον καθορισμό του νέου στόχου.
Η ακροδεξιά πανηγυρίζει: «Άλλη μία μεγάλη νίκη», έγραψε η ευρωβουλευτής της Fidesz, Ενικό Γκιέρι. «Το ΕΛΚ πρέπει να καταλάβει ότι η μόνη του ευκαιρία να διορθώσει τα λάθη της οικονομικής πολιτικής της Ευρώπης είναι να συνεργαστεί μαζί μας.»
Η κεντρώα πτέρυγα εξοργισμένη: «Η σημερινή ψήφος δείχνει καθαρά ότι το ΕΛΚ προτιμά να συνεργάζεται με την ακροδεξιά παρά με το δημοκρατικό κέντρο», δήλωσε ο Σοσιαλιστής Τίεμο Βέλκεν. «Μόλις λίγες μέρες μετά τις παθιασμένες προειδοποιήσεις του Βέμπερ και της φον ντερ Λάιεν κατά της ακροδεξιάς, της παραδίδουν τα κλειδιά της κλιματικής πολιτικής», σχολίασε αγανακτισμένος ο ευρωβουλευτής των Renew Χέρμπεν-Γιαν Χερμπράντι.
Εν τω μεταξύ, η συνεργασία του ΕΛΚ με τους δεξιούς συνέβαλε στην αποδυνάμωση των κανόνων για την αποδάσωση.
Το επιχείρημα του ΕΛΚ: Ο επικεφαλής τους για το κλίμα Πέτερ Λίζε επιχείρησε να ρίξει τους τόνους, λέγοντας ότι το κόμμα επιδιώκει μια «ταχεία αλλά οργανωμένη» διαδικασία. Σε σημείωμα προς τους ευρωβουλευτές του, το ΕΛΚ απέρριψε την επίσπευση αλλά άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να την υποστηρίξει «σε μεταγενέστερο στάδιο».
Η φον ντερ Λάιεν απέναντι στον Βέμπερ
Αν ο νέος στόχος καθυστερήσει ή αποδυναμωθεί, θα πρόκειται για μεγάλη ήττα για την πρόεδρο της Επιτροπής — η οποία μόλις πρόσφατα απέρριψε πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν για «πάγωμα» της πράσινης πολιτικής.
Διχασμένο ΕΛΚ: «Στις συναντήσεις μας επικρατεί πάντα κριτική — ότι η Ούρσουλα δεν κατάλαβε τίποτα, δεν άλλαξε τίποτα — κάτι που προφανώς δεν είναι αλήθεια», δήλωσε αξιωματούχος του ΕΛΚ. «Ο Μάνφρεντ λέει πάντα ότι είμαστε φιλόδοξοι αλλά ρεαλιστές. Τι σημαίνει αυτό όμως, δεν είναι πάντα σαφές».
