Την 1η Ιανουαρίου 2026, η Βουλγαρία θα έχει επίσημο νόμισμα το ευρώ. Το πράσινο φως δόθηκε την περασμένη Τρίτη από το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (ECOFIN). Θετική ψήφος και στο Ευρωκοινοβούλιο. Υπέρ ψήφισαν 531, κατά 69 και είχαμε 79 αποχές. Μια βαλκανική χώρα εντάσσεται στο σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ενίσχυση του ευρώ αλλά και την οικονομική θωράκιση της γειτονικής μας χώρας. Στην εξέλιξη αυτή έβαλε το χέρι της και η… Ελλάδα. Η κρίση χρέους που συγκλόνισε τη χώρα μας, ήταν μέχρι πρόσφατα βασικός αποτρεπτικός παράγοντας για να κάνουν οι Βρυξέλλες ανάλογα νομισματικά ανοίγματα. Ωστόσο, το ξεπέρασμα της κρίσης και η ανάνηψη της ελληνικής οικονομίας λειτούργησαν καταλυτικά όχι μόνο για την Βουλγαρία αλλά και την Κροατία, που υιοθέτησε το ευρώ το 2023. Βέβαια το ευρώ στην Βουλγαρία ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο ενδιαφέροντος σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις στο οικονομικό πεδίο και για τη χώρα μας.
Σε άλλες εποχές, μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε είδηση πρώτης γραμμής για τα τεκταινόμενα στο σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Δεν είναι και λίγο η ζώνη του ευρώ να αποκτά το 21ο μέλος της. Ωστόσο, η εξέλιξη πέρασε στα «ψιλά» της επικαιρότητας, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Όλα επισκιάζονται από τις δραματικές γεωπολιτικές εξελίξεις, με την Ευρώπη ανάμεσα στις ασφυκτικές πιέσεις των ΗΠΑ για τους δασμούς και το πρεσάρισμα της Κίνας, με την αδύναμη παρουσία της στην κρίση της Μέσης Ανατολής, με την ανοιχτή πληγή στο Ουκρανικό και, εσχάτως, με την για πολλοστή φορά αναζωπύρωση του μεταναστευτικού, καθώς αποφασιστικές λύσεις δεν διαφαίνονται στον ορίζοντα. Ήδη η χώρα μας δοκιμάζεται από ένα νέο κύμα παράνομης εισόδου μεταναστών, αυτή τη φορά μέσω της Κρήτης. Ναι, το πρόβλημα παραμένει οξύ, με την ηγεσία της Ε.Ε. να αναζητεί ακόμα μέτρα διαχείρισης της μεταναστευτικής κρίσης. Μάλιστα, το πρόβλημα εκδηλώνεται με τη χειρότερη μορφή του: την εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών ροών…
Έτσι, αντί να αξιολογούμε τις θετικές εξελίξεις, είμαστε αντιμέτωποι με ένα νέο κύμα ευρωσκεπτικισμού. Στη χώρα μας, αυτό είναι πιο έντονο-απότοκος και της εποχής των μνημονίων. Δεν «μετράει» ακόμα και το γεγονός ότι παρά τα προβλήματα, οι θεσμοί στην Ε.Ε. σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τη Δικαιοσύνη και την αντιμετώπιση της διαφθοράς, παράγουν έργο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι ενέργειες της Ευρωπαίας εισαγγελέως για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ. Οι αποκαλύψεις δεν έγιναν από πρωτοβουλίες εντός των συνόρων ή από ερευνητική δημοσιογραφία. Έγιναν, με την ευρύτερη έννοια, με θεσμικό τρόπο από την Ε.Ε. Μάλιστα, στις ενέργειες αυτές στηρίζονται ακόμα και οι εγχώριοι σφοδροί πολέμιοι των Βρυξελλών για να κλιμακώσουν την κριτική τους στην κυβέρνηση για την ολιγωρία της. Εννοείται πως υπάρχουν και άλλες σημαντικές παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες, αθέατες αλλά σημαντικές από κάθε άποψη, για πλευρές της διαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, για την καλύτερη λειτουργία της Δικαιοσύνης, για την ενίσχυση του κράτους δικαίου. Και λοιπόν;
Αν υπάρχει ένα βαρόμετρο για όλα αυτά, είναι κυρίως τι πιστεύουν οι νέοι για τις τύχες της Ε.Ε. Σύμφωνα με έρευνα τον περασμένο Μάιο με 6.700 νέους 15 έως 25 ετών σε επτά χώρες-μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- είχαμε ανάγλυφες τις αντιφάσεις για το μέλλον της Ε.Ε. Πρώτα τα καλά νέα: Οι περισσότεροι νέοι Ευρωπαίοι εξέφρασαν την ελπίδα για τις δυνατότητες της ΕΕ και δύο στους τρεις υποστήριξαν συντριπτικά την παραμονή της χώρας τους στο ευρωπαϊκό μπλοκ. Ακόμη, η πλειοψηφία της γενιάς Ζ της Ευρώπης – 57% – προτιμά τη δημοκρατία από οποιαδήποτε άλλη μορφή διακυβέρνησης (με μειωμένα όμως ποσοστά στήριξης). Όμως, ταυτόχρονα, περισσότεροι από τους μισούς – 53% – είπαν ότι νοιώθουν πως η ΕΕ είναι υπερβολικά επικεντρωμένη σε λεπτομέρειες και ασήμαντα ζητήματα. Κι ακόμη: οι νέοι σε ποσοστό 48% δήλωσαν ότι ανησυχούν ότι το δημοκρατικό σύστημα στη χώρα τους κινδυνεύει.
Έχουν βάση οι ανησυχίες αυτές; Έχουν και υπογραμμίζουν το πολιτικό έλλειμμα που θέτει σε κίνδυνο ακόμα και τα «κεκτημένα». Ναι, η Βουλγαρία μπαίνει στο ευρώ, το οποίο όμως δέχεται ασφυκτικές πιέσεις από τις ΗΠΑ και ροκανίζεται από την πολιτική του Πεκίνου. Ναι, η Ευρώπη είναι πόλος έλξης για χιλιάδες κατατρεγμένους, αλλά η Ε.Ε. αναζητεί με το φανάρι αποτελεσματικές λύσεις, που μπορούν να έρθουν too little, too late. Ναι, κάποιοι θεσμοί λειτουργούν αλλά αυτό δεν αρκεί για να εμπεδωθεί στους πολίτες ότι δεν κινδυνεύει το δημοκρατικό σύστημα.
Γι’ αυτό και οι έως τώρα όποιες επιτυχίες δεν αποτελούν ικανή και αναγκαία συνθήκη για μια φυγή προς τα εμπρός για την Ε.Ε. Το έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας, οι αντιθέσεις μεταξύ των χωρών-μελών που βαθαίνουν, η ενίσχυση ακραίων δυνάμεων και του λαϊκισμού υψώνουν φράγμα για μια μεταρρύθμιση-σοκ, που χρειάζεται η Ευρώπη για να αναγεννηθεί.
