Σκληρό παζάρι ΗΠΑ-Ευρώπης στη σκιά του τελεσιγράφου Τραμπ για δασμούς 30%

Πολλά τα κομμάτια στη σκακιέρα των δασμών: ο απρόβλεπτος Τραμπ, η ευρωπαϊκή οικονομία, οι Big Tech, αλλά κυρίως... η Ουκρανία

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Ντόναλντ Τραμπ ©  EPA/STEFAN WERMUTH

Εφόσον η Ευρώπη είχε ήδη κάνει σημαντικές υποχωρήσεις στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τον Ντόναλντ Τραμπ για τους τελωνειακούς δασμούς, ήταν αναμενόμενο η αιφνιδιαστική απειλή από τον Αμερικανό πρόεδρο το Σάββατο να επιβάλει επιπλέον φόρο 30% στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να αποτελέσει ισχυρό πλήγμα για την ψυχολογία των Ευρωπαίων. Όμως, όπως σχολιάζει ο Guardian, «το να προσπαθεί κανείς να προβλέψει τις κινήσεις του Ντόναλντ Τραμπ είναι μάταιο».

Σύμφωνα με διπλωμάτες, η ΕΕ αναγκάστηκε να παραμερίσει τα οικονομικά της συμφέροντα, προκειμένου να διασφαλίσει την ευρύτερη στρατηγική ασφάλειας και άμυνας στην ήπειρο. Αν ανατρέξουμε στις εξελίξεις των τριών τελευταίων εβδομάδων, έως τα μέσα Ιουνίου, θα δούμε ότι το μπλοκ προσέγγιζε τις συνομιλίες από θέση ισχύος, προβάλλοντας τη μεγάλη οικονομική του επιρροή. Οι διαπραγματεύσεις αφορούσαν εμπορικές σχέσεις αξίας 1,4 δισ. ευρώ με έναν από τους βασικούς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μάλιστα επέκριναν δημόσια τη στάση του νέου Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ, υποστηρίζοντας πως η εμπορική συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου με τις ΗΠΑ -η οποία καλύπτει μόνο ορισμένα προϊόντα, όπως αυτοκίνητα, βοδινό κρέας και ανταλλακτικά αεροσκαφών- ήταν πολύ περιορισμένη. Κάποιοι αμφισβήτησαν ακόμη και τη νομική της εγκυρότητα, ενώ δήλωσαν κατηγορηματικά ότι η ΕΕ δεν πρόκειται να δεχτεί μια τόσο φτωχή συμφωνία.

Ένας διπλωμάτης περιέγραψε την ευρωπαϊκή προσέγγιση ως κάτι ανάμεσα στην ήπια στάση του Ηνωμένου Βασιλείου και την επιθετική πολιτική της Κίνας. Ένας άλλος προειδοποίησε πως αν η Ευρώπη δεν αντιταχθεί στον Τραμπ και δεν υπερασπιστεί το διεθνές νομικό πλαίσιο, τότε η αξιοπιστία του ίδιου του συστήματος τίθεται υπό αμφισβήτηση, με επιπτώσεις που μπορεί να πλήξουν τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, την ελευθερία του λόγου και τη δημόσια πρόνοια.

Η ρητορική της ΕΕ περιλάμβανε ακόμα και απειλές για φορολόγηση μεγάλων αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας όπως το Χ (Twitter), η Google και η Microsoft, καθώς και αυξημένους δασμούς σε προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα και το αλκοόλ, γνωστά «όπλα» σε έναν εμπορικό πόλεμο.

Ωστόσο, την τελευταία εβδομάδα η στάση της ΕΕ άλλαξε. Οι Βρυξέλλες στράφηκαν σε μια συμφωνία περιορισμένης εμβέλειας, παρόμοια με αυτή της Βρετανίας, με την ελπίδα να απαλλαγούν από βαρείς αμερικανικούς δασμούς, όπως 27,5% στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα και 50% στις εισαγωγές χάλυβα. Σε αντάλλαγμα, το μπλοκ πρότεινε έναν δασμό 10% σε μεγάλο μέρος των αμερικανικών εξαγωγών. Η πρόταση κατατέθηκε και έκτοτε η ΕΕ αναμένει την απάντηση του Τραμπ.

Τι προκάλεσε αυτή τη στροφή; Μια λέξη: Ρωσία

Όπως παραδέχθηκε Ευρωπαίος διπλωμάτης, η Σύνοδος του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο έφερε στην επιφάνεια μια σκληρή πραγματικότητα: η ΕΕ χρειάζεται τουλάχιστον πέντε με 10 χρόνια για να αποκτήσει τις απαραίτητες στρατιωτικές δυνατότητες (σε επίπεδο εξοπλισμού, πληροφορίας και άμυνας) ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί αυτόνομα σε ενδεχόμενη απειλή, υπογραμμίζει στην ανάλυσή του ο Guardian.

Μερικοί ενοχλήθηκαν από την υπερβολική ευγένεια και εξάρτηση προς τις ΗΠΑ, με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ να αποκαλεί τον Τραμπ «Μπαμπά». Όμως, όπως εξήγησε άλλος διπλωμάτης: «Πετύχαμε τον βασικό μας στόχο. Ο Τραμπ συνεχίζει να στηρίζει την Ουκρανία με όπλα».

Ένας ακόμα επεσήμανε πως, σε αντίθεση με την Ιαπωνία, η ΕΕ δεν μπορεί να πιέζει σκληρά διότι εξαρτάται στρατιωτικά από τις ΗΠΑ.

Σχολιάζοντας τη στροφή στις διαπραγματεύσεις, ένας Βέλγος διπλωμάτης δήλωσε: «Οι διαπραγματεύσεις αυτές ήταν εξαιρετικά απαιτητικές. Δεν είναι δυνατό να τις εξετάζουμε απομονωμένα. Αφορούν το σύνολο των σχέσεων μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, από το εμπόριο μέχρι την ασφάλεια και την υποστήριξη στην Ουκρανία. Υπάρχει το άμεσο συμφέρον και το μακροπρόθεσμο όφελος. Στην ΕΕ προσπαθούμε να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στις βραχυπρόθεσμες θυσίες και την αποφυγή μεγαλύτερων προβλημάτων στο μέλλον».

Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες αναγνώρισαν ότι ακόμη και η περιορισμένη συμφωνία που πρότειναν ήταν σημαντική παραχώρηση. Τώρα όμως, με τη νέα απειλή του Τραμπ για δασμούς 30%, όλα ανατρέπονται. Ένα τέτοιο ποσοστό είναι βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει εμπορικό πόλεμο. Ακόμη και οι μισοί δασμοί, στο 15%, θεωρείται ήδη εξαιρετικά δύσκολο να απορροφηθούν από την ευρωπαϊκή οικονομία.

Τη Δευτέρα, οι υπουργοί Εμπορίου της ΕΕ θα συνεδριάσουν στις Βρυξέλλες, λίγες ώρες πριν λήξει η παύση των δικών τους αντίμετρων προς τις ΗΠΑ, υπενθυμίζει ο Guardian. Είναι πολύ πιθανό, χώρες όπως η Γαλλία να πιέσουν για στροφή προς πιο σκληρή στάση απέναντι στην Ουάσινγκτον.