Οι αξιωματούχοι της ΕΕ πέρασαν την τελευταία εβδομάδα δουλεύοντας ένα σχέδιο για να απαντήσουν στις ΗΠΑ για τους δασμούς που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ, προετοιμάζοντας το έδαφος για την επιβολή δασμών σε αμερικανικές εισαγωγές αξίας άνω των 100 δισ. δολαρίων, σε περίπτωση που αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις για μια νέα εμπορική συμφωνία.
Όμως ένα ερώτημα πλανάται πάνω από αυτή την προσπάθεια, σημειώνουν οι NYT. «Αν φτάσουν τα πράγματα εκεί, θα το κάνουν;» αναρωτήθηκε η Frances Burwell, συνεργάτιδα του Κέντρου Ευρώπης του ερευνητικού οργανισμού Atlantic Council.
Αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν περάσει μήνες προετοιμάζοντας αντίποινα, μόνο και μόνο για να τα αναβάλουν προτιμώντας τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Τον Απρίλιο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ένωσης ενέκριναν ένα σχέδιο για την επιβολή δασμών σε αμερικανικά αγαθά αξίας 21 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το σχέδιο ανεστάλη απότομα ως ένδειξη καλής θέλησης, όταν ο Τραμπ έκανε στροφή την τελευταία στιγμή και ανέστειλε κάποιους επώδυνους, γενικευμένους δασμούς. Ο στόχος ήταν η διαπραγμάτευση. Καμία συμφωνία όμως δεν επετεύχθη.
Αντίθετα, ο Τραμπ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι σκοπεύει να επιβάλει δασμούς 30% στην Ένωση από την 1η Αυγούστου. Μετά την ανακοίνωση αυτή, οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. αποφάσισαν να αναβάλουν και πάλι το πρώτο πακέτο των αντιποίνων — που είχε ήδη ανασταλεί μέχρι τις 14 Ιουλίου — ώστε να αφήσουν περιθώριο για περαιτέρω συνομιλίες. Ωστόσο, επανέλαβαν με έμφαση τη δέσμευσή τους να απαντήσουν δυναμικά, αν χρειαστεί.
Οι εμπορικοί αξιωματούχοι της Ε.Ε. ολοκληρώνουν τώρα μια δεύτερη λίστα δασμών, η οποία στοχεύει σε ακόμα μεγαλύτερο αριθμό αμερικανικών προϊόντων, συνολικής αξίας 72 δισ. ευρώ. Η τελική εκδοχή της λίστας εστάλη στα κράτη-μέλη τη Δευτέρα, σύμφωνα με διπλωμάτες που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας στους NYT. Οι εθνικοί εκπρόσωποι δεν έχουν ακόμη ψηφίσει επί της λίστας.
Δασμοί Τραμπ: Προτιμούν τις συζητήσεις oι Ευρωπαίοι, αλλά κλιμακώνουν τη ρητορική
Αυτή η προσπάθεια προετοιμασίας για αντίποινα βασίζεται σε μια δυσάρεστη πραγματικότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτιμά να επιτύχει μια διαπραγματευτική λύση και να αποφύγει έναν επώδυνο και μακροχρόνιο εμπορικό πόλεμο, αλλά υπάρχει πάντα η πιθανότητα αποτυχίας των συνομιλιών. Η δύναμη, όπως επισημαίνουν πολλοί πολιτικοί και υπουργοί, φαίνεται να είναι η μόνη «γλώσσα διαπραγμάτευσης» που καταλαβαίνει ο Τραμπ.
Είναι αναγκαίο να «δείξουμε την πυγμή μας», δήλωσε τη Δευτέρα ο Δανός υπουργός Εξωτερικών, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν. «Αν θέλεις ειρήνη, πρέπει να προετοιμαστείς για πόλεμο — και νομίζω ότι βρισκόμαστε ακριβώς εκεί.»
Ο Μάρος Σέφκοβιτς, επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε., δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι υπουργοί έχουν γίνει πιο αποφασιστικοί ως προς την ανάγκη να απαντήσουν δυναμικά, αν δεν επιτευχθεί μια διαπραγματευτική λύση. Ο Σέφκοβιτς έχει ταξιδέψει επανειλημμένα στην Ουάσινγκτον και έχει πραγματοποιήσει τακτικές συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εμπορίου, Χάουαρντ Λούτνικ, σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία. Ήταν σαφές από τη μεριά του ότι θεωρούσε πως βρισκόταν κοντά σε μια συμφωνία — μέχρι που η κατάσταση ανατράπηκε όταν ο κ. Τραμπ απείλησε την περασμένη εβδομάδα με την επιβολή δασμών 30%. «Πρέπει να προστατεύσουμε τις θέσεις εργασίας, πρέπει να προστατεύσουμε τις επιχειρήσεις», δήλωσε ο Σέφκοβιτς σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα.
Γιατί τα αντίποινα δεν είναι εύκολη απόφαση
Ωστόσο, η εφαρμογή του σχεδίου για αντίποινα δεν είναι μια εύκολη απόφαση, παρατηρούν οι NYT. Η επιβολή δασμών σε αμερικανικά προϊόντα όπως η σόγια, οι τσάντες, τα μηχανήματα και άλλα αγαθά θα καθιστούσε αυτά τα προϊόντα πιο ακριβά για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, οι συζητήσεις για το ποια προϊόντα πρέπει να στοχεύσει η Ε.Ε. ήταν έντονες.
Οι δασμοί που είχαν ετοιμαστεί και παραλίγο να τεθούν σε ισχύ τον Απρίλιο μπορούν να εφαρμοστούν πολύ γρήγορα, καθώς έχουν ήδη οριστικοποιηθεί και δεν υπόκεινται πλέον σε συζήτηση. Ωστόσο, εξαρχής θεωρήθηκαν μόνο ως ένα πρώτο βήμα: αγαθά αξίας 21 δισ. ευρώ δεν είναι πολλά στο πλαίσιο μιας διατλαντικής εμπορικής σχέσης ύψους 1,6 τρισ. ευρώ. «Θα συνεχίσουμε να προετοιμάζουμε περαιτέρω αντίμετρα, ώστε να είμαστε πλήρως έτοιμοι», δήλωσε την Κυριακή η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει ακόμη να ψηφίσουν για να εγκρίνουν το δεύτερο πακέτο προτεινόμενων δασμών, που αφορά προϊόντα αξίας 72 δισ. ευρώ. Η λίστα αρχικά περιλάμβανε προϊόντα αξίας 95 δισ. ευρώ, αλλά περιορίστηκε μετά από σχόλια και πιέσεις από διάφορους φορείς.
Στη συνέχεια, οι αξιωματούχοι θα μπορούσαν να εξετάσουν τη χρήση ενός νέου εργαλείου, του λεγόμενου «μηχανισμού κατά του εξαναγκασμού» (anti-coercion instrument), για να στοχεύσουν μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες ή άλλες αμερικανικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, επιβάλλοντας περιορισμούς στο εμπόριο ή στις επενδύσεις τους. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να πλήξει οικονομικά τις αμερικανικές επιχειρήσεις, αλλά επειδή θα ήταν εξαιρετικά επώδυνη και θα ενείχε τον κίνδυνο περαιτέρω κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου, αποκαλείται μερικές φορές στις Βρυξέλλες ως η «πυρηνική επιλογή».
«Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν την Κυριακή, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τη χρήση αυτού του εργαλείου. «Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Τώρα είναι η ώρα των διαπραγματεύσεων». Η Ευρώπη εξακολουθεί να προσπαθεί να μιλήσει με ήπιο τόνο, υπενθυμίζοντας όμως στον κόσμο ότι κρατά στα χέρια της αρκετά μεγάλα «ραβδιά». Η Ευρώπη θα προτιμούσε να μη χρησιμοποιήσει αυτά τα «ραβδιά».
Το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να χάσουν κάθε μέτρο
Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι μπορεί να επιτευχθεί μια διαπραγματευτική συμφωνία τις επόμενες εβδομάδες και ότι οι απειλούμενοι δασμοί ύψους 30% δεν θα τεθούν ποτέ σε ισχύ. Οι δασμοί πλήττουν τους καταναλωτές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, υποστηρίζουν. Με αυτή τη λογική, λένε, η καθυστέρηση των αντιποίνων αποτελεί ένδειξη λογικής, όχι δειλίας.
«Δεν νομίζω ότι πρόκειται για αδυναμία», δήλωσε ο Δανός υπουργός Εξωτερικών, Ράσμουσεν. «Είναι ένα σαφές μήνυμα ότι δεν θέλουμε να κλιμακώσουμε την κατάσταση.» Η προσπάθεια να διατηρηθεί καλή θέληση και η ελπίδα για το καλύτερο δεν έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής μια επιτυχημένη στρατηγική.
Ωστόσο, «το κατώφλι αντοχής στον πόνο είναι αρκετά υψηλό», για να αποφασίσει η Ευρώπη να απαντήσει με αντίποινα, δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθυντής Ευρώπης της Eurasia Group. Ο κ. Rahman πρόσθεσε ότι τα πράγματα θα πρέπει να πάνε πολύ άσχημα — με έναν γενικευμένο δασμό της τάξης του 15% και επιπλέον χρεώσεις σε συγκεκριμένους τομείς — για να απαντήσει η Ευρώπη. Οι αξιωματούχοι θα θελήσουν να αποφύγουν να εξοργίσουν την κυβέρνηση Τραμπ, ειδικά σε μια περίοδο που η Ένωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη στήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία. «Οι Αμερικανοί θα πρέπει πραγματικά να χάσουν κάθε μέτρο για να απαντήσουν οι Ευρωπαίοι», είπε.
Ωστόσο, αν ο κ. Τραμπ υλοποιήσει την τελευταία του απειλή, αυτό θα ωθήσει την Ένωση οριστικά στο σημείο χωρίς επιστροφή, προέβλεψε ο Ignacio García Bercero, πρώην αξιωματούχος εμπορίου της Ε.Ε. και νυν συνεργάτης του οικονομικού think tank Bruegel. «Ένας δασμός 30% δεν θα άφηνε άλλη επιλογή πέρα από την ανταπόδοση», είπε.
