Η πρόσφατη εμπορική συμφωνία ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία, που ανακοινώθηκε στις 23 Ιουλίου 2025, χαρακτηρίστηκε από αρκετούς αναλυτές ως μία εξέλιξη που «απέτρεψε τα χειρότερα» για την παγκόσμια οικονομία. Τι εννοούμε, όμως, όταν λέμε ότι αποφεύχθηκαν τα χειρότερα; Και γιατί αυτή η συμφωνία έχει τόσο μεγάλη σημασία;
Η συμφωνία έχει μεγάλη σημασία διότι απαντά θετικά στη διεθνή ανησυχία που είχε προκληθεί από την εμπορική στρατηγική των ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες, υπό την πίεση της κυβέρνησης Τραμπ. Η αμερικανική κυβέρνηση είχε απειλήσει με γενικευμένους δασμούς έως και 30% όχι μόνο κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της Ιαπωνίας — ενός εκ των βασικότερων εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να βάλει φωτιά στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, να πυροδοτήσει ανατιμήσεις σε βασικά προϊόντα, και να επιδεινώσει τις συνθήκες αστάθειας στις διεθνείς αγορές.
Συμφώνησαν σε δασμούς χαμηλότερους του αναμενόμενου
Η τελική συμφωνία, αν και δεν είναι ιδανική για καμία από τις δύο πλευρές, πέτυχε να συγκρατήσει τις εμπορικές εντάσεις. Οι ΗΠΑ συμφώνησαν σε δασμούς χαμηλότερους του αναμενόμενου, με τον πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα να είναι το 15% στα ιαπωνικά αυτοκίνητα — σαφώς λιγότερο από το 25% που αρχικά είχε ανακοινωθεί. Επίσης, επιτεύχθηκαν «καλές» συμφωνίες για άλλους τομείς όπως τα ηλεκτρονικά, τα φαρμακευτικά προϊόντα και το αγροτικό εμπόριο, ενώ διατηρήθηκαν κάποια στρατηγικά «παράθυρα» για περαιτέρω διαπραγμάτευση.
Για την παγκόσμια οικονομία, αυτή η συμφωνία λειτουργεί σαν βαλβίδα αποσυμπίεσης. Απομακρύνει προσωρινά τον κίνδυνο ενός εκτεταμένου εμπορικού πολέμου που θα μπορούσε να συμπαρασύρει και άλλες μεγάλες οικονομίες, όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Κίνα.
Παράλληλα, στέλνει ένα μήνυμα ότι, έστω και υπό πίεση, οι μεγάλες δυνάμεις μπορούν ακόμα να καταλήξουν σε πολιτικές λύσεις αντί για σύγκρουση.
Η οικονομία της Ιαπωνίας, που βασίζεται έντονα στις εξαγωγές, απέφυγε μια κρίση εμπιστοσύνης που θα μπορούσε να πλήξει τόσο τις βιομηχανίες της όσο και το νόμισμά της. Η αμερικανική πλευρά, από την άλλη, διατήρησε την εικόνα μιας κυβέρνησης που διαπραγματεύεται «σκληρά» χωρίς να οδηγηθεί σε πλήρη ρήξη με έναν βασικό σύμμαχο και εμπορικό εταίρο.
Αντιδρούν θετικά οι αγορές στη συμφωνία
Το ότι η συμφωνία χαρακτηρίστηκε ως «διάσωση της παγκόσμιας οικονομίας» δεν είναι υπερβολή. Οι αγορές αντέδρασαν θετικά — το γιεν σταθεροποιήθηκε, οι δείκτες στην Ασία και τη Wall Street κατέγραψαν ήπιες αυξήσεις, και ο κίνδυνος αλυσιδωτών αντιποίνων υποχώρησε.
Βέβαια, κανείς δεν πανηγυρίζει. Το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα παραμένει εύθραυστο, καθώς η μονομερής πολιτική των δασμών δεν έχει εξαλειφθεί, και η Ευρώπη βρίσκεται ήδη στο στόχαστρο της επόμενης σύγκρουσης. Ωστόσο, η συμφωνία ΗΠΑ-Ιαπωνίας υπενθυμίζει ότι η διπλωματία μπορεί ακόμη να λειτουργήσει, όταν το κόστος της σύγκρουσης υπερβαίνει το πολιτικό όφελος της αντιπαράθεσης.
Σε μια εποχή αυξανόμενης οικονομικής αβεβαιότητας, η επιτυχία αυτής της συμφωνίας αποτελεί —τουλάχιστον προς το παρόν— ένα σημάδι σταθερότητας.
