Τον Απρίλιο ο Ντόναλντ Τραμπ αιφνιδίασε τον κόσμο, ανακοινώνοντας μαζικούς εισαγωγικούς δασμούς. Αν και οι αρχικές αντιδράσεις προκάλεσαν παγκόσμιο πανικό στις αγορές, τέσσερις μήνες μετά, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ προβάλλει τη στρατηγική του σαν μια τεράστια επιτυχία. Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ θα ωφεληθούν από αυξημένα έσοδα, αναζωπύρωση της βιομηχανίας και εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε ξένες επενδύσεις. Ωστόσο, το αν όλα αυτά θα αποδώσουν παραμένει ερωτηματικό.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ένα ήπιο ρεύμα σκεπτικισμού απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο έχει πλέον μετατραπεί σε παγκόσμιο κύμα. Αν και μέχρι στιγμής η αναταραχή στις αγορές δεν ήταν καταστροφική, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αρχίζουν να διαφαίνονται.
Δασμοί στους πάντες και τα πάντα
Η 1η Αυγούστου είχε χαρακτηριστεί ως καταληκτική ημερομηνία για νέες εμπορικές συμφωνίες. Όμως μέχρι το τέλος Ιουλίου ο Τραμπ είχε υπογράψει μόλις 12 συμφωνίες -κάποιες τόσο πρόχειρες ώστε να χωρούν σε… δύο σελίδες.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν από τις πρώτες χώρες που συμφώνησαν, με δασμούς 10% σε πολλά προϊόντα -πολύ χαμηλότερους από το 15% που επιβλήθηκε στην ΕΕ και την Ιαπωνία.
Κράτη όπως η Νότια Κορέα, το Πακιστάν και η Καμπότζη αποδέχθηκαν συμφωνίες -ή απλώς υπέστησαν προεδρικά διατάγματα. Το 90% των εισαγωγών προς τις ΗΠΑ καλύπτεται πλέον από συμφωνίες ή εντολές.
Ανακούφιση… αλλά και προβληματισμός
Τα χειρότερα σενάρια -ύφεση, ακραίοι δασμοί, αποσταθεροποίηση- δεν επαληθεύτηκαν. Όμως η νέα πραγματικότητα έρχεται μαζί με αυξημένο κόστος.
Οι επιχειρήσεις πλέον γνωρίζουν τους δασμούς που θα πληρώσουν και μπορούν να προσαρμόσουν την τιμολογιακή τους πολιτική. Το χρηματιστήριο των ΗΠΑ έχει ανακάμψει. Δεν είναι όμως όλα τόσο απλά.
Οι δασμοί είναι πλέον πιο υψηλοί και πιο διαδεδομένοι. Κατά μέσο όρο έχουν εκτοξευθεί από το 2% στο 17%. Αυτό σημαίνει υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές και χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα.
Κερδισμένοι και χαμένοι
Η Ινδία αντιμετωπίζει δασμούς άνω του 25%, όμως οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ της εκτιμάται ότι θα είναι μικρές. Για τη Γερμανία, όμως, η ιστορία είναι διαφορετική: Οι δασμοί 15% σε αυτοκίνητα μπορεί να μειώσουν την ανάπτυξη κατά μισή ποσοστιαία μονάδα.
Η Apple μετέφερε μέρος της παραγωγής της στην Ινδία, που πλέον είναι ο πρώτος προμηθευτής smartphones στις ΗΠΑ. Όμως χώρες όπως το Βιετνάμ και οι Φιλιππίνες -με χαμηλότερους δασμούς- ίσως αποσπάσουν μερίδια αγοράς.
Πολιτικό ρίσκο για τον Τραμπ
Τα έσοδα για τις ΗΠΑ από δασμούς αυξήθηκαν σημαντικά: πάνω από 100 δισ. δολάρια φέτος, δηλαδή το 5% των συνολικών εσόδων του κράτους (από 2% προηγουμένως). Αλλά οι Αμερικανοί καταναλωτές νιώθουν ήδη τις επιπτώσεις. Μεγάλες εταιρείες, όπως η Unilever και η Adidas, προειδοποιούν για αυξήσεις τιμών.
Η κυβέρνηση εξετάζει να μοιράσει κοινωνικές επιταγές ανακούφισης για τα χαμηλά εισοδήματα -μια παραδοχή ότι τα νέα μέτρα πλήττουν τη βάση των ψηφοφόρων του Τραμπ.
Συμφωνίες στον αέρα και το μεγάλο ερωτηματικό της Κίνας
Πολλές από τις συμφωνίες παραμένουν προφορικές. Ο Καναδάς και η Ταϊβάν ακόμα διαπραγματεύονται. Η Κίνα -το «μεγάλο αγκάθι»- παραμένει εκτός κάδρου προς το παρόν.
Η μεγάλη υπόσχεση του Τραμπ -επιστροφή εργοστασίων και θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ- φαίνεται δύσκολο να υλοποιηθεί.
Πολλοί πρώην εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, όπως η ΕΕ και ο Καναδάς, αναζητούν πλέον άλλες συμμαχίες -ίσως πιο σταθερές και προβλέψιμες.
Το κόστος του «America First» δίκοπο μαχαίρι
Η Αμερική εξακολουθεί να επωφελείται από τη θέση της στο κέντρο της παγκόσμιας εμπορικής τάξης. Όμως εάν οι δασμοί προκαλέσουν βαθύτερες ανακατατάξεις, οι συνέπειες ενδέχεται να μην είναι υπέρ της.
Οι ψηφοφόροι του Τραμπ ίσως βρεθούν αντιμέτωποι με λιγότερες επιλογές, αυξημένες τιμές και επιβράδυνση της οικονομίας -όλα αυτά ενώ ο ίδιος ετοιμάζεται για τις επόμενες εκλογικές μάχες.
