Το χτύπημα Τραμπ στην Ινδία με έξτρα δασμούς 25% ανάβει τα αίματα στην αντιπαράθεση και με την Κίνα μετά την υπογραφή εκτελεστικού διατάγματος από τον Αμερικανό πρόεδρο που επικαλείται για την απόφαση την αγορά ρωσικής ενέργειας. Οι δασμοί θα τεθούν σε ισχύ σε 21 ημέρες από την Τετάρτη 6/8 και όλα δείχνουν ότι υπομονή εξαντλείται με την Κίνα και την Ινδία στον βασικό άξονα του δυτικού μπλοκ, ΗΠΑ και ΕΕ.
Οι δύο πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου συνεχίζουν να ενισχύουν την οικονομία και την πολεμική μηχανή της Ρωσίας που συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία, με τις δυο κεντρικές δυτικές δυνάμεις να επανασυντονίζονται στο ζήτημα παρά τις αψιμαχίες για τους δασμούς 15% των ΗΠΑ στην ΕΕ και την εμπορική συμφωνία.
Η κατάσταση μοιάζει με επιστροφή στο παρελθόν, σχολιάζει το Politico: Τόσο οι Βρυξέλλες όσο και η Ουάσινγκτον φαίνεται να κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, εξετάζοντας την επιβολή κυρώσεων κατά του Πεκίνου και του Νέου Δελχί αντίστοιχα, για τη διαρκή τους στήριξη στη Μόσχα από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πρόκειται για μια αναλαμπή του παλαιού δυτικού συντονισμού, που παραπέμπει σε άλλες εποχές.
Ο Τραμπ πιέζει την Ινδία
Αφού απέτυχε να επιτύχει εμπορική συμφωνία με το Νέο Δελχί, ο Ντόναλντ Τραμπ προβάλλει πλέον «ηθική εξουσιοδότηση» για ακόμη πιο υψηλούς δασμούς με την απόφαση να χτυπήσει με 25% την Ινδία:
«Η Ινδία δεν αγοράζει μόνο τεράστιες ποσότητες ρωσικού πετρελαίου, αλλά μεταπωλεί μεγάλο μέρος αυτού στην ανοιχτή αγορά με τεράστια κέρδη», έγραψε τη Δευτέρα στην πλατφόρμα Truth Social. «Δεν τους νοιάζει πόσοι άνθρωποι στην Ουκρανία σκοτώνονται από τη ρωσική πολεμική μηχανή. Εξαιτίας αυτού, θα αυξήσω σημαντικά τους δασμούς που πληρώνει η Ινδία για να εξάγει στις ΗΠΑ.»
Τον περασμένο μήνα, ο Τραμπ είχε ταχθεί υπέρ της επιβολής δασμών σε χώρες που συνεχίζουν το εμπόριο με τη Ρωσία. Στο Κογκρέσο υπάρχει ευρεία στήριξη για ένα νομοσχέδιο που θα του δώσει την εξουσία να επιβάλει δευτερογενείς δασμούς τουλάχιστον 500% σε εισαγωγές από χώρες που αγοράζουν ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Ο Πούτιν αδιαφορεί
Η απειλή του Τραμπ να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία αν ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν συμφωνήσει σε διαπραγματεύσεις, δεν φαίνεται να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, επανέλαβε τα γνωστά: ο Πούτιν θα προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μόνο εφόσον τεθούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Έτοιμη η ΕΕ για κυρώσεις στην Κίνα
Παράλληλα, η EE ετοιμάζεται να προτείνει την επιβολή κυρώσεων κατά της Κίνας για την εμπλοκή της στην υποστήριξη του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία, δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Politico.
Η κίνηση έρχεται στον απόηχο ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters τον Ιούλιο, που αποκάλυψε πως κινεζικοί κινητήρες για drone έχουν αποσταλεί λαθραία στη Ρωσία μέσω εταιρειών-βιτρίνα, με παραποιημένα τιμολόγια ως «μονάδες βιομηχανικής ψύξης» ώστε να παρακαμφθούν οι δυτικές κυρώσεις.
Το δημοσίευμα προκάλεσε συναγερμό στις Βρυξέλλες. Δεκαπέντε κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν ήδη θέσει το ζήτημα στο Πεκίνο, το οποίο είτε αρνείται την εμπλοκή του είτε αποφεύγει να απαντήσει.
«Το ρεπορτάζ είναι ακριβές και δείχνει ότι η Κίνα ενισχύει τη συμμετοχή της, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά», σχολίασε ο Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Politico. «Είναι δίκαιο να πούμε πως χωρίς τη στήριξη της Κίνας, ο πόλεμος θα έμοιαζε πολύ διαφορετικός αυτή τη στιγμή».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ε.Ε. γνώριζε για τις μεταφορές κινεζικών drones πριν από τη δημοσιοποίηση των σχετικών εκθέσεων. «Μετά τον Αύγουστο, θα πιέσουμε για κυρώσεις», είπε, τονίζοντας ότι η Ένωση δεν πρέπει να υποτιμά τη δική της οικονομική ισχύ. «Θέλουμε διάλογο, αλλά και δράση».
Η οικονομική ισχύς
Η κινεζική τεχνολογική εταιρεία Baidu και η αμερικανική υπηρεσία μετακινήσεων Lyft ανακοίνωσαν τη Δευτέρα ότι ενώνουν δυνάμεις και σχεδιάζουν να λειτουργήσουν αυτόνομα οχήματα κινεζικής κατασκευής στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο από το 2026. Παρόμοια σχέδια είχαν ανακοινώσει νωρίτερα φέτος και οι Uber και Momenta.
Όπως παρατηρεί ο Κιθ Μπράντσερ των New York Times, τα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα παραμένουν τα φθηνότερα στην αγορά, παρά τους σκληρούς ευρωπαϊκούς δασμούς.
Υπερασπίζοντας την Ουκρανία
Την ίδια ώρα η Ολλανδία εγκαινιάζει νέο πρόγραμμα αγοράς όπλων για την Ουκρανία: Με συνεισφορά 500 εκατ. ευρώ η Ολλανδία έγινε το πρώτο κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που συμμετέχει στην πρόσφατη συμφωνία της Συμμαχίας για την από κοινού αγορά αμερικανικών όπλων προς αποστολή στην Ουκρανία. Τα χρήματα θα κατευθυνθούν κυρίως σε αμυντικά συστήματα (συμπεριλαμβανομένων πυραύλων Patriot) και πυρομαχικά, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα των παραδόσεων, τα όπλα αναμένεται να παραδοθούν στην Ουκρανία «εντός των επόμενων εβδομάδων, ίσως και νωρίτερα», δήλωσε ο Αμερικανός εκπρόσωπος στο ΝΑΤΟ, Μάθιου Γουίτακερ, στο Reuters.
«Θα δείτε μια σειρά από ανακοινώσεις μέσα στις επόμενες εβδομάδες» πρόσθεσε, αναφερόμενος σε νέες δωρεές.
Ήδη πάντως η Ουκρανία αναπτύσσει φθηνά και ταχύτατα drones αναχαίτισης για να καταρρίπτει τα επερχόμενα ρωσικά πλήγματα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Politico.
Εμανουέλ Μακρόν και Ναρέντρα Μόντι © EPA/MOHAMMED BADRA
Η Ινδία καταγγέλλει ΗΠΑ και ΕΕ για υποκρισία στο εμπόριο με τη Ρωσία
Η Ινδία απαντά ότι γίνεται «στόχος» από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, μετά από νυχτερινή ανάρτηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απείλησε το Νέο Δελχί με σημαντικά υψηλότερους δασμούς.
Η Ινδία άρχισε να εισάγει πετρέλαιο από τη Ρωσία μόνο αφότου «παραδοσιακές προμήθειες» εκτράπηκαν προς την Ευρώπη μετά την έναρξη του πολέμου Ρωσίας–Ουκρανίας το 2022, ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας σε ανακοίνωση το βράδυ της Δευτέρας.
Το υπουργείο κατηγόρησε ευθέως την ΕΕ και τις ΗΠΑ, σημειώνοντας: «Είναι αποκαλυπτικό ότι τα ίδια τα κράτη που επικρίνουν την Ινδία, εξακολουθούν να διατηρούν εμπορικές σχέσεις με τη Ρωσία. Σε αντίθεση με εμάς, αυτό το εμπόριο δεν αποτελεί καν ζωτική εθνική ανάγκη για εκείνα».
- Οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές ΕΕ–Ρωσίας ανήλθαν σε 67,5 δισ. ευρώ το 2024, ενώ οι συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών το 2023 έφτασαν τα 17,2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ινδία υπογράμμισε ότι αυτός ο όγκος συναλλαγών είναι «σημαντικά μεγαλύτερος» από το συνολικό εμπόριο της ίδιας με τη Ρωσία.
Στοιχεία από την πρεσβεία της Ινδίας στη Μόσχα δείχνουν ότι το διμερές εμπόριο Νέου Δελχί–Μόσχας έφτασε τα 68,7 δισ. δολάρια για το οικονομικό έτος που έληξε τον Μάρτιο του 2025 — περίπου 5,8 φορές περισσότερο από τα 10,1 δισ. δολάρια πριν την πανδημία.
- Η ΕΕ παρέμεινε ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας το 2024, με μερίδιο 38,4% του συνολικού εμπορίου αγαθών της Μόσχας, έναντι της πρώτης θέσης το 2020. Το εμπόριο αγαθών μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας μειώθηκε κατά σχεδόν 74% το 2024, από 257,5 δισ. ευρώ το 2021.
Η αντίδραση της Ινδίας ήρθε μετά την απειλή Τραμπ τη Δευτέρα ότι θα «αυξήσει σημαντικά» τους δασμούς στην Ινδία, χωρίς να διευκρινίσει το ύψος των νέων επιβαρύνσεων. Την περασμένη εβδομάδα είχε ήδη απειλήσει με επιβολή δασμού 25% στις ινδικές εξαγωγές, καθώς και με μια αδιευκρίνιστη «ποινή».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατηγόρησε επίσης την Ινδία ότι αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο με έκπτωση και «το μεταπωλεί στην ανοιχτή αγορά με μεγάλα κέρδη».
- Η Ρωσία έχει καταστεί ο κορυφαίος προμηθευτής πετρελαίου της Ινδίας μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, με τις εισαγωγές να αυξάνονται από λιγότερα από 100.000 βαρέλια την ημέρα — 2,5% των συνολικών εισαγωγών — σε πάνω από 1,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα το 2023 — 39% των συνολικών εισαγωγών — σύμφωνα με έκθεση της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ενεργειακής Πληροφόρησης (EIA) στις αρχές του έτους.
«Οι ΗΠΑ τότε ενθάρρυναν ενεργά τέτοιες εισαγωγές από την Ινδία για τη σταθεροποίηση της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς», σημείωσε η ινδική κυβέρνηση στην ανακοίνωσή της.
Ο τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ινδία, Έρικ Γκαρσέτι, είχε δηλώσει πέρυσι σε συνέδριο ότι η Ουάσινγκτον ήθελε η Ινδία να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, λέγοντας χαρακτηριστικά: «θέλαμε κάποιος να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο».
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), το 70% του ρωσικού αργού πετρελαίου εξήχθη στην Ινδία το 2024. Η ινδική κυβέρνηση επανέλαβε ότι οι εισαγωγές πετρελαίου αποσκοπούν στη διασφάλιση σταθερού και προσιτού κόστους ενέργειας για τους Ινδούς καταναλωτές.
Ναρέντρα Μόντι και Ντόναλντ Τραμπ © EPA/FRANCIS CHUNG
Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ινδίας (RBI) δήλωσε ότι η χώρα του συμβάλλει περισσότερο στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη από τις ΗΠΑ, απαντώντας στον Τραμπ, ο οποίος χαρακτήρισε την ινδική οικονομία «νεκρή».
«Έχουμε έναν πολύ ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης», δήλωσε ο διοικητής Σαντζάι Μαλχότρα στους δημοσιογράφους μετά τη συνεδρίαση νομισματικής πολιτικής της RBI που διατήτησε τα επιτόκια αμετάβλητα στο 5,5%. «Συμμετέχουμε περίπου κατά 18% στην παγκόσμια ανάπτυξη, ποσοστό υψηλότερο από εκείνο των ΗΠΑ, το οποίο υπολογίζεται σε περίπου 11% ή και χαμηλότερα. Πηγαίνουμε πολύ καλά και θα συνεχίσουμε να βελτιωνόμαστε».
Ο Μαλχότρα επικαλέστηκε επίσης τις πρόσφατες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με τις οποίες η ινδική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 6,4% το 2025, έναντι μόλις 1,9% για τις ΗΠΑ.
Ενεργειακές σχέσεις Ινδίας – Ρωσίας
Η Ινδία έχει στο παρελθόν υπερασπιστεί τις ενεργειακές της σχέσεις με τη Ρωσία. Ο υπουργός Ενέργειας Χαρντίπ Σινγκ Πούρι δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξη στο CNBC ότι το Νέο Δελχί συνέβαλε στη σταθεροποίηση των παγκόσμιων τιμών ενέργειας και ενθαρρύνθηκε από τις ΗΠΑ να το πράξει.
«Αν όλοι σταματούσαν να αγοράζουν εκείνη τη στιγμή, η τιμή του πετρελαίου θα εκτοξευόταν στα 130 δολάρια το βαρέλι. Ήταν μια κατάσταση όπου μας ζητήθηκε — και από φίλους μας στις ΗΠΑ — να αγοράσουμε ρωσικό πετρέλαιο, αλλά εντός του συμφωνημένου πλαφόν τιμής», δήλωσε ο Πούρι.
Η Ινδία στρέφεται επίσης εναντίον των ΗΠΑ, υπογραμμίζοντας ότι η Ουάσινγκτον εξακολουθεί να εισάγει εξαγνισμένο ουρανιούχο εξάφθορο για την πυρηνική της βιομηχανία, παλλάδιο για τα ηλεκτρικά οχήματα, καθώς και λιπάσματα και χημικά προϊόντα από τη Ρωσία.
- Το διμερές εμπόριο ΗΠΑ–Ρωσίας το 2024 έφτασε τα 5,2 δισ. δολάρια, έναντι σχεδόν 36 δισ. το 2021, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία. Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν έχουν επιβάλει «αντίστοιχους δασμούς» στη Ρωσία.
«Με αυτά τα δεδομένα, η στοχοποίηση της Ινδίας είναι αδικαιολόγητη και παράλογη. Όπως κάθε μεγάλη οικονομία, η Ινδία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των εθνικών της συμφερόντων και της οικονομικής της ασφάλειας», τόνισε η κυβέρνηση.
Δύσκολη μια εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Ινδίας
Μιλώντας στο CNBC, η Ρέιτσελ Ζίεμπα, ανώτερη συνεργάτης στο Center for a New American Security, δήλωσε ότι ορισμένες από τις ανησυχίες της Ινδίας είναι βάσιμες: «Ήταν η προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση που εισήγαγε το πλαφόν τιμής, το οποίο διευκόλυνε την ανακατεύθυνση του εμπορίου».
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ινδίας, Σουμπάς Γκαργκ, δήλωσε στο CNBC ότι δεν βλέπει να προχωρά κάποια εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ. «Οι θέσεις μας είναι τόσο διαφορετικές που υπάρχει ελάχιστο περιθώριο συνεννόησης», σχολίασε.
Ο Γκαργκ πρότεινε η Ινδία να επιτρέψει την επιβολή του δασμού 25% και να μην υποχωρήσει, λίγες ημέρες πριν το αποφασίσει ο Τραμπ δια ροπάλου. «Αν υπάρχει ζήτηση από τις ΗΠΑ, θα αγοράσουν — και οι ίδιοι οι Αμερικανοί καταναλωτές και εισαγωγείς θα πληρώσουν τον δασμό. Ας επωμιστούν το κόστος εκείνοι», είπε. Οποιαδήποτε απώλεια εξαγωγών, πρόσθεσε, μπορεί να αντισταθμιστεί από την εσωτερική κατανάλωση ή από άλλες αγορές εξαγωγών.
Από αριστερά: Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο πρίγκιπας του Αμπού Ντάμπι Χαλίντ μπιν Μοχάμεντ μπιν Ζαΐντ αλ-Ναχάν, ο Πρόεδρος της Ινδονησίας Πραμπόβο Σουμπιάнто, ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαπόσα, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο Πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι, ο Πρωθυπουργός της Κίνας Λι Τσιάνγκ, ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, Αμπίι Αχμέτ, ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου, Μοστάφα Μαντμπούλι, και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγκί, ποζάρουν κατά την έναρξη της συνόδου κορυφής των BRICS στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας © EPA/ANDRE COELHO
Η δυναμική Ινδίας–Κίνας
Όλα δείχνουν, πάντως, πως οι επιθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ κατά της Ινδίας απειλούν να διαβρώσουν δεκαετίες προσεκτικής διπλωματίας μεταξύ Ουάσινγκτον και Νέου Δελχί — και ενδέχεται να ωθήσουν την Ινδία ακόμα πιο κοντά στην Κίνα.
Οι επιθετικές δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ φαίνεται να πηγάζουν από τη δυσφορία του για την αποτυχία τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ινδία προσφέρει ένα βολικό μοχλό πίεσης: μετά την επιβολή κυρώσεων από τη Δύση στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου, η Ινδία έσπευσε να αγοράσει ρωσικό αργό με μεγάλη έκπτωση.
Παραβλέπεται όμως το γεγονός ότι η Ινδία το έκανε αυτό επί χρόνια, με την πλήρη γνώση και ανοχή των ΗΠΑ. Το Νέο Δελχί επιμένει ότι οι αγορές αυτές είναι «αναγκαίες» για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και διαμηνύει ότι δεν πρόκειται να υπακούσει στις απαιτήσεις του Τραμπ, αναφέρουν διεθνείς αναλυτές στο Bloomberg.
Παρά ταύτα, μια απότομη προσέγγιση Ινδίας–Κίνας παραμένει απίθανη. Οι δύο χώρες εξακολουθούν να βλέπουν η μία την άλλη ως ανταγωνίστρια, ενώ οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν δραματικά μετά τις συγκρούσεις στα σύνορα το 2020. Επιπλέον, η Κίνα φέρεται να παρείχε στρατιωτικό εξοπλισμό και πληροφορίες στο Πακιστάν κατά την πρόσφατη στρατιωτική ένταση με την Ινδία.
Ωστόσο, υπάρχουν σημάδια αποκλιμάκωσης. Η Ινδία εξαρτάται από κρίσιμες εισαγωγές από την Κίνα για να αναπτύξει τη βιομηχανική της βάση — έναν από τους βασικούς στόχους του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι. Η κυβέρνησή του έχει χαλαρώσει τους κανόνες για την έκδοση θεωρήσεων εισόδου προς Κινέζους υπηκόους, ενώ το τελευταίο διάστημα Ινδοί αξιωματούχοι έχουν πραγματοποιήσει υψηλόβαθμες επισκέψεις στο Πεκίνο.
Οι ΗΠΑ η Ινδία και ο κοινός στρατηγικός ανταγωνισμός με την Κίνα
Οι απειλές Τραμπ για νέες αυξήσεις δασμών καθιστούν την προσέγγιση με την Κίνα πιο ελκυστική. Οι απειλές αυτές έρχονται στον απόηχο της κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων για μια εμπορική συμφωνία ΗΠΑ–Ινδίας, καθώς και της εντεινόμενης φιλικής σχέσης του Αμερικανού προέδρου με τον στρατηγό του Πακιστάν, Ασίμ Μουνίρ.
Η γεωπολιτική εξομάλυνση μεταξύ Ινδίας και Κίνας είναι ακόμα εύθραυστη, αλλά συνιστά ένα από τα ενδεικτικά παραδείγματα της σταδιακής αναδιάταξης στις διεθνείς σχέσεις, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αποξενώνουν παλαιούς συμμάχους.
Ο Καναδάς ενισχύει τη συνεργασία του με την Ευρώπη, η Βραζιλία επενδύει περαιτέρω στη συμμαχία των BRICS, ενώ η Νότια Αφρική επιχειρεί να αναπληρώσει τις απώλειες από το αμερικανικό εμπόριο χτίζοντας νέες αγορές στην αφρικανική ήπειρο, σημειώνουν οι ίδιοι αναλυτές.
Άλλωστε, πολλοί Ινδοί αξιωματούχοι αντιμετώπιζαν ανέκαθεν τις ΗΠΑ ως απρόβλεπτο εταίρο. Παρότι οι διμερείς σχέσεις έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, το βασικό θεμέλιο της συνεργασίας τους παραμένει ο κοινός στρατηγικός ανταγωνισμός με την Κίνα.
Αν όμως ο Τραμπ επιλέξει να απομακρύνει την Ινδία, το Νέο Δελχί ίσως εκτιμήσει ότι μια προσεκτική προσέγγιση με το Πεκίνο αποτελεί την πιο συμφέρουσα εναλλακτική.
