Σε πλήρη ισχύ τέθηκαν οι σαρωτικοί δασμοί που επέβαλε η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, στο πλαίσιο της επιθετικής του στρατηγικής για τον επαναπροσδιορισμό των εμπορικών σχέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών με τον υπόλοιπο κόσμο. Από τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, δεκάδες χώρες βλέπουν τα προϊόντα τους να φορολογούνται με εξαιρετικά υψηλούς δασμούς, καθώς ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος προχωρά στην εφαρμογή του σχεδίου των αποκαλούμενων «ανταποδοτικών» τιμολογίων («reciprocal tariffs»).
«Είναι μεσάνυχτα! Δισεκατομμύρια δολάρια από δασμούς εισρέουν τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής!», έγραψε χαρακτηριστικά ο Τραμπ στα κοινωνικά δίκτυα λίγο πριν την εφαρμογή των μέτρων, κάνοντας σαφές ότι βλέπει τους δασμούς ως όπλο οικονομικής ισχύος, αλλά και ως μέσο πίεσης για γεωπολιτικές και εσωτερικές επιδιώξεις.
Δασμοί: Στο στόχαστρο η Ινδία, η Βραζιλία, ο Καναδάς και η Ασία
Ανάμεσα στις χώρες που πλήττονται περισσότερο είναι η Ινδία, στην οποία επιβλήθηκε συνολικός δασμός 50% – με τη μισή αύξηση (25%) να προστίθεται μέσω εκτελεστικού διατάγματος την Τετάρτη. Ο λόγος, σύμφωνα με τον Τραμπ, είναι η συνεχιζόμενη αγορά ρωσικού πετρελαίου από το Νέο Δελχί. Η ινδική κυβέρνηση αντέδρασε έντονα, χαρακτηρίζοντας την απόφαση «άδικη, αδικαιολόγητη και παράλογη» και διαμήνυσε ότι θα προστατεύσει τα εθνικά της συμφέροντα, ενώ έχει στη διάθεσή της 21 ημέρες να απαντήσει.
Η Βραζιλία υπέστη επίσης αύξηση των συνολικών δασμών στα επίπεδα του 50%, αφού ο Τραμπ κατηγόρησε τον πρόεδρο Λούλα ντα Σίλβα για «αντιαμερικανική στάση» όσον αφορά τις τεχνολογικές εταιρείες των ΗΠΑ και χαρακτήρισε τις διώξεις κατά του προκατόχου του Ζαΐρ Μπολσονάρου ως «κυνήγι μαγισσών».
Ο Καναδάς, από την πλευρά του, τιμωρήθηκε με αύξηση του βασικού δασμού από 25% σε 35%, εξαιτίας – όπως ισχυρίστηκε ο Τραμπ – της αποτυχίας της Οτάβας να περιορίσει τη ροή φαιντανύλης και άλλων ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ. Ωστόσο, μεγάλο μέρος των καναδικών εξαγωγών εξαιρείται από τη φορολόγηση λόγω της Συμφωνίας Ηνωμένων Πολιτειών–Μεξικού–Καναδά (USMCA).
Στην ευρύτερη Ασία, χώρες όπως το Λάος και η Μιανμάρ, με προφίλ εξαγωγών στη μεταποίηση και ισχυρές εμπορικές σχέσεις με την Κίνα, υπέστησαν δασμούς έως και 40%. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πρόκειται για έμμεσο χτύπημα προς το Πεκίνο, καθώς πολλές από αυτές λειτουργούν ως εναλλακτικοί κόμβοι παραγωγής για κινεζικές εταιρείες.
Η Κίνα, από την πλευρά της, αντιμετωπίζει βασικό δασμό 30%, ενώ οι δύο χώρες συνεχίζουν εντατικές συνομιλίες ενόψει της προθεσμίας της 12ης Αυγούστου για ενδεχόμενη επιπλέον αύξηση. Εντός διαπραγματεύσεων παραμένει και το Μεξικό, το οποίο απέφυγε προσωρινά νέους δασμούς, εξασφαλίζοντας παράταση 90 ημερών από τις ΗΠΑ.
Η Ευρώπη και οι εξαιρέσεις
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια από τις λίγες περιπτώσεις όπου υπήρξε συντονισμός και συμφωνία: το συνολικό τιμολόγιο διαμορφώθηκε σε ενιαίο 15%, που υποκαθιστά τους προηγούμενους δασμούς και αποφεύγει αθροιστική επιβάρυνση. Για παράδειγμα, ένα ευρωπαϊκό τυρί που φορολογείται κανονικά με 14,9%, πλέον θα υπόκειται σε ενιαίο 15%, και όχι σε συνδυασμό που θα οδηγούσε σε σχεδόν 30%.
Η Ελβετία, ωστόσο, αιφνιδιάστηκε από έναν δασμό 39% και η πρόεδρος Κάριν Κέλερ-Σούτερ μετέβη εκτάκτως στην Ουάσινγκτον για διαβουλεύσεις, ενώ προγραμματίστηκε έκτακτη συνεδρίαση της κυβέρνησης στη Βέρνη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και άλλοι σύμμαχοι των ΗΠΑ κατάφεραν να εξασφαλίσουν πιο ευνοϊκές συνθήκες, φθάνοντας σε συμφωνίες που μείωσαν τους αρχικά ανακοινωθέντες δασμούς. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται επίσης η Ταϊλάνδη, η Καμπότζη, το Βιετνάμ, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και το Πακιστάν.
Η Ταϊβάν, παρότι σύμμαχος των ΗΠΑ, επλήγη με δασμό 20%. Ο πρόεδρός της, Λάι Τσινγκ-τε, χαρακτήρισε το μέτρο «προσωρινό» και δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται.
Τεχνολογικός πόλεμος με 100% δασμούς στους ημιαγωγούς
Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα μέτρα είναι ο νέος δασμός 100% που ανακοίνωσε ο Τραμπ για τα εισαγόμενα ημιαγωγά (chips), εκτός κι αν η παραγωγή τους γίνεται εντός των ΗΠΑ ή έχει ήδη προγραμματιστεί να μεταφερθεί εκεί. Η απόφαση αυτή, μέρος της προσπάθειας για επαναβιομηχάνιση της Αμερικής και περιορισμό της εξάρτησης από την Ασία, έρχεται λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση της Apple για νέα επένδυση ύψους 100 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ, κίνηση που εκτιμάται πως ανταποκρίνεται στις πιέσεις του Λευκού Οίκου.
Πάντως, μεγάλες εταιρείες παραγωγής chips όπως η TSMC, η Samsung και η SK Hynix φαίνεται πως εξαιρούνται από τους νέους δασμούς, λόγω των ήδη υπαρχουσών ή μελλοντικών επενδύσεων τους στην αμερικανική αγορά. Οι κυβερνήσεις της Νότιας Κορέας και της Ταϊβάν έχουν επιβεβαιώσει τις εξαιρέσεις αυτές, αν και επίσημη επιβεβαίωση από τον Λευκό Οίκο δεν υπήρξε άμεσα.
Η νέα δασμολογική πολιτική Τραμπ προκαλεί αντιδράσεις τόσο εντός όσο και εκτός ΗΠΑ. Επικριτές κάνουν λόγο για μονομερείς ενέργειες που μπορεί να οδηγήσουν σε εμπορικούς πολέμους, απώλεια επενδύσεων και θέσεων εργασίας διεθνώς, ενώ παράλληλα παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι δικαστικές αρχές να αποφανθούν ότι ο πρόεδρος υπερέβη τις εξουσίες του.
Ο ίδιος, πάντως, εμμένει ότι «η μόνη δύναμη που μπορεί να σταματήσει το μεγαλείο της Αμερικής είναι ένα ριζοσπαστικό αριστερό δικαστήριο που θέλει να δει τη χώρα μας να αποτυγχάνει», όπως έγραψε σε ανάρτηση του, παραπέμποντας στην εκκρεμή υπόθεση στο εφετείο των ΗΠΑ για τη νομιμότητα των νέων τιμολογίων.
Όπως είχε πει από τις 2 Απριλίου – ημέρα που ονόμασε «μέρα απελευθέρωσης» – η νέα εμπορική πολιτική έχει στόχο να σταματήσει αυτό που θεωρεί ως «λεηλασία της Αμερικής από τον υπόλοιπο κόσμο επί δεκαετίες».
