Η αυριανή συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, στην Αλάσκα αποτελεί την πρώτη επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν σε μια χώρα των G7 από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022. Σε μια περίοδο που ο Τραμπ έχει προτείνει να αγοράσει τη Γροιλανδία για τον ορυκτό πλούτο της και τη στρατηγική θέση της, η ιστορία έρχεται να θυμίσει ότι οι ΗΠΑ απέκτησαν την Αλάσκα από τη Ρωσία έναντι 7,2 εκατ. δολαρίων το 1867.
Σκοπός του Ρώσου προέδρου δεν θα είναι, ωστόσο, να θίξει αυτό το κεφάλαιο στις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ, αλλά να κερδίσει την αποδοχή του Τραμπ στις εδαφικές διεκδικήσεις της Μόσχας στην ανατολική Ουκρανία. Ή τουλάχιστον να μετριάσει την αποφασιστικότητα του Λευκού Οίκου στην επιβολή δευτερογενών δασμών στην Ινδία, διότι αγοράζει φθηνό πετρέλαιο από τη Ρωσία.
Με τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να είναι απών από την κρίσιμη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα και τον Λευκό Οίκο να υποβαθμίζει τις προσδοκίες για τον τερματισμό του πολέμου, το τοπίο στη βάση Έλμεντορφ-Ρίτσαρντσον προμηνύεται ομιχλώδες. Εκεί θα συναντηθούν οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας, με την Ευρώπη να είναι εξαιρετικά ανήσυχη στην περίπτωση που ο Λευκός Οίκος δεσμευτεί μονομερώς σε μια αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας σε εδάφη της Ουκρανίας ως προϋπόθεση για εκεχειρία ή γενικά να ενδώσει στην πειθώ της Μόσχας.
Προκειμένου να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, συντόνισε μαζί με τον Βρετανό πρωθυπουργό, Κιρ Στάρμερ, και τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν τη χθεσινή τηλεδιάσκεψη με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες, τον Ζελένσκι και βέβαια τον Αμερικανό πρόεδρο. Κατόπιν της τηλεδιάσκεψης, ο Μακρόν είπε πως δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για ανταλλαγή εδαφών, ενώ ο Μερτς τόνισε πως ο Τραμπ συμφώνησε «γενικά» με τους Ευρωπαίους να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στη Ρωσία μέσω κυρώσεων. Ο Ουκρανός πρόεδρος έγραψε στην πλατφόρμα Χ ότι «η διπλωματία για την Ευρώπη και την Ουκρανία πρέπει να συντελείται με την Ουκρανία και την Ευρώπη, και η ασφάλεια θα πρέπει να συνοδεύεται με ισχυρές εγγυήσεις».
Η Ευρώπη επιμένει σε μια άμεση εκεχειρία, προκειμένου να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου. Μολονότι, όμως, ο Τραμπ συντάχθηκε με τους Ευρωπαίους ηγέτες, δηλώνοντας μετά τη τηλεδιάσκεψη ότι «θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες» στην περίπτωση που ο Πούτιν δεν συναινέσει σε μια κατάπαυση του πυρός στην Αλάσκα, απέφυγε να απαντήσει συγκεκριμένα εάν θα επιβληθούν δευτερογενείς κυρώσεις σε τρίτες χώρες ή νέες κυρώσεις εις βάρος της ρωσικής οικονομίας. Πρόσθεσε, μάλιστα, πως εάν η αυριανή συνάντηση στην Αλάσκα «πάει καλά», τότε σχεδόν αμέσως θα δρομολογηθεί νέα συνάντηση -αυτήν τη φορά και με τον Ζελένσκι. Μεταξύ άλλων ο Τραμπ ερωτήθηκε εάν θα καταφέρει να πείσει τη Ρωσία να σταματήσει να στοχεύει άμαχο πληθυσμό στην Ουκρανία. Εκείνος απάντησε ότι «έχω κάνει αυτήν τη συζήτηση μαζί του… αλλά μετά επιστρέφω σπίτι και βλέπω ότι ένας πύραυλος έχει χτυπήσει ένα γηροκομείο ή μια πολυκατοικία και άνθρωποι κείτονται νεκροί στον δρόμο. Οπότε υποθέτω ότι η απάντηση είναι όχι».
Γιατί φοβάται η Ευρώπη, πόσο καλά προετοιμασμένες είναι οι ΗΠΑ
Οι φόβοι στην Ευρώπη για την έκθεση του Τραμπ στα διαπραγματευτικά τεχνάσματα του Πούτιν ενισχύονται από πληροφορίες πως ο Λευκός Οίκος δεν είναι στελεχωμένος σήμερα με τους πολιτικούς συμβούλους που θα προετοίμαζαν επαρκώς τις ΗΠΑ για μια τόσο κρίσιμη συνάντηση. Οι Financial Times αποκάλυψαν τα προηγούμενα 24ώρα πως πάνω από 1.300 αξιωματούχοι έχουν αποχωρήσει από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου (National Security Council, NSC), συμπεριλαμβανομένων ειδημόνων για τις σχέσεις της Ουκρανίας με τη Ρωσία, στο πλαίσιο των δραστικών περικοπών που πραγματοποίησαν οι Ρεπουμπλικανοί από την έναρξη της θητείας του Τραμπ τον Ιανουάριο. Το NSC είναι υπεύθυνο για τον συντονισμό όλων των ομοσπονδιακών υπηρεσιών που εμπλέκονται στην προετοιμασία των ΗΠΑ πριν από κρίσιμες συναντήσεις με το εξωτερικό.
«Είναι αρκετά βέβαιο ότι ο Τραμπ δεν έχει ούτε έναν σύμβουλο σε θέματα εξωτερικής πολιτικής που να γνωρίζει τη διαμάχη Ρωσίας-Ουκρανίας ώστε να τον συμβουλέψει», δήλωσε ο Έρικ Ρούμπιν, πρώην διπλωμάτης και Αμερικανός πρέσβης στη Βουλγαρία κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ (2017-2021). Επίσης, είναι σοβαρές οι επιφυλάξεις για την ικανότητα του Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος ήταν μεγαλοεπενδυτής στα ακίνητα πριν αναλάβει τα νέα του καθήκοντα, να σηκώσει όλο το βάρος της διαμεσολάβησης ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Είναι πολλοί αυτοί που φοβούνται ακόμη ότι η σύνοδος της Αλάσκας θα είναι άκαρπη.
Υπενθυμίζεται ότι ο Πούτιν είχε πείσει τον Τραμπ πως η Ρωσία δεν είχε καμία ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές του 2016, με τον Αμερικανό πρόεδρο να αμφιβάλλει για τις πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ. Ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, δήλωσε στους Financial Times ότι «η τεχνική του Πούτιν είναι το ψέμα σε επαγγελματικό επίπεδο». Προ δεκαετίας, ο Ολάντ ήταν υπεύθυνος των διαπραγματεύσεων Ρωσίας – Ουκρανίας, μαζί με την τότε Γερμανίδα καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ.
Ο Πούτιν ζητεί τα πάντα στην Ουκρανία
Αν και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μετρά τριάμισι χρόνια, η διαμάχη του Κιέβου με τη Μόσχα ξεκίνησε μια δεκαετία πριν. Αφού ο φιλορώσος πρόεδρος της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, αποπέμφθηκε από το Κοινοβούλιο υπό την πίεση μαζικών διαδηλώσεων τον Φεβρουάριο του 2014, το Κρεμλίνο προχώρησε στην προσάρτηση της Κριμαίας και αμέσως μετά ξεκίνησαν οι συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία.
Η Ρωσία επιδιώκει πια να αναγνωριστεί η κυριαρχία της στις περιφέρειες Λουχάνσκ και Ντονέτσκ του Ντονμπάς, ενώ έχει επίσης αναπτύξει δυνάμεις στη Χερσώνα, τη Ζαπορίζια και το Χάρκοβο. Από τότε που αποκαταστάθηκαν οι δίαυλοι επικοινωνίας με τον Λευκό Οίκο, το Κρεμλίνο έχει επίσης εντείνει τις πυραυλικές επιθέσεις σε άμαχο πληθυσμό μέχρι το δυτικό σκέλος της χώρας.
Εν κατακλείδι, η Ρωσία ελέγχει το 20% των συνολικών εδαφών της Ουκρανίας. Ο Πούτιν ζητάει, μάλιστα, εδάφη της ανατολικής Ουκρανίας που δεν έχει κατακτήσει ακόμη, ως προϋπόθεση για να συναινέσει σε εκεχειρία.
Εν τω μεταξύ, συνεχίζονται οι μάχες στο πολεμικό μέτωπο της ανατολικής Ουκρανίας, με τις ρωσικές δυνάμεις να διεκδικούν όλο και πιο πολλά εδάφη, ώστε να αποκτήσουν πλεονέκτημα στη διαπραγμάτευση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Στο επίκεντρο βρίσκεται η πόλη του Κουπιάνσκ, η οποία αποτελεί κομβικό σημείο στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας και διαθέτει υποδομές logistics στα βορειοανατολικά της Ουκρανίας.
Απώτερος στόχος του Κρεμλίνου είναι να κατοχυρώσει θέσεις σε κρίσιμες υποδομές που δεν ελέγχουν ήδη στην ανατολική Ουκρανία, ειδικότερα την περιοχή του Ντονέτσκ. Σε κοινή ανακοίνωσή τους, οι υπουργοί Εξωτερικών των Βαλτικών χωρών δήλωσαν χθες ότι «γνωρίζουμε πως η ρωσική κατοχή δεν είναι ποτέ προσωρινή».
