Τον Οκτώβριο σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση να ενεργοποιήσει το νέο της ψηφιακό σύστημα ελέγχου συνόρων, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα ταξίδια και την είσοδο εκατοντάδων εκατομμυρίων επισκεπτών κάθε χρόνο.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, η εφαρμογή του συστήματος εισόδου/εξόδου (entry/exit System – EES), που θα αντικαταστήσει σταδιακά τη χειροκίνητη σφράγιση διαβατηρίων με αυτοματοποιημένη εγγραφή για τους περισσότερους ταξιδιώτες εκτός ΕΕ, έχει αναβληθεί αρκετές φορές, ενώ είχε αρχικά προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία το 2022.
Η τελευταία καθυστέρηση σημειώθηκε πέρυσι. Το σύστημα επρόκειτο να ξεκινήσει τον Νοέμβριο του 2024, αλλά αναβλήθηκε, καθώς αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ δήλωσαν ότι δεν ήταν έτοιμα. Ορισμένες ταξιδιωτικές ενώσεις επίσης προειδοποίησαν ότι η βιαστική εφαρμογή του θα μπορούσε να προκαλέσει χάος στα αεροδρόμια και σε άλλα σημεία εισόδου.
Τώρα, το EES αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στις 12 Οκτωβρίου και να εφαρμοστεί σταδιακά σε διάστημα έξι μηνών. Η ΕΕ υποστηρίζει ότι ο νέος ψηφιακός έλεγχος θα βελτιώσει την ασφάλεια και τελικά θα μειώσει τον χρόνο αναμονής στους ελέγχους διαβατηρίων.
Ταξίδια στην ΕΕ: Ποιοι θα πρέπει να χρησιμοποιούν το νέο σύστημα εισόδου/εξόδου;
Το EES θα ισχύει για πολίτες εκτός ΕΕ που ταξιδεύουν στη ζώνη Σένγκεν για μέγιστο διάστημα 90 ημερών εντός κάθε 180 ημερών. Η Σένγκεν επιτρέπει την ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ 25 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ (με εξαίρεση την Κύπρο και την Ιρλανδία), καθώς και με την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία.
Το σύστημα καλύπτει τόσο όσους έχουν βίζα, όσο και εκείνους που δεν χρειάζονται. Κατά την πρώτη είσοδο θα συλλέγονται βιομετρικά δεδομένα (δακτυλικά αποτυπώματα, φωτογραφία προσώπου) και πληροφορίες από τα ταξιδιωτικά έγγραφα, κάτι που ενδέχεται να προκαλέσει καθυστερήσεις. Στα επόμενα ταξίδια, εντός τριών ετών, θα απαιτείται μόνο επαλήθευση των ήδη αποθηκευμένων στοιχείων, κάτι που αναμένεται να επιταχύνει τη διαδικασία.
Ταξίδια στην ΕΕ: Τι αλλάζει για επιχειρηματίες και τουρίστες;
Μόλις ενεργοποιηθεί το σύστημα, οι ταξιδιώτες προς χώρες της Σένγκεν θα κατευθύνονται είτε σε περιοχές αυτόματης εγγραφής, όπου θα δίνουν τα βιομετρικά τους στοιχεία και θα απαντούν σε ερωτήσεις, είτε θα παρέχουν αυτές τις πληροφορίες σε υπαλλήλους διαβατηριακού ελέγχου.
Όσοι φτάνουν μέσω τρένων Eurostar από το Λονδίνο ή μέσω του Eurotunnel LeShuttle από το Folkestone στην Αγγλία, θα δίνουν τα βιομετρικά τους σε ειδικά κιόσκια πριν την αναχώρηση.
Όσοι περνούν μέσω του λιμανιού του Ντόβερ με αυτοκίνητο ή λεωφορείο, θα χρησιμοποιούν κιόσκια στα Δυτικά Ντόκς για την εγγραφή, πριν περάσουν από διαβατηριακό έλεγχο στα Ανατολικά Ντόκς. Η νέα διαδικασία στο Ντόβερ αναμένεται να ξεκινήσει την 1η Νοεμβρίου.
Αργότερα, οι ταξιδιώτες θα ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν κινητή εφαρμογή για την εγγραφή, η οποία δοκιμάστηκε στη Σουηδία και είναι υπό προετοιμασία. Η χρήση της θα είναι προαιρετική για τα κράτη μέλη.
Ταξίδια στην ΕΕ: Ποιοι δεν θα χρησιμοποιούν το νέο σύστημα;
Ταξιδιώτες που φτάνουν στην Κύπρο ή την Ιρλανδία, που δεν ανήκουν στη Σένγκεν, εξαιρούνται και θα συνεχίσουν να έχουν χειροκίνητη σφράγιση διαβατηρίων.
Εξαιρούνται επίσης συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως πολίτες εκτός ΕΕ που διαθέτουν άδεια παραμονής στην ΕΕ, καθώς και φοιτητές ή ερευνητές.
Γιατί εισάγεται το νέο σύστημα;
Ο βασικός στόχος είναι η ασφάλεια. Αν και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε πως θα βελτιωθεί η διαδικασία άφιξης, οι βασικοί σκοποί είναι:
- η αποτροπή του εγκλήματος
- ο εντοπισμός παραμένουν παράνομα στην ΕΕ
- η καταπολέμηση απάτης ταυτότητας
- η μείωση της παράτυπης μετανάστευσης.
Σύμφωνα με τη Frontex, οι παράνομες διελεύσεις προς την ΕΕ ήταν 75.900 στο πρώτο μισό του 2025, μειωμένες κατά 20% από πέρυσι, αλλά με αυξημένες αφίξεις μέσω Μεσογείου από χώρες όπως Μπαγκλαντές, Αλγερία και Σομαλία.
Γιατί καθυστέρησε η εφαρμογή του συστήματος;
Τα κράτη μέλη έπρεπε να ενημερώσουν την Κομισιόν τον Σεπτέμβριο του 2024 για την ετοιμότητά τους. Τα κράτη με τα πιο πολυσύχναστα αεροδρόμια -Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία- δήλωσαν ότι το σύστημα δεν λειτουργούσε σωστά και χρειαζόταν περαιτέρω δοκιμές. Η Ολλανδία ανέφερε ότι το κεντρικό υπολογιστικό σύστημα δεν ήταν αρκετά σταθερό.
Το αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης προειδοποίησε ότι ενδεχόμενη αποτυχία του συστήματος θα επηρέαζε σοβαρά την εναέρια κυκλοφορία σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, υπήρξαν ανησυχίες για επιπτώσεις στη βιομηχανία κρουαζιέρας, που είναι ευάλωτη σε καθυστερήσεις, καθώς μεταφέρει χιλιάδες τουρίστες για σύντομες επισκέψεις.
Είναι έτοιμες οι χώρες της ΕΕ για την εφαρμογή τον Οκτώβριο;
Η Ολλανδία δήλωσε έτοιμη από τον Ιούνιο και θεωρεί ότι το σύστημα είναι σταθερό. Θα υπάρχει η δυνατότητα προσωρινής απενεργοποίησης του EES σε περίπτωση προβλημάτων.
Η Γαλλία ανακοίνωσε ότι η σταδιακή εφαρμογή θα επιτρέψει προσεκτική εκκίνηση και πραγματοποιεί τελικές δοκιμές και εγκατάσταση εξοπλισμού.
Η Γερμανία δήλωσε ότι όλες οι τεχνικές και οργανωτικές προετοιμασίες θα έχουν ολοκληρωθεί εγκαίρως.
Οι χώρες πρέπει να ενημερώσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι τις 24 Σεπτεμβρίου για τα πλάνα εφαρμογής. Ορισμένες χώρες (π.χ. Εσθονία και Λιθουανία) σκοπεύουν να ξεκινήσουν πλήρως στις 12 Οκτωβρίου, ενώ άλλες (Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία) θα εφαρμόσουν το σύστημα σταδιακά.
Πώς θα επηρεάσει το σύστημα εισόδου/εξόδου της ΕΕ τα ταξίδια από τη Βρετανία
Το Υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι συνεχίζει να στηρίζει τα λιμάνια και τους μεταφορείς ώστε να διαθέτουν την κατάλληλη τεχνολογία για την έναρξη της εγγραφής στο Σύστημα Εισόδου/Εξόδου (EES).
Ο διεθνής φορέας επιβατικών τρένων Eurostar έχει διπλασιάσει τη χωρητικότητά του για την επεξεργασία ταξιδιωτών στο κεντρικό του τερματικό σταθμό, το London St. Pancras. Η Eurotunnel, ο διαχειριστής της Σήραγγας της Μάγχης, ανακοίνωσε ότι έχει δημιουργήσει ειδικές ζώνες EES στους τερματικούς σταθμούς της στο Folkestone του Ηνωμένου Βασιλείου και στο Coquelles της Γαλλίας.
Έρχονται και άλλες αλλαγές στους ελέγχους συνόρων της ΕΕ;
Μετά το EES, αναμένεται να εισαχθεί το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Εξουσιοδότησης Ταξιδιού (ETIAS), ένα πρόγραμμα για πολίτες εκτός ΕΕ που δεν χρειάζονται βίζα και εισέρχονται στη Σένγκεν και την Κύπρο, το οποίο θα απαιτεί ηλεκτρονική προέγκριση πριν το ταξίδι.
Το ETIAS θα είναι παρόμοιο με το αμερικανικό Electronic System for Travel Authorization (ESTA). Η άδεια θα ισχύει για τρία χρόνια και το κόστος της θα είναι 20 ευρώ (περίπου 23,4 δολάρια). Θα αφορά ταξιδιώτες από 59 χώρες που απαλλάσσονται από βίζα, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, και θα καλύπτει σύντομες διαμονές σε 30 ευρωπαϊκές χώρες.
Οι κάτοχοι άδειας ETIAS θα καταγράφονται στο σύστημα EES κάθε φορά που περνούν τα εξωτερικά σύνορα της Σένγκεν. Η στοχευόμενη ημερομηνία έναρξης του ETIAS είναι το τελευταίο τρίμηνο του 2026, και ο στόχος είναι να εφαρμοστεί ταυτόχρονα σε όλα τα κράτη μέλη.
Αλλάζουν και άλλες χώρες στην Ευρώπη τα συστήματα των συνόρων τους;
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή το δικό του πρόγραμμα Electronic Travel Authorisation, που αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών ελέγχου συνόρων. Οι ταξιδιώτες πρέπει να κάνουν ηλεκτρονική αίτηση εκ των προτέρων για να λάβουν άδεια ταξιδιού. Το κόστος της άδειας είναι 16 λίρες (περίπου 21,4 δολάρια) και ισχύει για πολλαπλές διαμονές έως και έξι μήνες. Από τον Απρίλιο, η άδεια αυτή έγινε υποχρεωτική για πολίτες της ΕΕ, με εξαίρεση τους Ιρλανδούς.
