Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτή τη φορά με φόντο τη φορολόγηση μεγάλων πολυεθνικών ομίλων τεχνολογίας και την αλληλένδετη εποπτεία του διαδικτύου.
Ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε να επιβάλει νέους δασμούς και περιορισμούς στις εξαγωγές τεχνολογίας και μικροτσίπ, ως αντίποινα για τους φόρους ψηφιακών υπηρεσιών που πλήττουν αμερικανικούς κολοσσούς του κλάδου.
Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα γνώριμο σκηνικό: έντονες πιέσεις από την Ουάσιγκτον ώστε να υποχωρήσει ή να αναθεωρήσει τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζει τις ψηφιακές αγορές και τις μεγάλες τεχνολογικές πλατφόρμες.
Ωστόσο, η στάση των Βρυξελλών είναι σαφώς πιο σθεναρή σε σύγκριση με το παρελθόν. Η ΕΕ δεν δείχνει διατεθειμένη να υποκύψει στις απειλές του Τραμπ για εμπορικά αντίποινα και δασμούς, και αντ’ αυτού κινητοποιεί θεσμικά, πολιτικά και οικονομικά μέσα για να υπερασπιστεί τη ρυθμιστική της κυριαρχία.
Οι κανονισμοί της ΕΕ δεν είναι διαπραγματεύσιμοι
Πρώτα απ’ όλα, η ΕΕ επιλέγει να υπερασπιστεί με αποφασιστικότητα τα βασικά νομοθετικά της εργαλεία στον τομέα της τεχνολογίας. Οι Κανονισμοί για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA) και τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της ψηφιακής στρατηγικής της Ένωσης. Εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, την αποτροπή κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης από τις Big Tech εταιρείες και ενισχύουν την προστασία των Ευρωπαίων χρηστών στο διαδίκτυο.
Οι Βρυξέλλες ξεκαθαρίζουν πως αυτοί οι κανονισμοί δεν είναι διαπραγματεύσιμοι και δεν θα υπονομευθούν στο πλαίσιο καμίας εμπορικής συμφωνίας, είτε με τις ΗΠΑ είτε με άλλο εταίρο.
Η ΕΕ επίσης απαντά στις απειλές του Τραμπ αξιοποιώντας το πολιτικό της κεφάλαιο εντός των θεσμών της. Ευρωβουλευτές από διαφορετικές πολιτικές ομάδες, όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Φιλελεύθεροι (Renew Europe), συντάσσονται με τη γραμμή της Επιτροπής και ζητούν ενεργά τη διατήρηση της σκληρής στάσης.
Υποστηρίζουν ότι δεν είναι δυνατόν ευρωπαϊκή νομοθεσία να αναθεωρείται επειδή αντιδρούν αμερικανικές πολυεθνικές ή η αμερικανική κυβέρνηση. Τονίζουν μάλιστα ότι όποιος επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην ευρωπαϊκή αγορά, πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες της.
Ισχυρό νομοθετικό «όπλο» το ΑCI
Σε πρακτικό επίπεδο, η ΕΕ προετοιμάζεται και για πιθανή σύγκρουση, ενεργοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία οικονομικής άμυνας. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το νέο νομοθετικό εργαλείο Anti-Coercion Instrument (ACI), που επιτρέπει στην ΕΕ να επιβάλει αντίμετρα σε χώρες που χρησιμοποιούν οικονομικές πιέσεις, όπως δασμούς ή εμπάργκο, για να επηρεάσουν πολιτικές αποφάσεις της Ένωσης.
Αν και το ACI δεν έχει ακόμη χρησιμοποιηθεί, θεωρείται από πολλούς στις Βρυξέλλες ως το «εμπορικό μπαζούκα» της ΕΕ, ικανό να προστατεύσει την οικονομική κυριαρχία της και να πλήξει ακόμη και ισχυρές αμερικανικές επιχειρήσεις.
Η αντίδραση της ΕΕ δεν περιορίζεται μόνο στην άμυνα. Σε συμβολικό και στρατηγικό επίπεδο, η στάση της απέναντι στον Τραμπ σηματοδοτεί την επιδίωξή της να διαμορφώσει μια ανεξάρτητη γεωπολιτική ταυτότητα. Δεν πρόκειται απλώς για τεχνοκρατική διαχείριση κανόνων, αλλά για ευρύτερη πολιτική επιλογή: η Ευρώπη επιδιώκει να αποτελέσει πρότυπο ψηφιακής διακυβέρνησης, με βάση τις αξίες της δημοκρατίας, της ιδιωτικότητας και της διαφάνειας, σε αντίθεση με πιο εμποροκεντρικά ή αυταρχικά μοντέλα.
Ευρωπαϊκή νομοθετική ανεξαρτησία
Συνοψίζοντας, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαντά στις πιέσεις και τις απειλές του Τραμπ με τρεις βασικούς τρόπους: πρώτον, διατηρώντας αμετάβλητη τη νομοθεσία της και αρνούμενη να ενδώσει σε εμπορικούς εκβιασμούς· δεύτερον, ενισχύοντας το εσωτερικό πολιτικό της μέτωπο με στήριξη από ευρωβουλευτές και θεσμούς· και τρίτον, εξοπλίζοντας τον εαυτό της με νέους μηχανισμούς άμυνας όπως το ACI.
Αυτή η στάση δεν είναι απλώς μια αντίδραση στην αμερικανική πίεση, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο όραμα για μια Ευρώπη που διεκδικεί να ρυθμίζει τον ψηφιακό της χώρο με βάση τα δικά της πρότυπα και αξίες, ανεξάρτητα από εξωτερικές επιρροές.
