Οι μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις ανά τον κόσμο ξοδεύουν τεράστια ποσά για νέα όπλα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι απειλές εγκατάλειψής της από την Αμερική και οι ανησυχίες ότι η Κίνα μπορεί να εισβάλει στην Ταϊβάν έχουν οδηγήσει πολλές χώρες, στο να σπεύδουν να γεμίσουν τα αποθέματά τους, να ενισχύσουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες και να διασφαλίσουν ροές πυρομαχικών. Όπως καταγράφει ο Economist, υπάρχει μια αδηφάγος ζήτηση για τανκς, πυροβολικό, μαχητικά αεροσκάφη και drones. Στις 31 Αυγούστου η Βρετανία ανακοίνωσε συμφωνία 10 δισ. λιρών για την προμήθεια στη Νορβηγία πέντε ανθυποβρυχιακών φρεγατών. Ωστόσο, δεν ανταμείβονται όλοι οι παραδοσιακοί εξαγωγείς της Αμερικής, της Ευρώπης και της Ρωσίας. Αντιθέτως, δύο φιλόδοξες μεσαίες δυνάμεις, η Νότια Κορέα και η Τουρκία, εκμεταλλεύονται την άνθηση της πολεμικής βιομηχανίας.
Η κούρσα στα εξοπλιστικά αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη αναδιάταξη. Οι ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες χρειάζονται χρόνο για να αποκαταστήσουν τη δυναμικότητα που χάθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και για να αναπληρώσουν τα αποθέματα που εξαντλήθηκαν από τις δωρεές προς την Ουκρανία. Η Ρωσία, συνήθως ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων μετά την Αμερική, δίνει προτεραιότητα στον δικό της στρατό μετά από χρόνια απωλειών εξοπλισμού στην Ουκρανία. Οι δυτικές κυρώσεις εμποδίζουν τις εταιρείες της να προμηθεύονται εξαρτήματα κρίσιμα για την κατασκευή προηγμένων πλατφορμών, όπως τα μαχητικά αεροσκάφη. Πέρυσι, οι ρωσικές εξαγωγές ήταν μειωμένες σχεδόν κατά 50% σε σχέση με το 2022 και τα βιβλία παραγγελιών της παρέμειναν υποτονικά. Όπως αναφέρει ο Economist, πελάτες όπως η Ινδία, το Βιετνάμ και η Αίγυπτος αναζητούν πλέον αλλού λύσεις.
H άνθηση της Νότιας Κορέας
Πολλοί στρέφονται στη Νότια Κορέα. Ενώ η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων προς τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ, η Νότια Κορέα και η Γαλλία μοιράζονται τη δεύτερη θέση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ορισμένες κατηγορίες όπλων, όπως τα άρματα μάχης και το πυροβολικό, η Νότια Κορέα ξεπερνά σε πωλήσεις την Αμερική. Είναι τρίτη, πίσω από την Αμερική και τη Γαλλία, στα μαχητικά αεροσκάφη. Πέρυσι, η Νότια Κορέα πούλησε συστήματα αντιαεροπορικών πυραύλων Cheongung–II αξίας 3,2 δισ. δολαρίων στη Σαουδική Αραβία, πολεμικά πλοία στο Περού αξίας 460 εκατ. δολαρίων και αυτοκινούμενα πυροβόλα αξίας 1 δισ. δολαρίων στη Ρουμανία.
Η μεγαλύτερη συμφωνία όλων είναι αυτή που υπέγραψε η Νότια Κορέα με την Πολωνία το 2022, η οποία πλέον ανέρχεται στα 22 δισ. δολάρια, για την πώληση μιας σειράς οπλικών συστημάτων που κατασκευάζονται εν μέρει στην Πολωνία. Σε αυτά περιλαμβάνονται 180 άρματα μάχης K2 Black Panther, 672 αυτοκινούμενα πυροβόλα, 48 μαχητικά FA-50 και 288 εκτοξευτές ρουκετών K239. Η Πολωνία θέλει να αποτρέψει τη Ρωσία, και μάλιστα άμεσα. Για τη Νότια Κορέα, πρόκειται για ένα τολμηρό μήνυμα ότι είναι έτοιμη να μπει στην πρώτη γραμμή των εξαγωγέων όπλων, ανοίγοντας τον δρόμο για άλλες προσοδοφόρες συμφωνίες στην Ευρώπη.
Η Νότια Κορέα μπορεί να παράγει γρήγορα εξοπλισμό συμβατό με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ σε καλές τιμές. Επτά γιγαντιαίες εταιρείες συνεργάζονται με την κυβέρνηση για την εξασφάλιση παραγγελιών και τον συντονισμό της έρευνας και ανάπτυξης. Η διατήρηση της παραγωγικής δυναμικότητας αποτελεί προτεραιότητα, εν μέρει επειδή η χώρα βρίσκεται τεχνικά ακόμη σε πόλεμο με τον βόρειο γείτονά της, σημειώνει ο Chung Min Lee του Carnegie Endowment for International Peace, ενός think-tank. Στη ναυπηγική, οι κορεατικές εταιρείες έχουν μεγάλο πλεονέκτημα. Ενδέχεται να κερδίσουν σύμβαση 17 δισ. δολαρίων για την κατασκευή 12 υποβρυχίων KSS-III για τον Καναδά, ενώ η έλλειψη ναυπηγικής ικανότητας στην Αμερική θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάληψη παραγγελιών από το Αμερικανικό Ναυτικό.
Το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα της χώρας είναι το μαχητικό KF-21, το οποίο αναμένεται να μπει σε υπηρεσία στα τέλη του επόμενου έτους και έχει ήδη προσελκύσει ενδιαφέρον στην ανατολική Ευρώπη, στον Κόλπο και στη Νότια Ασία. Επί του παρόντος είναι αεροσκάφος 4,5ης γενιάς, με την ελπίδα ότι η επόμενη αναβάθμισή του θα το καταστήσει πλήρως πέμπτης γενιάς stealth μαχητικό, εξοπλισμένο με εγχώριας κατασκευής κινητήρες. Αυτό θα αποτελέσει δοκιμασία για το αν η Νότια Κορέα μπορεί να ανταγωνιστεί τις πιο προηγμένες αμερικανικές πλατφόρμες, όπως το F-35, σημειώνει ο Kyung-joo Jeon του Korean Institute for Defence Analysis. Ούτε η Ιαπωνία ούτε το Ισραήλ δεν έχουν καταφέρει κάτι τέτοιο.
Η εκτόξευση της Τουρκίας
Ένας ακόμη ανερχόμενος παίκτης είναι η Τουρκία. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι εξαγωγές όπλων της έχουν εκτοξευθεί, από σχεδόν 2 δισ. δολάρια σε πάνω από 7 δισ. δολάρια πέρυσι. Αυτό είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών για την επίτευξη στρατηγικής αυτονομίας, που προωθήθηκαν εν μέρει από μια πολιτικά ελεγχόμενη Υπηρεσία Αμυντικής Βιομηχανίας, σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα άμυνας Arda Mevlutoglu. Τα drones της Baykar ξεπερνούν σε ανταγωνιστικότητα τα κινεζικά μοντέλα. Πάνω από 500 μονάδες του σταθερής πτέρυγας TB2 έχουν πουληθεί σε περισσότερες από 30 χώρες. Η Σαουδική Αραβία έχει συνάψει συμφωνία 3 δισ. δολαρίων για την συμπαραγωγή ενός πιο προηγμένου drone, του Acinki. Η Baykar έχει κοινοπραξία με την ιταλική Leonardo.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εκτιμά τη διπλωματική επιρροή που συνοδεύει τις πωλήσεις όπλων στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Όμως οι τουρκικές εταιρείες στρέφονται προς τις ευρωπαϊκές χώρες με τους μεγάλους προϋπολογισμούς, σημειώνει ο Economist. Ο Serhat Guvenc, του Πανεπιστημίου Kadir Has, λέει ότι οι μακροχρόνιες ευρωπαϊκές ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία αποτελούν πλέον μια πολυτέλεια που δεν μπορούν να αντέξουν.
Τα τουρκικά όπλα έχουν δοκιμαστεί στη μάχη, μέσα από τη σύγκρουση με τους Κούρδους και τις παρεμβάσεις σε Συρία και Λιβύη. Είναι κατασκευασμένα σύμφωνα με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ, προσιτά, και συνοδεύονται από πολιτική πωλήσεων χωρίς δεσμεύσεις. Το εύρος της τουρκικής προσφοράς είναι εντυπωσιακό: περιλαμβάνει τεθωρακισμένα οχήματα όπως το άρμα Altay, βασισμένο στο K2, πυροβολικό, πυραύλους, συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, ραντάρ, πολεμικά πλοία όπως η οικογένεια φρεγατών και αντιτορπιλικών MILGEM, το εκπαιδευτικό/ελαφρύ επιθετικό αεροσκάφος Hurjet, το ελικόπτερο ATAK, οπλισμένα drones και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου.
Νωρίτερα φέτος, η Τουρκία και η Ισπανία συμφώνησαν σε μια συμφωνία συμπαραγωγής ύψους 1,6 δισ. δολαρίων για έως και 30 Hurjet. Η Τουρκία πουλά 1.059 τεθωρακισμένα οχήματα Otokar Cobra II στη Ρουμανία σε συμφωνία αξίας περίπου 930 εκατ. δολαρίων, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο η Πορτογαλία υπέγραψε συμβόλαιο 134 εκατ. δολαρίων για πλοία ανεφοδιασμού στόλου. Πέρυσι, η Τουρκία, η οποία έχει αναπτύξει πυραύλους, προσκλήθηκε από τη Γερμανία να συμμετάσχει στην European Sky Shield Initiative. Υπάρχει κάθε πιθανότητα η Τουρκία να ανέβει από περίπου την 11η θέση στην παγκόσμια κατάταξη εξαγωγέων όπλων στην 5η, σύμφωνα με τον κ. Mevlutoglu. Όπως και η Νότια Κορέα, έχει πρόγραμμα μαχητικού 5ης γενιάς, το TAI Kaan. Εκτός από την αντικατάσταση των F-16 της τουρκικής αεροπορίας, θα ανταγωνίζεται για εξαγωγικές παραγγελίες ως μια χαμηλού κόστους εναλλακτική του F-35, με πιθανό ενδιαφέρον από την Ινδονησία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Σαουδική Αραβία και το Πακιστάν.
Λίγο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο τότε πρόεδρος της Νότιας Κορέας καυχήθηκε ότι μέχρι το 2027 η χώρα του θα γινόταν ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στον κόσμο, με μερίδιο αγοράς 5%. Αυτό φαίνεται φιλόδοξο. Το 2022 οι πωλήσεις της έφτασαν τα 17,3 δισ. δολάρια· φέτος αναμένει εξαγωγές γύρω στα 23 δισ. δολάρια. Ο ανταγωνισμός αναμένεται να ενταθεί.
Υπάρχουν πρώιμες ενδείξεις brain drain εξειδικευμένων Κορεατών και Τούρκων μηχανικών προς δυτικές εταιρείες με καλύτερες αποδοχές. Οι κυβερνήσεις με περιορισμένους πόρους ίσως ξεμείνουν από χρήματα: ο κ. Lee εκτιμά ότι η Νότια Κορέα πρέπει να αυξήσει το ποσοστό του προϋπολογισμού άμυνας που κατευθύνεται στην έρευνα και ανάπτυξη από 17-18% σε 20-23% για να παραμείνει ανταγωνιστική. Και η πρόσβαση σε προηγμένες τεχνολογίες είναι περιορισμένη: η παραγωγή κορεατικών μαχητικών που έχουν παραγγελθεί από την Πολωνία έχει «παγώσει», επειδή η Αμερική δεν έχει ακόμη εγκρίνει την εξαγωγή ορισμένων εξαρτημάτων. Η Τουρκία εξακολουθεί να αποκλείεται από μεγάλα δυτικά κοινά προγράμματα, όπως το F-35. Ακόμα και η Ρωσία μπορεί να επανέλθει στο παιχνίδι. Παρ’ όλα αυτά, για τους νέους διεκδικητές στην κλιμακούμενη παγκόσμια κούρσα εξοπλισμών έχει λογική να στοχεύουν ψηλά.
