Σε μία από τις πιο κρίσιμες περιόδους, που διανύει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη μεταπολεμική ιστορία της, η πρόεδρος της Κομισιόν δεν θα μπορούσε να είναι αλάθητη σε όλες τις αποφάσεις της. Ωστόσο, όλο και πιο πολλά μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ετοιμάζονται να ασκήσουν σκληρή κριτική στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τους χειρισμούς της σε μια μακρά λίστα με ακανθώδη ζητήματα, που αφορούν το πολιτικό και οικονομικό μέλλον της Ευρώπης. Στη σημερινή ομιλία της για την «Κατάσταση της ΕΕ» ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου αναμένεται να δεχτεί πυρά από διαφορετικές πολιτικές κατευθύνσεις για τη μαλθακότητα που επέδειξε στη σύναψη εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ, την οπισθοδρόμηση από μέτρα για την πράσινη μετάβαση, τη σιγή για τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα και την παραγκώνιση των Ευρωπαίων αγροτών στη συμφωνία με τη Mercosur, δηλαδή των νοτιοαμερικανικών χωρών (Παραγουάη, Ουρουγουάη, Βραζιλία και Αργεντινή).
Όπως χαρακτηριστικά γράφει το Politico, η σημερινή ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Στρασβούργο δεν θα σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου πολιτικού έτους αλλά, μάλλον, μια επιχείρηση διάσωσης για την ίδια. Τον περασμένο Ιούλιο, όταν η πρόεδρος της Κομισιόν επιβίωσε από την πρόταση μομφής του ακροδεξιού Ρουμάνου Γκεόργκ Πιπερά για την ανταλλαγή προσωπικών μηνυμάτων με τον επικεφαλής της Pfizer εν μέσω της πανδημίας, η αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Καταρίνα Μπάρλεϊ, είχε δηλώσει πως αρκετοί Ευρωβουλευτές ήταν τότε αποφασισμένοι πως δεν θα δίνονταν άλλη ευκαιρία. Αν και η φον ντερ Λάιεν κέρδισε τελικά την ψήφο εμπιστοσύνης του Ευρωκοινοβουλίου προ τριμήνου και δεν τελεί υπό την απειλή μιας νέας πρότασης μομφής με τα σημερινά δεδομένα, καλείται να απορροφήσει τους κραδασμούς από μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία στη Γηραιά Ήπειρο.
Μπορεί να θεωρείται πως η πρόεδρος της Κομισιόν δεν επέδειξε την απαιτούμενη πυγμή απέναντι στις ΗΠΑ στο πλαίσιο των εμπορικών διαπραγματεύσεων, αλλά η ολόκληρη Ε.Ε παλινδρομεί σε κρίσιμες αποφάσεις από την κοινή άμυνα μέχρι τη δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης. Ποτέ άλλοτε η Ευρώπη δεν υπήρξε πιο διχασμένη, με τη Γερμανία και τη Γαλλία να καλούνται να αντιμετωπίσουν την πρωτοφανή άνοδο της ακροδεξιάς. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κράτη-μέλη, όπως η Ουγγαρία, αποτελούν ένα σταθερό ανάχωμα στη κοινή συναίνεση της Ε.Ε, η οποία καλείται να υψώσει ανάστημα στην Κίνα και τις ΗΠΑ.
Μέχρι ένα σημείο, η πρόεδρος της Κομισιόν προσωποποιεί τα διλήμματα της Ε.Ε σε καίρια θέματα, όπως η στάση που τηρεί η Ευρώπη απέναντι στον πόλεμο της Ουκρανίας και τη ρωσική επιθετικότητα. Από ένα σημείο και έπειτα, οι παρεμβάσεις της φον ντερ Λάιεν δεν στηρίζονται σε στερεό έδαφος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν πρόσφατη δήλωση στους Financial Times ότι «η Ευρώπη καταρτίζει αρκετά λεπτομερή σχέδια για την ανάπτυξη πολυεθνικών στρατευμάτων στην Ουκρανία» στο πλαίσιο εγγυήσεων ασφάλειας μετά τον τερματισμό του πολέμου. Η τοποθέτηση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του υπουργού Άμυνας της Γερμανίας, Μπόρις Πιστόριους, ο οποίος δήλωσε πως «αυτά τα πράγματα δεν τα συζητάς προτού καθίσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Σ’ ότι αφορά την εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ, όπου η Ε.Ε ενέδωσε σε δασμούς 15% από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ προς αποφυγή μιας πολύ υψηλότερης φορολογίας των εισαγωγών της Ε.Ε προς τις ΗΠΑ, γεγονός είναι ότι η πρόεδρος της Κομισιόν επέλεξε να λειτουργήσει «πυροσβεστικά» και όχι επιθετικά. Ωστόσο, η Ε.Ε έχει περιέλθει σε μια αδύναμη διαπραγματευτική θέση εδώ και χρόνια. Ενδεικτική είναι η εξάρτηση της ευρωπαϊκής ασφάλειας από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της βορειοατλαντικής συμμαχίας, η έκθεση των ισχυρότερων οικονομιών της Ε.Ε στη ρωσική ενέργεια μέχρι την εισβολή, που διέταξε το Κρεμλίνο στην Ουκρανία ή και η έλλειψη μιας δυναμικής για περαιτέρω ενοποίηση όταν, κατά κοινή παραδοχή, αυτή είναι η φόρμουλα επιβίωσης απέναντι στον αμερικανικό προστατευτισμό και τον σκληρό ανταγωνισμό της Κίνας.
«Αυτό το καλοκαίρι ήταν κακό για την Ευρώπη», δήλωσε ο Μπας Άικχαουτ, ένας από τους προέδρους των Πρασίνων στο Κοινοβούλιο, μιας πολιτικής ομάδας διαφορετικής από αυτή της φον ντερ Λάιεν, που όμως την ψήφισε για να αναλάβει τα καθήκοντά της. «Αυτό που ζητάμε ξεκάθαρα ως μήνυμα από την πρόεδρο της Επιτροπής είναι ότι τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν». «Περιμένουμε ξεκάθαρη ηγεσία από την εκτελεστική εξουσία», δήλωσε στο POLITICO η Βαλερί Αγιέρ, επικεφαλής της φιλελεύθερης ομάδας Renew Europe. «Η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει θεσμική στασιμότητα ή ακινησία». Κριτική ασκείται, επίσης, τους κόλπους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπου ανήκει η πρόεδρος της Κομισιόν. Πρόσφατα, ο Μισέλ Μπαρνιέ, πρώην Επίτροπος, πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Brexit και πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, κατηγόρησε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για «αυταρχική παρέκκλιση». Δέκα μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της, η παρουσία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα είναι εθιμοτυπική. Θα πρέπει να δώσει απαντήσεις όχι μόνον στις προκλήσεις αλλά και στα υπαρξιακά ζητήματα της Ε.Ε.
