Μια νέα πολιτική κρίση ξεσπά στις Βρυξέλλες, καθώς τα δύο μεγαλύτερα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), απειλούν να τορπιλίσουν βασικά στοιχεία της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό ύψους 1,8 τρισ. ευρώ για την περίοδο 2028-2034. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί νέα πίεση στην Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ήδη βρίσκεται σε ασταθές πολιτικό περιβάλλον μετά τις επανειλημμένες προτάσεις δυσπιστίας που αντιμετωπίζει στο Ευρωκοινοβούλιο.
Ειδικότερα, όπως γράφει το Politico, η Κομισιόν πρότεινε να συγχωνευθούν τα αγροτικά κονδύλια και οι περιφερειακές πληρωμές – που μαζί αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού – σε ένα ενιαίο ταμείο, το οποίο θα διαχειρίζονται οι εθνικές κυβερνήσεις. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι έτσι θα υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία και αποτελεσματικότητα.
Οι ισχυρές αντιδράσεις ακόμη ένα πλήγμα για τη Φον ντερ Λάιεν
Ωστόσο, το σχέδιο αυτό προκαλεί ισχυρές αντιδράσεις. Το ΕΛΚ, που πολιτικά στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στους αγρότες, θεωρεί ότι μια τέτοια αλλαγή θα οδηγήσει σε μείωση των ενισχύσεων και σε κατακερματισμό της ενιαίας ευρωπαϊκής αγροτικής αγοράς. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του κόμματος Ντάνιελ Κέστερ, το προτεινόμενο μοντέλο «είναι πρώτα απ’ όλα πρόβλημα για την εσωτερική αγορά» και θα προκαλούσε σημαντικές στρεβλώσεις.
Από την άλλη πλευρά, οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες αντιδρούν επειδή εκτιμούν ότι η πρόταση δεν διαθέτει επαρκείς πόρους για κοινωνικά προγράμματα και πολιτικές που στηρίζουν τους πιο ευάλωτους πολίτες. Σε ανακοίνωσή τους δήλωσαν έτοιμοι να ζητήσουν επίσημα την απόσυρση του σχεδίου και την παρουσίαση νέας πρότασης που θα αντανακλά τις ανησυχίες τους.
Η σύγκρουση αυτή δεν έρχεται σε κενό χρόνο. Η φον ντερ Λάιεν μόλις το καλοκαίρι γλίτωσε από πρόταση δυσπιστίας, ενώ την επόμενη εβδομάδα αναμένονται δύο νέες αντίστοιχες κινήσεις στο Ευρωκοινοβούλιο, τις οποίες ωστόσο θεωρείται απίθανο να χάσει. Παρ’ όλα αυτά, η επαναλαμβανόμενη αμφισβήτηση φθείρει την πολιτική της ισχύ και κάνει πιο δύσκολη την έγκριση στρατηγικών θεσμικών πακέτων όπως ο νέος πολυετής προϋπολογισμός.
«Είμαστε έτοιμοι να ζητήσουμε από την Επιτροπή να αποσύρει την τρέχουσα πρότασή της και να υποβάλει μια νέα και καλύτερη που να αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες μας», ανέφεραν οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες σε ανακοίνωσή τους προς την POLITICO. «Έχουμε λάβει την απόφασή μας για το τι είμαστε έτοιμοι να κάνουμε με αυτήν την πρόταση», ανέφερε η δήλωση.
Η ισχύς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Επισήμως, η Κομισιόν μπορεί να απορρίψει το αίτημα των ευρωβουλευτών και να επιμείνει στην πρότασή της. Στην πράξη, όμως, χωρίς την έγκριση του Κοινοβουλίου, καμία πρόταση δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ, γεγονός που καθιστά την αντιπαράθεση κομβική για το μέλλον του ευρωπαϊκού σχεδιασμού.
Στο επίκεντρο του πολιτικού παιχνιδιού βρίσκεται πλέον η ομάδα Renew Europe, που λειτουργεί ως ρυθμιστής της πλειοψηφίας στο Ευρωκοινοβούλιο. Η Renew έχει εκφράσει επιφυλάξεις για τη μεταφορά των κονδυλίων σε ένα ενιαίο ταμείο υπό τον έλεγχο των κρατών-μελών, ωστόσο η ομάδα είναι διχασμένη στο εσωτερικό της. Το αν θα συνταχθεί με το ΕΛΚ και τους Σοσιαλιστές ή αν θα κρατήσει αποστάσεις παραμένει άγνωστο και θα επηρεάσει αποφασιστικά την έκβαση της διαμάχης.
Η στάση του Κοινοβουλίου και η απειλή να ζητήσει την απόσυρση της πρότασης δημιουργούν σημαντικό εμπόδιο στις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό 2028-2034. Τα αγροτικά κονδύλια και η πολιτική συνοχής ήταν πάντοτε τα πιο επίμαχα σημεία του κοινοτικού προϋπολογισμού. Η επιλογή της Επιτροπής να τα ενοποιήσει άνοιξε μέτωπα σε όλες τις πολιτικές οικογένειες, με τον κίνδυνο να παραλύσει η διαδικασία πριν καν ξεκινήσει επίσημα.
Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό. Αν η φον ντερ Λάιεν δεν καταφέρει να πείσει τους συμμάχους της και να γεφυρώσει τις διαφορές, το ζήτημα του προϋπολογισμού μπορεί να εξελιχθεί σε γενικευμένη κρίση εμπιστοσύνης για την ίδια και για την Επιτροπή της.
