Στροφή της Ευρώπης προς τον προστατευτισμό με χαλύβδινους δασμούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, λοιπόν, «επιστρέφει στις ρίζες» της, από την εποχή της Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα. Με δασμούς 50% στον χάλυβα η ΕΕ ετοιμάζεται να εφαρμόσει μια από τις πιο δραστικές εμπορικές πολιτικές των τελευταίων ετών, αυξάνοντας τους δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα.
Σε μια κίνηση που θυμίζει την προσέγγιση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι Βρυξέλλες αναμένεται να διπλασιάσουν τον ισχύοντα δασμό από 25% σε 50%, προκειμένου να προστατεύσουν τη βιομηχανία της ΕΕ – ιδιαίτερα στη Γερμανία – από το φθηνό κινεζικό μέταλλο και τις αμερικανικές κυρώσεις.
Η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί σημαντική μεταστροφή πολιτικής για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία για χρόνια προέβαλε τον ελεύθερο ανταγωνισμό ως θεμέλιο του εμπορίου. Παράλληλα, η Κομισιόν σχεδιάζει να περιορίσει δραστικά τις ποσοστώσεις αδασμολόγητων εισαγωγών, ενισχύοντας τη γραμμή άμυνας της ευρωπαϊκής παραγωγής, μεταδίδει ο Guardian, ανοίγοντας τη βεντάλια του εμπορικού ανταγωνιστικού πολέμου απέναντι στις κινήσεις ΗΠΑ και Κίνας.
ΕΕ: Προστατεύουμε τον χάλυβα για επενδύσεις και απανθρακοποίηση
Ανακοινώνοντας την πρόταση στο Στρασβούργο, ο Επίτροπος Βιομηχανίας της ΕΕ, Στεφάν Σεζουρνέ, τόνισε:
«Η ευρωπαϊκή βιομηχανία χάλυβα βρέθηκε στο χείλος της κατάρρευσης – τη στηρίζουμε ώστε να επενδύσει, να απανθρακοποιηθεί και να γίνει ξανά ανταγωνιστική».
Ο Σεζουρνέ υπογράμμισε ότι η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία διαφέρει από τον “ωμό” δασμό 50% του Τραμπ, που εφαρμόζεται παγκοσμίως με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντίθετα, η ΕΕ σχεδιάζει ευέλικτο μηχανισμό: οι δασμοί θα εφαρμόζονται μόνο όταν ξεπερνιούνται συγκεκριμένες ποσοστώσεις εισαγωγών, αφήνοντας τα χαμηλότερα επίπεδα εμπορίου αδασμολόγητα.
“Συμμαχία μετάλλων” με τις ΗΠΑ
Μαζί με την πρόταση που παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τρίτης στο Στρασβούργο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει τη δημιουργία μιας «συμμαχίας μετάλλων» με τις ΗΠΑ, ώστε να προστατευθούν οι δύο οικονομίες από την υπερπαραγωγική ικανότητα τρίτων χωρών, ιδίως της Κίνας.
Η στροφή αυτή εντάσσεται στη βιομηχανική στρατηγική της ΕΕ για την απανθρακοποίηση, καθώς ο χάλυβας αποτελεί κρίσιμο υλικό για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες, αλλά και για την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων.
Ο πρόεδρος του Eurofer, Χένρικ Άνταμ, προειδοποίησε:
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δράσει τώρα και αποφασιστικά, πριν σβήσουν όλα τα φώτα σε μεγάλα τμήματα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας χάλυβα και στις αλυσίδες αξίας της».
Αντιδράσεις συνδικάτων στη Βρετανία
Η βρετανική συνδικαλιστική ένωση Community, που εκπροσωπεί εργαζομένους στον χάλυβα, αντέδρασε έντονα στα ευρωπαϊκά σχέδια για δασμό 50% στις εισαγωγές.
Ο Άλασντερ ΜακΝτέρμιντ, αναπληρωτής γενικός γραμματέας της ένωσης, δήλωσε:
«Δεδομένου ότι περίπου το 80% των εξαγωγών χάλυβα του Ηνωμένου Βασιλείου κατευθύνονται προς την Ευρώπη, τα νέα μέτρα της ΕΕ αποτελούν υπαρξιακή απειλή για τη βιομηχανία μας, καθώς και για τις χιλιάδες θέσεις εργασίας και κοινότητες που τη στηρίζουν σε όλη τη χώρα».
Οι πιέσεις στον βρετανικό κλάδο χάλυβα
Αν και το Ηνωμένο Βασίλειο εξαιρέθηκε από τον 50% δασμό που επέβαλε ο Τραμπ τον Ιούνιο, ο βρετανικός κλάδος χάλυβα συνεχίζει να δοκιμάζεται από φθηνές κινεζικές εισαγωγές και από τον 25% δασμό που είχε επιβάλει νωρίτερα ο Αμερικανός πρόεδρος.
Ο ΜακΝτέρμιντ δήλωσε ότι η βρετανική κυβέρνηση είναι «πλήρως ενήμερη για τους σοβαρούς κινδύνους που συνεπάγεται η πρόταση της ΕΕ» και κάλεσε το Λονδίνο να διαπραγματευτεί επειγόντως ειδική ποσόστωση για τη χώρα.
Το μάθημα από τις ποσοστώσεις: Όταν οι «αδασμολόγητες»” ζώνες γίνονται παγίδες
Οι ποσοστώσεις χωρίς δασμούς ανά χώρα ή τομέα μπορεί να οδηγήσουν σε έμμεσους αποκλεισμούς, όπως απέδειξε πρόσφατα η εμπειρία των Βρετανών κτηνοτρόφων με τις εξαγωγές βοείου κρέατος.
Σύμφωνα με διαπραγματευτές της συμφωνίας Ηνωμένου Βασιλείου–ΗΠΑ, η κοινή ποσόστωση για τις εισαγωγές βοείου κρέατος είχε εξαντληθεί από τη Βραζιλία και άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής, που χρησιμοποίησαν αποθήκες στο Μεξικό για να παραδώσουν γρήγορα τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ — αφήνοντας εκτός αγοράς τους Βρετανούς παραγωγούς, των οποίων η μεταφορά απαιτούσε περισσότερο χρόνο.
Μετά από διαπραγματεύσεις, η νέα συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου–ΗΠΑ περιλαμβάνει ξεχωριστή ποσόστωση για το βρετανικό βοδινό κρέας, δίνοντας παράδειγμα του πώς οι ποσοστώσεις μπορούν να καθορίσουν τη μοίρα ολόκληρων κλάδων.
Η επόμενη μέρα για τον ευρωπαϊκό χάλυβα
Η απόφαση των Βρυξελλών να διπλασιάσουν τους δασμούς και να περιορίσουν τις ποσοστώσεις αποτελεί σαφή ένδειξη ότι η ΕΕ προσανατολίζεται πλέον σε πιο προστατευτική εμπορική πολιτική.
Η μάχη για τον χάλυβα εντάσσεται στη μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομίας της Ευρώπης – μια προσπάθεια να προστατευθούν κρίσιμες βιομηχανίες από τον διπλό ανταγωνισμό της Κίνας και των ΗΠΑ.
Από την Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα στη νέα εμπορική εποχή
Για μια ένωση που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 ως Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, η απόφαση να επιβάλει βαρείς δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα μοιάζει σχεδόν συμβολική.
Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στο να ενισχύσει τη βιομηχανική αυτάρκεια της ΕΕ και να υψώσει δασμολογικό τείχος απέναντι στις φθηνές εισαγωγές, κυρίως από την Ασία. Το πακέτο περιλαμβάνει επίσης δραστική μείωση των ποσοστώσεων εισαγωγών, μια κίνηση που χαρακτηρίζεται ως «πρωτοφανής» από τους ίδιους τους αξιωματούχους της Κομισιόν, μεταδίδει το Bloomberg.
«Πρωτοφανής ρήτρα» προστασίας για την ευρωπαϊκή βιομηχανία χάλυβα
«Πρόκειται για μια πολύ περιοριστική ρήτρα, χωρίς προηγούμενο στην Ευρώπη», δήλωσε ο Επίτροπος Βιομηχανίας Στεφάν Σεζουρνέ σε συνέντευξή του.
Σήμερα η ΕΕ επιβάλλει δασμό 25% στις περισσότερες εισαγωγές χάλυβα όταν εξαντλούνται οι ποσοστώσεις, όμως αυτό το καθεστώς λήγει το 2026, αναγκάζοντας τις Βρυξέλλες να σχεδιάσουν πιο μόνιμα μέτρα προστασίας.
Σύμφωνα με σχέδιο πρότασης που διέρρευσε στο Bloomberg, η συνολική ποσόστωση όλων των κατηγοριών χάλυβα θα περιοριστεί σε 18,35 εκατομμύρια τόνους — μείωση κατά 43,7% σε σχέση με τα επίπεδα του 2024 έως τον Ιούλιο.
Άνοδος των ευρωπαϊκών χαλυβουργιών
Η ανακοίνωση προκάλεσε άλμα στις μετοχές ευρωπαϊκών παραγωγών, όπως οι ArcelorMittal SA και Voestalpine AG, οι οποίες είδαν τις τιμές τους να αυξάνονται την περασμένη εβδομάδα.
Η αγορά εκλαμβάνει το μέτρο ως σήμα πολιτικής αποφασιστικότητας εκ μέρους των Βρυξελλών — μια σαφή μετατόπιση προς την προστασία της βιομηχανικής βάσης σε μια περίοδο παγκόσμιων εντάσεων, υψηλού ενεργειακού κόστους και κινεζικής υπερπαραγωγής.
Η υπερπαραγωγή χάλυβα στην Κίνα και ο εμπορικός αντίκτυπος
Στο επίκεντρο της απόφασης βρίσκεται η κινεζική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, που εδώ και χρόνια προκαλεί αναταράξεις στις διεθνείς αγορές χάλυβα. Η Κίνα παράγει περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου χάλυβα, ασκώντας ανοδική πίεση στις εξαγωγές και πιέζοντας τις τιμές σε επίπεδα που απειλούν τις ευρωπαϊκές χαλυβουργίες.
Οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι τα νέα μέτρα θα συμβάλουν στη σταθεροποίηση των τιμών και θα δώσουν χώρο στις ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύσουν σε τεχνολογίες απανθρακοποίησης, κρίσιμες για την πράσινη μετάβαση της ηπείρου.
Στόχος η συνεργασία με τον Τραμπ – κοινό μέτωπο κατά της Κίνας
Παράλληλα, η απόφαση για τους δασμούς έχει και γεωπολιτική διάσταση. Η ΕΕ επιδιώκει να βρει κοινό έδαφος με την κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στο θέμα του χάλυβα.
Ο κλάδος του χάλυβα και του αλουμινίου δεν συμπεριλήφθηκε στη συμφωνία εμπορίου που συνήφθη μεταξύ της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Τραμπ στη Σκωτία τον Ιούλιο. Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δασμούς 50% στις εξαγωγές χάλυβα προς τις ΗΠΑ.
Τώρα, οι Βρυξέλλες επιχειρούν να πείσουν τον Τραμπ να μειώσει τον δασμό για τον ευρωπαϊκό χάλυβα και να στρέψουν από κοινού τα πυρά προς την Κίνα.
«Ελπίζουμε να έχουμε συνομιλίες το ταχύτερο δυνατόν που θα αποφέρουν αποτέλεσμα», δήλωσε ο Σεζουρνέ στο Bloomberg. «Μοιραζόμαστε το ίδιο βιομηχανικό όραμα με τις ΗΠΑ – θέλουμε περισσότερη τοπική παραγωγή, περισσότερη ανάπτυξη και προστασία για τη βιομηχανία μας».
Ανησυχία στο Λονδίνο και στους εξαγωγείς χάλυβα
Η σημερινή απόφαση έχει προκαλέσει ανησυχία σε άλλες εξαγωγικές αγορές, κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο παραμένει σημαντικός προμηθευτής χάλυβα προς την ΕΕ. Οι νέοι περιορισμοί και οι υψηλοί δασμοί απειλούν να πλήξουν τις βρετανικές χαλυβουργίες, που ήδη πιέζονται από τον ανταγωνισμό της Κίνας και τις αμερικανικές εμπορικές πολιτικές.
Η συζήτηση γύρω από τον χάλυβα αναδεικνύεται έτσι σε κομβικό σημείο της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής — όπου ο προστατευτισμός και η πράσινη μετάβαση συναντούν τη γεωπολιτική ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία.
Η Βρετανία ζητά κατεπειγόντως «διευκρινίσεις» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ό,τι αφορά τις ποσοστώσεις στις εισαγωγές χάλυβα που ανακοινώθηκαν σήμερα και ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ είπε ότι η κυβέρνησή του είναι σε «συζητήσεις» με τις Βρυξέλλες.
Η Κομισιόν πρότεινε σήμερα να μειωθούν σχεδόν στο μισό οι εισαγωγές χάλυβα που δεν υπόκεινται σε δασμούς και να διπλασιαστούν στο 50% οι δασμοί για τις υπόλοιπες, ώστε να διαφυλάξει την ευρωπαϊκή χαλυβουργία.
Η βρετανική χαλυβουργία φοβάται ότι οι προτεινόμενοι δασμοί της ΕΕ συνιστούν «υπαρξιακή απειλή» για την ίδια και οι επιπτώσεις των μέτρων θα υπερβούν ακόμη και εκείνες των δασμών που επέβαλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον τομέα.
Όταν ρωτήθηκε αν η Βρετανία ζητά να εξαιρεθεί, ο Στάρμερ απέφυγε να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις, σημειώνοντας μόνο ότι θα στηρίξει τον τομέα και «θα σας πούμε περισσότερα εν ευθέτω χρόνω».
«Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες αλλά θα σας πω ξεκάθαρα ότι, όπως θα αναμένατε, το συζητάμε με την ΕΕ και τις ΗΠΑ», είπε στους δημοσιογράφους που τον συνοδεύουν στην Ινδία.
Η Βρετανία κατέληξε σε συμφωνία με τον Τραμπ τον Μάιο και καταβάλει δασμούς 25% (αντί για 50%) για τον χάλυβα που εξάγει στις ΗΠΑ, ενώ στόχος της είναι να προσεγγίσει το 0%.
Ο υπουργός Βιομηχανίας Κρις ΜακΝτόναλντ είπε ότι το Λονδίνο «πιέζει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή» ώστε να δώσει κατεπειγόντως διευκρινίσεις για τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η απόφασή της στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Να σημειωθεί ότι νωρίτερα, το νορβηγικό πρακτορείο ειδήσεων NTB, επικαλούμενο τον υπουργό Εξωτερικών της Νορβηγίας Έσπεν Μπαρτ Έιντε, μετέδωσε ότι η χώρα εξαιρείται από την πρόταση της ΕΕ για τους δασμούς στον εισαγόμενο χάλυβα.
