Η Λωρίδα της Γάζας βυθίζεται ξανά στο χάος. Έπειτα από μήνες πολέμου, αποκλεισμού και εξόντωσης, η περιοχή βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με έναν νέο εσωτερικό εφιάλτη: έναν αιματηρό εμφύλιο που ξεσπά ανάμεσα σε τέσσερις ισχυρές φατρίες και τη Χαμάς, η οποία εξακολουθεί να ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος του παλαιστινιακού εδάφους. Οι συγκρούσεις, οι οποίες πυροδοτήθηκαν μετά την αποδοχή του λεγόμενου «σχεδίου Τραμπ», έχουν οδηγήσει σε δημόσιες εκτελέσεις, στοχευμένες δολοφονίες και έναν ανελέητο αγώνα για την κυριαρχία στην εξουσία.
Η εικόνα που περιγράφουν διεθνή μέσα ενημέρωσης είναι εφιαλτική. Ομάδες ένοπλων ανδρών της Χαμάς στήνουν εκτελέσεις στους δρόμους, κατηγορώντας τους αντιπάλους τους ως «προδότες» ή «συνεργάτες του Ισραήλ». Ταυτόχρονα, τέσσερις τοπικές φατρίες – οι Popular Force, Doghmosh, Al-Majayda και Hellis – έχουν στραφεί ανοιχτά κατά της Χαμάς, προσπαθώντας να αποκτήσουν τον έλεγχο της κατεστραμμένης Γάζας.
Από τον αγώνα κατά του Ισραήλ σε εμφύλιο μεταξύ Παλαιστινίων
Η Χαμάς, που εδώ και δεκαετίες έχει παρουσιαστεί ως το «προπύργιο της παλαιστινιακής αντίστασης», βλέπει πλέον τις ρωγμές στο εσωτερικό της να μετατρέπονται σε βαθύ ρήγμα. Οι φατρίες που κάποτε πολεμούσαν στο πλευρό της, είτε για ιδεολογικούς είτε για επιβιωτικούς λόγους, στρέφονται τώρα εναντίον της.
Οι συγκρούσεις επεκτείνονται από τη Ράφα έως το Χαν Γιουνίς, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις – όπως στη Σέτζαγια, προάστιο της πόλης της Γάζας – σημειώνονται μάχες σώμα με σώμα. Το Al Jazeera μετέδωσε ότι ο γνωστός δημοσιογράφος Σαλέχ αλ Τζαφαράουι, γνωστός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως Mr. FAFO, δολοφονήθηκε πρόσφατα από ενόπλους που φέρονται να συνδέονται με φιλοϊσραηλινές ομάδες. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε από πολλούς το πρώτο «σήμα» ότι η κατάσταση ξέφυγε πλέον από κάθε έλεγχο.
Popular Force: Η «αντάρτικη αστυνομία» της νότιας Γάζας
Η ισχυρότερη φατρία που ηγείται του πολέμου κατά της Χαμάς είναι η Popular Force, γνωστή και ως «Πολιτοφυλακή των Λαϊκών Δυνάμεων». Επικεφαλής της είναι ο Γιασέρ Αμπού Σαμπάμπ, ο οποίος έχει δημιουργήσει έναν στρατό περίπου 400 μαχητών με σημαντική χρηματοδότηση και στρατιωτικό εξοπλισμό.
Σύμφωνα με πηγές του ΟΗΕ που επικαλείται η Washington Post, η Popular Force έχει δεχθεί υποστήριξη – ακόμη και προμήθειες όπλων – από το Ισραήλ, προκειμένου να αποδυναμωθεί η Χαμάς. Ο Σαμπάμπ, ωστόσο, απορρίπτει τις κατηγορίες, λέγοντας ότι αποτελούν «καθαρή προπαγάνδα». Οι άνδρες του ελέγχουν πλέον τμήματα της Ράφα και επιβάλλουν τη δική τους «αστυνομία» σε περιοχές που βρίσκονται υπό μερική ισραηλινή κατοχή, γεγονός που έχει οδηγήσει σε αιματηρές συγκρούσεις με τις δυνάμεις της Χαμάς.
Doghmosh: Από σύμμαχοι σε θανάσιμοι εχθροί
Η φατρία Doghmosh, υπό τον Μουμτάζ Ντογκμός, είναι ίσως η πιο απρόβλεπτη από τις ομάδες που έχουν στραφεί κατά της Χαμάς. Ο Ντογκμός, πρώην μέλος του «Στρατού του Ισλάμ», είχε στο παρελθόν δηλώσει πίστη στο Ισλαμικό Κράτος. Παρά τις ιδεολογικές διαφορές, το 2006 η ομάδα του συνέδραμε τη Χαμάς στην απαγωγή του Ισραηλινού στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίντ – επιχείρηση που οδήγησε στην απελευθέρωση του Γιαχία Σινουάρ, σημερινού ηγέτη της Χαμάς και αρχιτέκτονα της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, οι δύο πλευρές βρίσκονται σε ανοιχτό πόλεμο. Ο Ντογκμός δεν έχει εμφανιστεί δημόσια τους τελευταίους μήνες, όμως οι δυνάμεις του συγκρούονται σφοδρά με τις δυνάμεις της Χαμάς. Το BBC αναφέρει ότι μόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο, οι μάχες μεταξύ των δύο στρατοπέδων άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 27 νεκρούς.
Al-Majayda: Η φατρία της Χαν Γιουνίς που ονειρεύεται ανατροπή
Η τρίτη φατρία, Al-Majayda, εδρεύει στη Χαν Γιουνίς, στο νότιο άκρο της Γάζας. Ηγέτης της είναι ο Χουσάμ αλ Αστάλ, ο οποίος έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για συνεργασία με το Ισραήλ. Ο ίδιος, ωστόσο, αυτοπαρουσιάζεται ως «απελευθερωτής» των Παλαιστινίων από τη «δικτατορία» της Χαμάς.
Οι μάχες μεταξύ των δύο πλευρών έχουν υπάρξει ιδιαίτερα σφοδρές. Στις αρχές Οκτωβρίου, συγκρούσεις στην περιοχή του Χαν Γιουνίς οδήγησαν σε δεκάδες νεκρούς. Παρά τις εχθρικές του δηλώσεις, ο Αστάλ εξέφρασε πρόσφατα την πρόθεση να συνεργαστεί με τη Χαμάς για την «αποκατάσταση της τάξης», πιθανότατα υπό πίεση από εξωτερικούς παράγοντες.
Hellis: Το παλιό δίκτυο της Φατάχ επιστρέφει
Η τέταρτη φατρία, Hellis, αποτελεί συνέχεια παλαιότερων δικτύων της Φατάχ, του κόμματος που ελέγχει τη Δυτική Όχθη. Ο επικεφαλής της, Ραμί Χέλις, έχει ενώσει τις δυνάμεις του με τον τοπικό οπλαρχηγό Αχμέντ Τζούντεγια, ελέγχοντας τμήματα της περιοχής Σέτζαγια στην πόλη της Γάζας.
Οι Hellis δηλώνουν πολιτικά ευθυγραμμισμένοι με τη Φατάχ και θεωρούν ότι η Χαμάς «πρόδωσε» τον παλαιστινιακό αγώνα, οδηγώντας τον λαό της Γάζας σε λιμό και καταστροφή. Οι συγκρούσεις τους με τους μαχητές της Χαμάς θυμίζουν το 2007, όταν η οργάνωση είχε εκδιώξει τη Φατάχ από τη Γάζα με βία και μαζικές εκτελέσεις.
Ο πόλεμος μέσα στον πόλεμο
Η Γάζα βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με έναν διπλό εφιάλτη: από τη μια, τις ισραηλινές επιχειρήσεις που συνεχίζονται αδιάκοπα και, από την άλλη, τον εσωτερικό εμφύλιο που αποσυνθέτει πλήρως την παλαιστινιακή κοινωνία. Οι τέσσερις φατρίες έχουν δικούς τους στρατούς, οπλισμό και συστήματα ελέγχου, μετατρέποντας κάθε συνοικία σε ξεχωριστό πεδίο μάχης.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει στην πλήρη κατάρρευση της διοίκησης της Χαμάς και να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα, ακόμη πιο ασταθή μορφή εξουσίας στη Γάζα – μια «ζώνη μηδενικής διακυβέρνησης» όπου επικρατεί μόνο ο νόμος των όπλων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αίγυπτος εκφράζουν φόβους ότι ο εμφύλιος θα καταστήσει αδύνατη οποιαδήποτε μελλοντική πολιτική λύση. Το Ισραήλ, σύμφωνα με αναλυτές, παρακολουθεί τις εξελίξεις χωρίς να παρεμβαίνει άμεσα, ελπίζοντας ότι οι εσωτερικές συγκρούσεις θα αποδυναμώσουν μόνιμα τη Χαμάς. Ωστόσο, η αστάθεια αυτή μπορεί να γεννήσει νέες εξτρεμιστικές οργανώσεις, ακόμη πιο ριζοσπαστικές και απρόβλεπτες.
Η Γάζα, κουρασμένη από πολιορκίες, καταστροφές και θάνατο, ζει πλέον τον δικό της εσωτερικό εφιάλτη: έναν εμφύλιο χωρίς αρχή και τέλος, όπου η λέξη «αντίσταση» έχει αντικατασταθεί από τη λέξη «εξουσία».
