Η γερμανική βιομηχανία τρέμει για τον εφοδιασμό με σπάνιες γαίες από την Κίνα

Οι νέοι περιορισμοί του Πεκίνου κινδυνεύουν να στραγγαλίσουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες και την εγχώρια άμυνα

Σπάνιες γαίες στο Antaibao, στο Shuozhou της Κίνας © EPA/QILAI SHEN

Οι περιορισμοί της Κίνας στις εξαγωγές των σπάνιων γαιών (ΣΓ) σε όλες τις χώρες και όχι απλά εις βάρος των ΗΠΑ προκαλεί μεγάλη αναστάτωση στην Ευρώπη και ειδικότερα στη Γερμανία. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης καλείται να ανταπεξέλθει σε μια σειρά προκλήσεων, συμπεριλαμβανομένης της δασμολογικής πολιτικής των ΗΠΑ που χτυπά τις αυτοκινητοβιομηχανίες της και τον ευρύτερο βιομηχανικό κλάδο. Με τους διεθνείς περιορισμούς του Πεκίνου στις εξαγωγές σπάνιων γαιών – τους οποίους  αυστηριοποίησε την περασμένη εβδομάδα – κινδυνεύει να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο η κατάσταση των γερμανικών εταιρειών αλλά να επιβραδυνθεί η άκρως απαραίτητη ενίσχυση της άμυνας στη χώρα.

Η επέκταση της λίστας των ΣΓ μαζί με άλλα μέτρα που έλαβε προ ημερών το Πεκίνο προκλήθηκε από την εμπορική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, η οποία αντέδρασε με την αύξηση των δασμών στο 100% από την 1η Νοεμβρίου. Έτσι, όμως, η Κίνα προβάλει την ισχύ της, σε παγκόσμια κλίμακα. Χωρίς την εύρυθμη συνεργασία του Πεκίνου τίποτα δεν θα μπορεί να κινηθεί στις διεθνείς αγορές των σπάνιων γαιών. Απαριθμούνται, περίπου, 50 κρατικές εταιρείες της Κίνας που ελέγχουν το μέγιστο της παγκόσμιας εξόρυξης (60%) και επεξεργασίας (90%) των σπάνιων γαιών. Χωρίς αυτά τα μέταλλα είναι αδύνατο να λειτουργήσουν οι ανεμογεννήτριες, οι υπολογιστές ή τα αυτοκίνητα, είτε ηλεκτροκίνητα, είτε με κινητήρες εσωτερικής καύσης, όπως επισημαίνεται από τη FAZ.

Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία είναι μακράν ο μεγαλύτερος καταναλωτής ΣΓ. Αυτά τα περιζήτητα μέταλλα κυρίως οι ισχυροί μαγνήτες ενσωματώνονται στο σύστημα κίνησης και πέδησης, στο υδραυλικό τιμόνι, στα ηλεκτρικά παράθυρα, στη ρύθμιση των καθισμάτων ή στους υαλοκαθαριστήρες. Σύμφωνα με τη FAZ, ένα αυτοκίνητο πιθανώς να περιέχει έως και 70 ΣΓ.

Στο υποθετικό σενάριο που η Κίνα παύσει ολοσχερώς τις εξαγωγές ΣΓ τότε κάποια στιγμή θα παγώσουν οι μονάδες παραγωγής της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας καθώς ούτε η Ευρώπη, ούτε ο υπόλοιπος κόσμος έχει εναλλακτικούς προμηθευτές σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Προς το παρόν, οι περιορισμοί στις εξαγωγές ΣΓ από την Κίνα εφαρμόζονται μέσω ενός αυστηρού συστήματος αδειοδότησης και ελέγχου, το οποίο επιβραδύνει ή αρνείται τις εξαγωγές, ειδικά για κρίσιμες τεχνολογίες.

Οι κινεζικές εξαγωγικές εταιρείες πρέπει να υποβάλουν αίτηση για άδεια στο Υπουργείο Εμπορίου (MOFCOM) της Κίνας. Οι αιτούντες πρέπει να δώσουν ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με τον τελικό χρήστη (End-User Certificate), τις τεχνικές προδιαγραφές και την προβλεπόμενη εφαρμογή των υλικών στις κινεζικές αρχές. Η διαδικασία αδειοδότησης δεν είναι αυτόματη, γεγονός που οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις, που μπορεί να φτάσουν τις εβδομάδες ή μήνες. Οι καθυστερήσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν  στη διακοπή ή την επιβράδυνση των αποστολών, προκαλώντας άμεσα προβλήματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Μάλιστα, οι αιτήσεις που αφορούν ξένες αμυντικές αλυσίδες εφοδιασμού ή έχουν προοπτική στρατιωτικής χρήσης (Dual-Use) εξετάζονται πολύ προσεκτικά ή απορρίπτονται ρητά. Οι ΣΓ είναι απολύτως αναγκαίες για τα σύγχρονα συστήματα άμυνας, καθώς οι μοναδικές τους μαγνητικές, ηλεκτρονικές και οπτικές ιδιότητες επιτρέπουν την κατασκευή τεχνολογίας υψηλής ακρίβειας και υψηλών επιδόσεων. Στα προηγμένα ραντάρ AESA (Active Electronically Scanned Array) μαχητικών αεροσκαφών, όπως είναι τα F-35, στα  συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, όπως τα Patriot, χρησιμοποιείται το Νεοδύμιο, το Τέρβιο και το Δυσπρόσιο. Και τα τρία περιλαμβάνονται στους περιορισμούς του Πεκίνου και υπάγονται σε αυστηρότερους ελέγχους από την περασμένη εβδομάδα.

Η γερμανική ένωση αυτοκινητοβιομηχανιών (VDA) ανακοίνωσε πως «οι νέοι κανόνες που εξέδωσε το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας αναμένεται να έχουν μεγάλες συνέπειες στην παράδοση των προϊόντων που επηρεάζονται στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στελέχη του αμυντικού κλάδου δήλωσαν στους Financial Times πως οι τελευταίες εξελίξεις μπορεί να καθυστερήσουν την παραγωγή ορισμένων εξαρτημάτων σε οπλικά συστήματα και να οδηγήσουν σε άνοδο τις τιμές παρά τη συγκέντρωση αποθεμάτων που έχει γίνει πρόσφατα. Η Γκρέισελιν Μπασκάραν, διευθύντρια του προγράμματος ασφάλειας κρίσιμων πρώτων υλών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, τόνισε πως τα νέα μέτρα της Κίνας είναι ιδιαίτερα αυστηρά για τον αμυντικό κλάδο. Από τον Φεβρουάριο, η κυβέρνηση της Γερμανίας έχει δρομολογήσει ένα πακέτο περίπου 500 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση της άμυνας, με την προσδοκία πως έτσι θα τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα εκτός της άμεσης ανάγκης για την τόνωση της ασφάλειας της χώρας.