Αποδεικνύεται ξανά ότι η Κίνα έχει κατοχυρώσει κυρίαρχη θέση σε μία ακόμη αγορά. Πρόκειται για τα δραστικά φαρμακευτικά συστατικά (APIs), όπου ο ρόλος της Κίνας είναι κομβικός, με αποτέλεσμα οι εφοδιαστικές αλυσίδες των φαρμακοβιομηχανιών στη Δύση και ειδικότερα την Ευρώπη να εξαρτώνται από τη 2η ισχυρότερη οικονομία του κόσμου. Ακόμη και η Ινδία, ο ρόλος της οποίας είναι δεύτερος σημαντικότερος στον παγκόσμιο κλάδο των φαρμακοβιομηχανιών, εξαρτάται από την Κίνα. Αν και κορυφαίος προμηθευτής στα γενόσημα φάρμακα, η Ινδία εισάγει το 70% με 80% των ΑPIs από την Κίνα.
Σε μια περίοδο που καλλιεργείται έντονα ένα κλίμα προστατευτισμού στην παγκόσμια οικονομία, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να ενισχύσει την αυτονομία των οικονομιών στα 27 κράτη-μέλη. Ανακαλύπτει, όμως, ότι το έργο αυτό είναι ηράκλειο. Από τότε που εντάχθηκε η Κίνα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, προ 24ετίας, κατάφερε να εξασφαλίσει πρωταγωνιστικό ρόλο σε διάφορους κλάδους, από την παραγωγή ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων (EVs) και ανεμογεννητριών μέχρι τις σπάνιες γαίες και τα δραστικά φαρμακευτικά συστατικά. Τα APIs αποτελούν τα θεμέλια ενός φαρμάκου, τη βασική θεραπευτική ουσία ενός φαρμάκου.
Σύμφωνα με έρευνα της ProGenerika που δημοσίευσε πρώτη η γερμανική εφημερίδα SüddeutscheZeitung, η Κίνα έχει οικοδομήσει σκόπιμα την εξάρτηση της Ευρώπης στην παραγωγή φαρμάκων, όχι μόνο στην προμήθεια των APIs, αλλά και στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Η Pro Generika e.V. είναι μια ένωση εταιρειών που παράγουν γενόσημα και βιομιμητικά φάρμακα στη Γερμανία, μέλη της οποίας είναι η κοινοπραξία Biosimilars και η Teva. Προμηθεύουν γενόσημα, δηλαδή φάρμακα που στηρίζονται σε πατέντες που έχουν λήξει, και βιοομοειδή (biosimilars), δηλαδή φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί να είναι πολύ παρόμοια με ένα ήδη εγκεκριμένο, πρωτότυπο βιολογικό φάρμακο. Διαφέρουν από τα γενόσημα, που είναι χημικά ίδια με το πρωτότυπο. Τα βιοομοειδή είναι παρόμοια, αλλά όχι πανομοιότυπα. «Έχουμε περιέλθει σε μαζική εξάρτηση από την Κίνα», δηλώνει ο Αντρέας Μπούρκχαρντ, πρόεδρος της ProGenerika. Και προσθέτει πως υπάρχουν φάρμακα που δεν μπορούν να παραχθούν δίχως τη συμβολή της Κίνας.
Στην παγκόσμια μάχη για φαρμακευτικές πατέντες συμμετέχει ενεργά και η Κίνα
«Η Κίνα δεν περιορίζεται πλέον μόνο σε κόπιες», εξηγεί η Τζασμίνα Κίρκχοφ, ερευνήτρια Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας (IW) στην Κολωνία, που συμμετείχε στη μελέτη της ProGenerika. «Η καινοτομική δύναμη της Κίνας αυξάνεται – ειδικά στον τομέα της βιοτεχνολογίας, ο οποίος είναι σημαντικός για τη φαρμακοβιομηχανία». Η φαρμακοβιομηχανία στην Κίνα κατέθεσε συνολικά 1.092 πατέντες το 2021, αντί των δέκα που είχαν καταγραφεί το 2000. Παράγοντες των φαρμακοβιομηχανιών στην Ευρώπη εκφράζουν την ανησυχία τους για την πρόοδο της Κίνας.
Μετά τους διεθνείς περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών από το Πεκίνο, παρεμβάλλοντας έτσι εμπόδια στην παραγωγή αναγκαίου αμυντικού εξοπλισμού στην ΕΕ, οι κυβερνώντες ανησυχούν μήπως η πολιτική ηγεσία της Κίνας εκμεταλλευτεί την κυρίαρχη θέση της και σε άλλους τομείς, όπως τα φάρμακα. Το Πεκίνο έχει παράσχει πολιτικά κίνητρα και επιδοτήσεις στον φαρμακευτικό τομέα, με απώτερο στόχο την ανάπτυξη, κυρίως, της βιοτεχνολογίας.
Η Κίνα διαδραματίζει, επίσης, τεράστιο ρόλο και στην παραγωγή των πρώτων υλών (KSMs) που απαιτούνται για την παραγωγή των APIs. Αυτό δημιουργεί μια βαθύτερη εξάρτηση, καθώς ακόμη και χώρες που παράγουν APIs, όπως η Ινδία, εξαρτώνται από τις κινεζικές πρώτες ύλες. Ορισμένα αντιβιοτικά, σαν την αμοξυκιλλίνη, βασίζονται σε πρώτες ύλες που προέρχονται αποκλειστικά από την Κίνα, προειδοποιούν αναλυτές και επιστήμονες του κλάδου στην Deutsche Welle. Στις βασικές ουσίες για την παραγωγή φαρμάκων περιλαμβάνονται, επίσης, οι βιταμίνες, οι οποίες σε υψηλότερες δόσεις περιέχονται και σε συνταγογραφούμενα φάρμακα. Ενδεικτικό είναι ότι το 80% του όγκου βιταμινών που εισάγονται στη Γερμανία προέρχεται από την Κίνα, αναφέρεται στη μελέτη.
Σύμφωνα με το Γερμανικό Οικονομικό Ινστιτούτο, το 2022 εισήχθησαν ενδιάμεσα προϊόντα αξίας 630 εκατ. ευρώ από την Κίνα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι βιομηχανικά αγαθά, ιδίως χημικά και φαρμακευτικά προϊόντα. Περίπου τα δύο τρίτα -63% έως 68%- των APIs που απαιτούνται για την παρασκευή γενόσημων φαρμάκων στην Ευρώπη κατασκευάζονται στην Ασία. Η Κίνα αντιπροσωπεύει περίπου το 24% των APIs στην ευρωπαϊκή αγορά, ενώ η Ινδία περίπου το 37%. Ακόμα και όταν τα APIs κατασκευάζονται στην Ευρώπη ή την Ινδία, οι πρώτες ύλες (KSMs) προέρχονται ως επί το πλείστον από την Κίνα.
Εκτός της σκοπιμότητας ή των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων, η συγκέντρωση της παραγωγής σε λιγότερες, μεγαλύτερες μονάδες στην Κίνα και την Ινδία δημιουργεί μεγάλη ανασφάλεια. Αναλυτικά, πάνω από το 95% της βιταμίνης Β1 που εισάγεται στην ΕΕ προέρχεται από την Κίνα. Η εξάρτηση της Ευρώπης από την Κίνα για τη χλωραμφενικόλη, αντιβιοτικό χρήσιμο για τη θεραπεία ορισμένων βακτηριακών λοιμώξεων, όπως η επιπεφυκίτιδα, καθώς και τα παράγωγά της, ξεπερνά το 98%. Η Κίνα δεν απέκτησε μόνη αυτά τα πλεονεκτήματα εις βάρος της Δύσης και της Ευρώπης. Η μετεγκατάσταση της παραγωγής στην Κίνα και την Ινδία οφείλεται κυρίως στην επιδίωξη του χαμηλότερου κόστους και στην πολιτική της ΕΕ για περιορισμό του κόστους των φαρμάκων, καθιστώντας τα APIs κινεζικής προέλευσης έως και 40% φθηνότερα από τα ευρωπαϊκά.
