Η ένταση κορυφώθηκε την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου στο Στρασβούργο, όταν οι ευρωβουλευτές καταψήφισαν, με διαφορά μόλις εννέα ψήφων, το πρώτο σχέδιο χαλάρωσης των ευρωπαϊκών κανόνων για το «καθήκον δέουσας επιμέλειας» και τις εκθέσεις βιωσιμότητας των επιχειρήσεων. Η απόρριψη προκάλεσε πολιτικό σεισμό, καθώς το κείμενο φαινόταν να έχει εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη.
Το λεγόμενο «Omnibus 1» προέβλεπε σημαντική ελάφρυνση των υποχρεώσεων που βαραίνουν τις ευρωπαϊκές εταιρείες σχετικά με τη διαφάνεια και τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητάς τους.
Μεταξύ άλλων, το όριο εφαρμογής του νόμου για τις εκθέσεις βιωσιμότητας θα ανέβαινε από τις 250 στις 1.000 θέσεις εργασίας και από τα 40 στα 450 εκατομμύρια ευρώ κύκλο εργασιών.
Αντίστοιχα, ο νόμος για το «καθήκον δέουσας επιμέλειας» —που υποχρεώνει τις μεγάλες εταιρείες να ελέγχουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους για παραβιάσεις εργασιακών και περιβαλλοντικών κανόνων— θα ίσχυε μόνο για επιχειρήσεις με πάνω από 5.000 υπαλλήλους και κύκλο εργασιών άνω του 1,5 δισ. ευρώ.
Η χαλάρωση ήταν απαραίτητη εν μέσω σκληρου ανταγωνισμού από ΗΠΑ και Κίνα
Με αυτά τα όρια, δεκάδες χιλιάδες μικρομεσαίες και μεσαίες επιχειρήσεις θα εξαιρούνταν από τεράστιες γραφειοκρατικές ευρωπαϊκές υποχρεώσεις. Οι υποστηρικτές της πρότασης υποστήριζαν ότι η χαλάρωση ήταν απαραίτητη για να μην επιβαρύνονται οι εταιρείες της ΕΕ σε μια περίοδο που η ανταγωνιστικότητα απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα βρίσκεται στο επίκεντρο.
Ωστόσο, το σχέδιο συνάντησε σφοδρές αντιδράσεις, κυρίως λόγω του τρόπου που διαμορφώθηκε. Ο εισηγητής, Σουηδός ευρωβουλευτής Γιόργκεν Βάρμπορν (ΕΛΚ), είχε διαπραγματευτεί με την ακροδεξιά προκειμένου να πιέσει τους Σοσιαλδημοκράτες να στηρίξουν τον συμβιβασμό, απειλώντας ότι αλλιώς θα περάσει το κείμενο με τις ψήφους της δεξιάς πτέρυγας. Αυτή η τακτική εκλήφθηκε από ορισμένους ως «πολιτικός εκβιασμός».
Τελικά, περίπου τριάντα Σοσιαλδημοκράτες αρνήθηκαν να στηρίξουν το σχέδιο, αν και η ομάδα τους είχε συνυπογράψει τον συμβιβασμό. Η μυστική ψηφοφορία που ζήτησε η ακροδεξιά τους έδωσε τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν χωρίς να εκτεθούν δημόσια. Το αποτέλεσμα: 318 ψήφοι κατά, 309 υπέρ και 34 αποχές.
Στις 13 Νοεμβρίου αναμένεται νέα ψηφοφορία
Η απόρριψη δεν σημαίνει το τέλος της υπόθεσης. Στις 13 Νοεμβρίου αναμένεται νέα ψηφοφορία, στην οποία ο εισηγητής σκοπεύει να φέρει το ίδιο κείμενο, ελπίζοντας ότι οι πιέσεις θα αναγκάσουν κάποιους ευρωβουλευτές να αλλάξουν στάση.
Πίσω από όλο αυτό κρύβεται μια βαθιά πολιτική σύγκρουση: από τη μία όσοι θεωρούν ότι οι κανόνες βιωσιμότητας πνίγουν την ευρωπαϊκή επιχειρηματικότητα, με υπερβολική γραφειοκρατία και κόστος, και από την άλλη όσοι πιστεύουν πως η ΕΕ οφείλει να φροντίζει «μέχρι κεραίας» θέματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης.
